VKSND cấp cao tại Đà Nẵng: Thông báo rút kinh nghiệm về giải quyết vụ án hành chính trong lĩnh vực đất đai

Nội dung vụ án

Cụ Trần Thị C và các con: Ông M, bà X, bà H (mất năm 2012) cùng khai hoang, tạo lập thửa đất số 336 đã được đăng ký tại Sổ đăng ký ruộng đất năm 1987 của thị xã Q tại tờ bản đồ số 4 diện tích 381m² tại khu phố 4, phường 3, thể hiện qua bản đồ năm 1987 lập theo Chỉ thị 299/TTg.

Năm 1994, vợ chồng ông M bà L chuyển vào miền Nam sinh sống. Năm 1998 cụ C chết, không để lại di chúc, các con bà X, bà H vẫn sinh sống trên thửa đất.

Thực hiện Nghị định 60/CP của Chính phủ, bà H và chồng bà H là ông A đã đăng ký kê khai nên được cấp GCNQSDĐ số DD642983 ngày 16/8/2004 đối với thửa đất số 1236, tờ bản đồ số 4 với diện tích 204m². Năm 2012 bà H mất, chồng bà là ông A đã thực hiện các thủ tục thừa kế và được cấp đổi GCNQSDĐ số BL712833 ngày 17/10/2013 thành thửa đất số 39, tờ bản đồ số 11, diện tích 204m². Cùng thời điểm, hộ ông T (con trai bà X) được cấp GCNQSDĐ số DD642696, thửa đất số 1237, tờ bản đồ số 4, diện tích 111m², được cấp đổi vào ngày 17/10/2013 GCNQSDĐ số BL712883, thửa đất số 22, tờ bản đồ số 11, diện tích 106m².

Vợ chồng ông M bà L cho rằng việc cấp GCNQSDĐ cho hộ ông T, hộ ông A là không đúng nguồn gốc nên khởi kiện yêu cầu Tòa án:

Hủy GCNQSDĐ, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất ở số BL712883 do UBND thị xã Q cấp ngày 17/10/2013 cho hộ ông T đối với thửa đất số 22, tờ bản đồ số 11 diện tích 106m² .

Hủy Quyết định số 80/QĐ-UB ngày 29/6/2004 của UBND thị xã về việc cấp GCNQSDĐ cho hộ ông T.

Hủy GCNQSDĐ, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất số BL712833 do UBND thị xã Q cấp ngày 17/10/2013 cho hộ ông A đối với thửa đất số 39 tờ bản đồ số 11 diện tích 204m².

Hủy một phần Quyết định số 120/QĐ- UB ngày 16/8/2004 của UBND thị xã Q về việc cấp GCNQSD Đ cho gia đình, cá nhân, phần liên quan đến hộ ông A.

Quá trình giải quyết của Tòa án

Bản án hành chính sơ thẩm số 17/2020/HC-ST ngày 30/9/2020 của TAND tỉnh Q quyết định: Chấp nhận toàn bộ yêu cầu khởi kiện của vợ chồng ông M bà L.

Ngày 14/10/2020, TAND tỉnh Q nhận được đơn kháng cáo của ông A là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đề nghị Tòa án cấp phúc thẩm sửa án, bác yêu cầu khởi kiện của ông T.

Bản án hành chính phúc thẩm số 134/2021/HC-PT ngày 23/3/2021 của TAND cấp cao tại Đà Nẵng đã quyết định: Chấp nhận đơn kháng cáo cùa ông A, sửa Bản án hành chính sơ thẩm số 17/2020/HC-ST ngày 30/9/2020 của TAND tỉnh Q theo hướng bác đơn khởi kiện của ông M và bà L đối với yêu cầu hủy GCNQSDĐ số BL712833 do UBND thị xã Q cấp ngày 17/10/2013 cho hộ ông A đối với với thửa đất số 39, tờ bản đồ số 11, diện tích 204m² tại phường 1, thị xã Q, tỉnh Q. Hủy một phần Quyết định số 120/QĐ-UB ngày 16/8/2004 của UBND thị xã Q về việc cấp GCNQSD Đ cho hộ và gia đình, cá nhân trong đó có ông A.

Tại phiên tòa phúc thẩm, Kiểm sát viên đề nghị Hội đồng xét xử TAND cấp cao tại Đà Nẵng bác kháng cáo của ông A, giữ nguyên Bản án hành chính sơ thẩm số 17/2020/HC-ST ngày 30/9/2020 của TAND tỉnh Q nhưng không được Hội đồng xét xử phúc thẩm chấp nhận.

Ngày 14/5/2021, ông M và bà L có đơn đề nghị xem xét theo thủ tục giám đốc thẩm đối với Bản án hành chính phúc thẩm.

Ngày 10/11/2021, VKSND cấp cao tại Đà Nẵng có Thông báo đề nghị Viện trưởng VKSND tối cao kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm đối với Bản án hành chính phúc thẩm số 134/2021/HC-PT ngày 23/3/2001 của TAND cấp cao tại Đà Nẵng.

