Thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng hiệu quả việc tổ chức các phiên tòa rút kinh nghiệm

Nhằm bảo đảm việc tổ chức các phiên tòa rút kinh nghiệm được thực hiện một cách hiệu quả và có chất lượng, VKSND huyện Bắc Hà, tỉnh Lào Cai đã xây dựng Kế hoạch cụ thể và lựa chọn những vụ án đảm bảo đúng theo tiêu chí và hướng dẫn của VKSND tối cao. Sau khi đã lựa chọn được vụ án, đơn vị đã thông báo với TAND huyện về việc tổ chức phiên tòa rút kinh nghiệm và đề nghị Tòa án phối hợp thực hiện nhằm bảo đảm cho việc xét xử vụ án đúng thời hạn, đúng trình tự, thủ tục theo quy định, phiên tòa diễn ra nghiêm túc, đồng thời báo cáo Phòng nghiệp vụ VKSND tỉnh Lào Cai nắm được, tiện theo dõi và chỉ đạo kịp thời.

Về phía Kiểm sát viên được phân công thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử đã chủ động nghiên cứu kỹ hồ sơ vụ án, trích cứu hồ sơ và lập hồ sơ kiểm sát theo đúng quy định. Trên cơ sở xem xét tính có căn cứ và khách quan của các tài liệu chứng cứ trong hồ sơ vụ án, các vấn đề cần phải chứng minh để đánh giá các tài liệu chứng cứ có đủ cơ sở để giải quyết vụ án và bảo đảm quyền, nghĩa vụ của những người tham gia tố tụng không. Thông qua đó, Kiểm sát viên đưa ra quan điểm giải quyết vụ án để báo cáo lãnh đạo Viện, xây dựng đề cương xét hỏi, dự thảo luận tội (đối với phiên tòa hình sự), bài phát biểu (đối với phiên tòa dân sự) của Kiểm sát viên tại phiên tòa.

Lãnh đạo Viện quán triệt việc tham dự phiên tòa rút kinh nghiệm được triển khai đến toàn thể đội ngũ cán bộ, KSV trong đơn vị nhằm phát huy tinh thần trách nhiệm và phát biểu ý kiến góp ý đối với Kiểm sát viên trực tiếp thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử tại phiên tòa, qua đó nâng cao năng lực trình độ của từng đồng chí cán bộ, Kiểm sát viên rút ra được những bài học kinh nghiệm cần thiết phục vụ đắc lực trong việc thực hiện công tác chuyên môn của đơn vị.

Tuy nhiên, qua một số phiên tòa cho thấy việc tổ chức một số phiên tòa rút kinh nghiệm còn chưa thực sự hiệu quả, chất lượng một số phiên tòa chưa cao, một phần do năng lực trình độ chuyên môn của đội ngũ Kiểm sát viên còn nhiều hạn chế, chưa thực sự linh hoạt và chủ động trong quá trình thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử tại phiên tòa, trước những tình tiết mới phát sinh tại Tòa, Kiểm sát viên còn lúng túng do thiếu kỹ năng và kinh nghiệm thực tiễn. Đặc biệt, trong phần xét hỏi tại phiên toà, một số Kiểm sát viên còn chưa chủ động việc chuẩn bị đề cương xét hỏi, từ đó dẫn đến nhiều câu hỏi đưa ra bị trùng lặp, chưa làm rõ được nội dung cáo trạng và luận tội cũng như những vấn đề dự kiến sẽ phải tranh luận. Những câu hỏi còn dài dòng, khó hiểu và mang tính chủ quan. Một số Kiểm sát viên do không dự kiến được những vấn đề phải tranh luận, do đó khi Luật sư đưa ra những vấn đề phản bác, Kiểm sát viên còn gặp lúng túng và mất sự chủ động. Bên cạnh đó, khả năng trình bày, diễn đạt và xử lý trước những vấn đề mà Luật sư đưa ra của một số Kiểm sát viên còn nhiều hạn chế, một phần là do Kiểm sát viên chưa tích cực rèn luyện, nghiên cứu, học hỏi nghiên cứu các quy định pháp luật, không nắm chắc kiến thức dẫn đến thiếu sự tự tin và linh hoạt trong quá trình tham gia phiên tòa.

