UBTVQH cơ bản tán thành việc không bổ sung hình phạt tù chung thân không xét giảm án là hình phạt chính

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định điều hành phiên họp.

Trước khi tiến hành thảo luận, các đại biểu nghe Thứ trưởng Bộ Công an Lê Quốc Hùng, thay mặt cơ quan chủ trì soạn thảo trình bày báo cáo tóm tắt tiếp thu, giải trình ý kiến của đại biểu Quốc hội về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự.

Tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội đã thảo luận và cho ý kiến về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự. Đã có 132 lượt ý kiến phát biểu. Đa số ý kiến của Đại biểu Quốc hội đều tán thành với sự cần thiết, phạm vi sửa đổi và các nội dung cơ bản của dự thảo Luật. Một số đại biểu có ý kiến đối với một số nội dung của dự thảo Luật, Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Công an chủ trì, phối hợp với cơ quan liên quan nghiên cứu, tiếp thu, giải trình đầy đủ ý kiến của Đại biểu Quốc hội (ĐBQH). Trên cơ sở đó, Chính phủ đã rà soát, chỉnh lý về kỹ thuật trong toàn bộ dự thảo Luật; bỏ các quy định có liên quan về hình phạt tù chung thân không xét giảm án; chỉnh lý một số nội dung có liên quan đến các tội về ma túy, tội tham ô, nhận hối lộ.

Thứ trưởng Bộ Công an Lê Quốc Hùng.

Trình bày Báo cáo ý kiến về việc tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ Luật Hình sự, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết, Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp (UBPLTP) đã khẩn trương phối hợp với Cơ quan chủ trì soạn thảo  và các cơ quan có liên quan nghiên cứu, tiếp thu ý kiến của các ĐBQH, chỉnh lý dự thảo Luật. Dự thảo Luật sau khi được tiếp thu, chỉnh lý có 04 điều, trong đó sửa đổi, bổ sung 38/426 điều, khoản của Bộ luật Hình sự hiện hành (giảm 16 điều, khoản so với dự thảo Luật trình Quốc hội tại Đợt 1 Kỳ họp thứ 9) và sửa đổi, bổ sung 04 luật có liên quan.

Qua nghiên cứu, Thường trực UBPLTP nhận thấy, Chính phủ đã nghiêm túc tiếp thu nhiều ý kiến của ĐBQH để hoàn thiện dự thảo Luật. Thường trực UBPLTP cơ bản tán thành với các nội dung lớn đã được tiếp thu, chỉnh lý, thể hiện trong dự thảo Luật về phạm vi sửa đổi, bổ sung; tên gọi của Luật; về việc không bổ sung hình phạt tù chung thân không xét giảm án là hình phạt chính vào Bộ luật Hình sự; về nâng mức hình phạt tù tại một số tội danh; về hiệu lực thi hành của Luật…

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết, qua tổng hợp ý kiến của ĐBQH thảo luận tại Tổ và Hội trường cho thấy có 02 vấn đề lớn dự kiến bỏ hình phạt tử hình tại một số tội danh và việc bổ sung Tội sử dụng trái phép chất ma túy vào Bộ luật Hình sự vẫn còn nhiều ý kiến khác nhau. Quá trình nghiên cứu tiếp thu, chỉnh lý, Chính phủ đề nghị vẫn giữ nội dung như đã trình Quốc hội.

Trong đó, về dự kiến bỏ hình phạt tử hình tại một số tội danh, Chính phủ đề nghị giữ quy định về bỏ hình phạt tử hình tại 08 tội danh có khung hình phạt tử hình của Bộ luật Hình sự hiện hành. Qua thảo luận vấn đề này, trong Thường trực UBPLTP có 02 loại ý kiến:

- Loại ý kiến thứ nhất: tán thành với quy định của dự thảo Luật về bỏ hình phạt tử hình tại 08 tội danh với các lý do như Chính phủ đã nêu tại Báo cáo số 483/BC-CP.

