Bất cập trong giám sát giáo dục đối với người được hưởng án treo

Có trường hợp ngay sau khi xét xử được Tòa tuyên hình phạt tù cho hưởng án treo thì bị cáo đã đi khỏi địa phương, không khai báo tạm vắng, đến khi án có hiệu lực pháp luật, Cơ quan Thi hành án hình sự không thể triệu tập để lập hồ sơ bàn giao cho UBND xã giám sát giáo dục.

Hoặc, có trường hợp sau khi UBND xã nhận hồ sơ từ Cơ quan Thi hành án hình sự Công an huyện để giám sát giáo dục, đến kỳ nộp bản tự nhận xét về việc chấp hành pháp luật, bị án không thực hiện, đi khỏi địa phương không khai báo.

Đối với các trường hợp này Cơ quan Thi hành án hình sự và UBND xã cũng chỉ có biện pháp lập biên bản xác minh, lưu hồ sơ vì không thể triệu tập họ để yêu cầu thực hiện nghĩa vụ, kiểm điểm hay xử phạt vi phạm hành chính. Về mặt tác động xã hội, cho thấy, người phải chấp hành án treo không được quản lý, giám sát giáo dục nên vẫn “nhởn nhơ” ngoài xã hội, coi thường pháp luật, từ đó, mục đích, ý nghĩa của biện pháp miễn chấp hành hình phạt tù có điều kiện mà BLHS quy định không đạt được.

Mặt khác, các chế tài để xử lý đối với người được hưởng án treo vi phạm nghĩa vụ chưa cụ thể, còn mang tính tùy nghi nên khó áp dụng, thậm chí là không thể áp dụng. Ví dụ, khoản 5 Điều 65 BLHS năm 2015 quy định "Trong thời gian thử thách, nếu người được hưởng án treo cố ý vi phạm nghĩa vụ theo quy định của Luật Thi hành án hình sự 02 lần trở lên, thì Tòa án có thể quyết định buộc người đó phải chấp hành hình phạt tù của bản án đã cho hưởng án treo...".

Tuy nhiên, Điều 67 Luật Thi hành án hình sự chỉ có quy định "Trong thời gian thử thách, người được hưởng án treo vi phạm nghĩa vụ quy định tại Điều 64 của Luật này và đã bị nhắc nhở từ hai lần trở lên mà tiếp tục vi phạm nhưng chưa đến mức phải chịu trách nhiệm hình sự thì UBND cấp xã được giao giám sát, giáo dục phải phối hợp với cơ quan, tổ chức, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam ở cơ sở tổ chức họp tại cộng đồng dân cư nơi người được hưởng án treo cư trú, làm việc để kiểm điểm người đó...".

Như vậy, ngoài trường hợp trong thời gian thử thách người được hưởng án treo thực hiện hành vi phạm tội mới quy định tại khoản 5 Điều 65 BLHS năm 2015 thì Tòa án buộc người đó phải chấp hành hình phạt của bản án trước và tổng hợp với hình phạt của bản án mới, Luật Thi hành án hình sự không quy định cụ thể các trường hợp nào là người được hưởng án treo vi phạm nghĩa vụ đến mức phải chịu trách nhiệm hình sự dẫn đến không xử lý được đối với các trường hợp người được hưởng án treo vi phạm nghĩa vụ.

Mặt khác, khoản 5 Điều 65 BLHS năm 2015 quy định trong thời gian thử thách nếu người được hưởng án treo cố ý vi phạm nghĩa vụ theo quy định của Luật Thi hành án hình sự 02 lần trở lên, thì Tòa án "có thể" quyết định buộc người đó phải chấp hành hình phạt tù của bản án đã cho hưởng án treo, quy định này còn chung chung, mang tính tùy nghi, dẫn đến cách hiểu Tòa án có thể hoặc không buộc người đó phải chấp hành hình phạt tù của bản án đã cho hưởng án treo.

VKSND huyện phối hợp cùng thành viên UBMTTQ  Việt Nam huyện Văn Chấn, Yên Bái kiểm sát trực tiếp công tác thi hành án hình sự tại UBND xã Tú Lệ

Để  bảo đảm nguyên tắc "Bản án, quyết định có hiệu lực thi hành phải được cơ quan, tổ chức, cá nhân tôn trọng và chấp hành nghiêm chỉnh" quy định tại Điều 106 Hiến pháp năm 2013 và khoản 2 Điều 4 Luật Thi hành án hình sự; đồng thời khắc phục những hạn chế, bất cập như nêu trên, thiết nghĩ cần sớm sửa đổi Luật Thi hành án hình sự hoặc có văn bản hướng dẫn theo hướng quy định cụ thể các trường hợp người được hưởng án treo vi phạm nghĩa vụ đến mức phải chịu trách nhiệm hình sự; hoặc quy định cụ thể trường hợp bị án đã bị kiểm điểm về việc vi phạm nghĩa vụ mà tiếp tục vi phạm thì UBND cấp xã được giao giám sát, giáo dục bị án có văn bản gửi Cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện để đề nghị Toà án kéo dài thời gian thử thách hoặc quyết định buộc người được hưởng án treo phải chấp hành hình phạt tù của bản án đã cho hưởng án treo. Cá nhân tôi thấy quy định các trường hợp người được hưởng án treo vi phạm nghĩa vụ có thể tham khảo và áp dụng các quy định đối với trường hợp người được tha tù trước thời hạn có điều kiện vi phạm nghĩa vụ.

Bên cạnh đó, sửa đổi bỏ cụm từ "có thể" tại khoản 5 Điều 65 BLHS năm 2015, quy định "Trong thời gian thử thách, nếu người được hưởng án treo cố ý vi phạm nghĩa vụ theo quy định của Luật thi hành án hình sự 02 lần trở lên, thì Tòa án quyết định buộc người đó phải chấp hành hình phạt tù của bản án đã cho hưởng án treo..."; cần quy định rõ đối với các trường hợp ủy thác thi hành án hình sự trong thời gian thử thách, nếu người được hưởng án treo cố ý vi phạm nghĩa vụ theo quy định của Luật Thi hành án hình sự 02 lần trở lên thì "Tòa án có thể quyết định buộc người đó phải chấp hành hình phạt tù của bản án đã cho hưởng án treo..." là Tòa án đã xét xử hay Tòa án nhận ủy thác và ra quyết định thi hành án.

Xem thêm>>>

Hướng dẫn về thời điểm bắt đầu tính thời gian thử thách với người cho hưởng án treo

Những trường hợp không được hưởng án treo

Có được kết hôn khi đang hưởng án treo?