Ngày 09/12/2022, Viện trưởng VKSND tối cao có Quyết định kháng nghị giám đốc thẩm số 09/QĐ-VKS-HC đối với Bản án hành chính phúc thẩm số 134/2021/HC-PT ngày 23/3/2021 của TAND cấp cao tại Đà Nẵng, đề nghị Hội đồng thẩm phán TAND tối cao xét xử giám đốc thẩm, hủy Bản án hành chính phúc thẩm số 134/2021/HC- PT ngày 23/3/2021 của TAND cấp cao tại Đà Nẵng, giữ nguyên Bản án hành chính sơ thẩm số 17/2020/HC-ST ngày 30/9/2020 của TAND tỉnh Q.

Ngày 26/6/2023, TAND tối cao có Quyết định giám đốc thẩm số 32/2023/GĐT- HC chấp nhận Quyết định kháng nghị giám đốc thẩm số 09/QĐ-VKS-HC của Viện trưởng VKSND tối cao, hủy Bản án hành chính phúc thẩm số 134/2021/HC-PT ngày 23/3/2021 của TAND cấp cao tại Đẵng, giữ nguyên Bản án hành chính sơ thẩm số 17/2020/HC-ST ngày 30/9/2020 của TAND quận Q.

Những vấn đề cần rút kinh nghiệm

TAND cấp phúc thẩm đánh giá chứng cứ không đúng, không khách quan dẫn đến việc giải quyết vụ án không đúng quy định pháp luật, ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự. Cụ thể, khi xem xét về nguồn gốc thửa đất tranh chấp 381m² thuộc thửa 336, tờ bản đồ số 4, thị xã Q (nay là thửa đất số 22 diện tích 106m², thửa đất số 23 diện tích 114m² và thửa đất số 39 diện tích 204m²) là của cụ C (mẹ của con ông M, bà X, bà H). Năm 1994, cụ C chết không để lại di chúc. Ngày 08/6/1998, ông M, bà X, bà H lập giấy ủy quyền với nội dung ủy quyền nhà đất do cụ C và 3 anh em gây dựng để cho bà X, bà H quản lý thờ tự nhà thờ, không được chuyển nhượng, tặng cho.

Tại hồ sơ đề nghị cấp GCNQSDĐ năm 2004 và hồ sơ cấp đổi GCNQSDĐ năm 2013 do ông T (con bà M) kê khai nguồn gốc diện tích đất 106m² là đất thừa kế bà X, sử dụng từ năm 1975; ông A (chồng bà H) kê khai diện tích 205m² là khai hoang sử dụng năm 1979 là không đúng. Người bị kiện là UBND thị xã Q cũng có ý kiến xác định việc cấp GCNQSDĐ cho hộ ông T, ông A là chưa đúng về nguồn gốc. Vì vậy, TAND tỉnh Q đã xét xử sơ thẩm chấp nhận yêu cầu khởi kiện của ông M là có căn cứ, đúng quy định pháp luật. Tuy nhiên, TAND cấp phúc thẩm nhận định cho rằng việc xác định nguồn gốc đất là chưa chính xác nhưng sai sót này không làm thay đổi bản chất sự việc khi bà H là một trong những người thừa kế của cụ C, từ đó, chấp nhận kháng cáo của ông T, sửa bản án sơ thẩm theo hướng không chấp nhận yêu cầu khởi kiện của ông M bà L là không đúng quy định pháp luật, vì di sản thừa kế của cụ C chưa chia, việc công nhận đất của cụ C để lại cho ông A, ông T làm ảnh hưởng đến quyền lợi ích hợp pháp của những người được hưởng thừa kế của cụ C trong đó có ông M. Vì vậy, Quyết định giám đốc thẩm số 32/2023/GĐT-HC của Hội đồng thẩm phán TAND tối cao đã hủy Bản án hành chính phúc thẩm số 134/2021/HC-PT ngày 23/3/2021 của TAND cấp cao tại Đà Nẵng, giữ nguyên Bản án hành chính sơ thẩm số 17/2020/HC-ST ngày 30/8/2020 của TAND tỉnh Q.

Đây là những vi phạm của Tòa án cấp phúc thẩm trong giải quyết vụ án hành chính đã được VKSND cấp cao tại Đà Nẵng kịp thời phát hiện thông báo và đề nghị Viện trưởng VKSND tối cao kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm, nhằm đảm bảo quyền lợi ích hợp pháp cho đương sự. Qua đó, thể hiện được vai trò kháng nghị của Viện kiểm sát đối với các vụ án hành chính và cũng là kinh nghiệm trong quá trình kiểm sát xét xử. VKSND cấp cao tại Đà Nẵng đã thông báo đến VKSND các tỉnh, thành phố trong khu vực cùng tham khảo, rút kinh nghiệm khi kiểm sát giải quyết các vụ án hành chính.