Hiệu quả của việc tổ chức các phiên tòa rút kinh nghiệm

Sau mỗi phiên tòa rút kinh nghiệm, đơn vị đã tổ chức họp để cán bộ, Kiểm sát viên tham dự phiên tòa phát biểu ý kiến của mình về việc thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử của Kiểm sát viên tham gia phiên tòa trên tinh thần thẳng thắn và mang tính xây dựng, từ đó rút ra những ưu điểm, tồn tại, hạn chế thiếu sót của Kiểm sát viên trong quá trình nghiên cứu hồ sơ chuẩn bị tham gia phiên tòa, các hoạt động của Kiểm sát viên tại phiên tòa như kiểm sát trình tực thủ tục bắt đầu phiên tòa, đọc cáo trạng, kỹ năng xét hỏi, tranh luận, kỹ năng luận tội, cách xử lý của Kiểm sát viên trước những tình huống phát sinh tại phiên tòa, việc phát hiện vi phạm của Hội đồng xét xử để kịp thời bổ sung vào bài phát biểu của Kiểm sát viên tại phiên tòa,… Qua đó học hỏi, trau dồi và rèn luyện thêm kỹ năng, kinh nghiệm thực tiễn và bản lĩnh nghề nghiệp. Việc họp rút kinh nghiệm được lập thành biên bản và gửi về phòng nghiệp vụ Viện kiểm sát tỉnh Lào Cai kịp thời để tiện theo dõi, quản lý và chỉ đạo.

Thông qua việc tổ chức các phiên tòa rút kinh nghiệp đã giúp cho đội ngũ cán bộ Kiểm sát viên trong đơn vị nâng cao tinh thần trách nhiệm, năng lực trình độ chuyên môn nghiệp vụ, kỹ năng nghề nghiệp và kinh nghiệm thực tiễn nhất là sự linh hoạt, nhạy bén trước những tình huống phát sinh, thể hiện được bản lĩnh vững vàng, chủ động của Kiểm sát viên tại phiên tòa. Xây dựng được mối quan hệ phối hợp với Tòa án tạo điều kiện thực hiện tốt chức năng nhiệm vụ của từng Ngành, kịp thời trao đổi rút kinh nghiệm nhằm hạn chế vi phạm thủ tục tố tụng và trong quá trình áp dụng pháp luật, giúp cho hoạt động xét xử của Tòa án và công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ án của Viện kiểm sát chặt chẽ, khách quan, toàn diện, đúng pháp luật.

Giải pháp nâng cao chất lượng trong tổ chức các phiên tòa rút kinh nghiệm

Cần chủ động và tăng cường hơn nữa mối quan hệ phối hợp chặt chẽ giữa VKS và Tòa án trong việc tổ chức các phiên tòa rút kinh nghiệm thể hiện ở việc trao đổi, thống nhất giữa Lãnh đạo hai cơ quan trong việc lựa chọn phiên tòa rút kinh nghiệm nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác xét xử, thông qua đó, không chỉ đánh giá được năng lực chuyên môn của đội ngũ Kiểm sát viên, mà còn thể hiện được vai trò và trình độ nghiệp vụ của các Thẩm phán và Thư ký Tòa án trong quá trình xét xử các vụ án. Lãnh đạo hai Ngành cần chỉ đạo đội ngũ Thẩm phán, Kiểm sát viên làm tốt công tác chuẩn bị xét xử. Đối với Kiểm sát viên cần chỉ đạo chuẩn bị tốt dự thảo luận tội, đề cương xét hỏi. Đây là công tác quan trọng nhất vì trong thực tế cho thấy dù công tác chuẩn bị có tốt đến đâu nhưng Thẩm phán và Kiểm sát viên không dự liệu được các tình huống có thể xảy ra tại phiên tòa thì ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng các phiên tòa. Đồng thời, lãnh đạo phải tiến hành kiểm tra, duyệt lại dự thảo luận tội, đề cương xét hỏi. Việc tổ chức các phiên tòa rút kinh nghiệm góp phần không nhỏ vào việc thực hiện có hiệu quả công tác chuyên môn nghiệp vụ theo chức năng, nhiệm vụ của từng Ngành.

Cần nêu cao ý thức trách nhiệm và tinh thần tự rèn luyện của Kiểm sát viên: Kiểm sát viên được phân công phải nêu cao tinh thần trách nhiệm trước nhiệm vụ được giao, trước khi tham gia phiên tòa phải nghiên cứu kỹ hồ sơ, thường xuyên trau dồi kiến thức, rèn luyện kỹ năng trình độ chuyên môn nghiệp vụ để có sự linh hoạt, nhạy bén, quyết đoán và giữ vững bản lĩnh nghề nghiệp khi tham gia các phiên tòa, nắm chắc quy định của pháp luật, nhất là các đạo luật tư pháp mới, thể hiện được vai trò, quyền hạn và trách nhiệm của Viện kiểm sát trong công tác kiểm sát giải quyết các vụ án nói chung và việc thực hành quyền công tố, kiểm sát xét xử các vụ án nói riêng nhằm nêu cao được vị thế, vai trò của Viện kiểm sát trong hoạt động tư pháp.

Lê Vân Anh

VKSND H. Bắc Hà