Có cần thiết thu thập chứng cứ khi đã ra Quyết định không khởi tố vụ án?

Bài viết của tác giả Lê Xuân Quang, VKSND tỉnh Gia Lai trao đổi “Về kiểm sát việc ra Quyết định không khởi tố vụ án hình sự” đăng trên Kiemsat.vn ngày 27/7/2018  cho rằng: Khi đã ra Quyết định không khởi tố vụ án hình sự, tất cả những hoạt động thu thập tài liệu, chứng cứ sẽ không có giá trị chứng minh nếu như không đảm bảo đủ 03 thuộc tính của chứng cứ (tính khách quan, tính liên quan và tính hợp pháp). Đồng thời, tác giả nhấn mạnh tầm quan trọng của hoạt động sử dụng chứng cứ trong mối quan hệ chặt chẽ không tách rời với hoạt động đánh giá chứng cứ.

Ảnh minh họa

Trước hết, tôi hoàn toàn đồng tình với các vấn đề tác giả nêu ra về thuộc tính của chứng cứ cũng như mối quan hệ của hoạt động sử dụng với hoạt động đánh giá chứng cứ. Tuy nhiên, theo quan điểm của tôi, để sử dụng và đánh giá được chứng cứ, trước hết, phải quan tâm và thực hiện cho tốt hoạt động thu thập tài liệu, chứng cứ. Về nguyên tắc, khi đã có Quyết định không khởi tố vụ án, nghĩa là đã khép lại quá trình giải quyết tin báo, tố giác tội phạm, theo đó, mọi hoạt động tố tụng liên quan đến việc thu thập tài liệu, xác minh, làm rõ nguồn tin cũng phải chấm dứt. Hiện nay, vẫn chưa có quy phạm pháp luật nào quy định về trình tự thủ tục thu thập tài liệu, chứng cứ sau khi đã có Quyết định không khởi tố vụ án hình sự. Đây đang là “khoảng trống” của pháp luật tố tụng và đặt ra vấn đề xem xét về tính hợp pháp của chứng cứ thu thập được để đánh giá giá trị chứng minh của chứng cứ đó khi thực hiện điểm a, khoản 1 Điều 13 Quy chế tạm thời số 03. Vì vậy, việc làm thế nào để đảm bảo được thu thập được các chứng cứ có đầy đủ 3 thuộc tính như nêu trên, đặc biệt là tính hợp pháp của chứng cứ đó (căn cứ pháp luật và trình tự, thủ tục thực hiện) là vấn đề còn vướng mắc.

Thiết nghĩ, trong bối cảnh hiện nay, với trường hợp khi Quyết định không khởi tố vụ án hình sự chưa có đủ căn cứ, Viện kiểm sát nên yêu cầu cơ quan đã ban hành phải hủy bỏ hoặc tự mình hủy bỏ Quyết định này để trở lại xác minh, làm rõ tin báo, tố giác tội phạm đó theo thủ tục chung. Có như vậy, mới đảm bảo trình tự, thủ tục tố tụng và theo đó, bảo đảm giá trị chứng minh của tất cả những tài liệu, chứng cứ thu thập được.

Từ góc độ nghiên cứu, đối chiếu đồng thời nhiều quy định mới của các đạo luật và văn bản liên quan, nhằm tìm ra cách hiểu chính xác và thống nhất để áp dụng pháp luật, một lần nữa, tôi mạnh dạn đưa ra quan điểm cá nhân về trường hợp nêu trên, rất mong tiếp tục nhận được sự quan tâm cũng như ý kiến trao đổi của các đồng nghiệp.

Xem thêm>>>

Về kiểm sát việc ra quyết định không khởi tố vụ án hình sự

Các căn cứ để không khởi tố một vụ án hình sự theo BLTTHS năm 2015