- Loại ý kiến thứ hai: nhất trí việc xem xét bỏ hình phạt tử hình đối với 04 tội danh; đồng thời, trong bối cảnh tình hình tội phạm vẫn diễn biến phức tạp, có chiều hướng gia tăng về số lượng cũng như mức độ nghiêm trọng hiện nay, loại ý kiến này đề nghị giữ hình phạt tử hình đối với 04 tội danh, gồm: Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh (Điều 194), Tội vận chuyển trái phép chất ma tuý (Điều 250), Tội tham ô tài sản (Điều 353) và Tội nhận hối lộ (Điều 354) để đảm bảo tính răn đe, phòng ngừa và tính nghiêm minh của pháp luật trong đấu tranh phòng, chống các loại tội phạm này.

Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao đề nghị giữ hình phạt tử hình đối với 03 tội danh: Tội vận chuyển trái phép chất ma tuý, Tội tham ô tài sản, Tội nhận hối lộ; ngoài ra Viện kiểm sát nhân dân tối còn đề nghị giữ hình phạt tử hình đối với Tội gián điệp.

Bên cạnh đó, có ý kiến trong Thường trực UBPLTP đề nghị, trường hợp vẫn giữ hình phạt tử hình đối với Tội tham ô tài sản và Tội nhận hối lộ thì nghiên cứu bổ sung vào khoản 2 Điều 40 của Bộ luật Hình sự quy định “Không áp dụng hình phạt tử hình đối với người phạm tội tham ô tài sản, tội nhận hối lộ mà trước khi bị kết án đã chủ động nộp lại ít nhất ba phần tư tài sản tham ô, nhận hối lộ và hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong việc phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm hoặc lập công lớn”, nhằm tạo cơ sở pháp lý cho việc áp dụng chính sách khoan hồng ngay trong giai đoạn xét xử, không chờ đến giai đoạn thi hành án.

Về việc bổ sung Tội sử dụng trái phép chất ma túy (Điều 256a Bộ luật Hình sự) (khoản 29 Điều 1 của dự thảo Luật), Chính phủ tiếp tục đề nghị bổ sung Tội sử dụng trái phép chất ma túy (Điều 256a) vào Bộ luật Hình sự. Về vấn đề này, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết trong Thường trực UBPLTP cũng có 02 loại ý kiến:

- Loại ý kiến thứ nhất: Đề nghị không bổ sung Tội sử dụng trái phép chất ma túy, vì: Pháp luật hiện hành quy định người nghiện ma túy là người bệnh, do đó khuyến khích họ tự cai nghiện và việc tự cai nghiện là phù hợp với chủ trương của Đảng và Nhà nước ta; việc bổ sung tội danh này trong Bộ luật Hình sự sẽ dẫn đến xử lý hình sự số người vi phạm rất lớn, gây áp lực, quá tải cho các cơ sở giam giữ, trong khi chưa có đánh giá tác động đầy đủ về vấn đề này; trách nhiệm quản lý công tác cai nghiện tại các cơ sở cai nghiện bắt buộc tập trung gần đây đã được chuyển giao cho ngành Công an thực hiện, do đó cần thêm thời gian để tổng kết, đánh giá hiệu quả, trên cơ sở đó nghiên cứu đề xuất bổ sung tội danh này (nếu cần thiết) khi sửa đổi toàn diện Bộ luật Hình sự.

- Loại ý kiến thứ hai: Tán thành bổ sung Tội sử dụng trái phép chất ma túy vào Bộ luật Hình sự với các lý do như Chính phủ đã nêu.

Tại Công văn của Tòa án nhân dân tối cao và của Viện kiểm sát nhân dân tối cao gửi UBPLTP, 02 cơ quan đều đề nghị cân nhắc kỹ lưỡng, bảo đảm đánh giá tác động chính sách đầy đủ đối với việc bổ sung tội danh này.

Thường trực UBPLTP nhận thấy, 02 vấn đề nêu trên là những nội dung quan trọng, có thể dẫn đến làm thay đổi hoặc tác động lớn đến chính sách hình sự và công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm, trong khi ý kiến của các ĐBQH, các cơ quan còn rất khác nhau. Do đó, để bảo đảm thận trọng và có cơ sở tiếp thu, chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo Luật, xin kiến nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho phép gửi phiếu lấy ý kiến của các vị ĐBQH về các nội dung này.

Toàn cảnh Phiên họp.

Phát biểu kết luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết, qua thảo luận với tinh thần khẩn trương, nghiêm túc, UBTVQH đánh giá cao sự nỗ lực, khẩn trương, nghiêm túc của Chính phủ, Bộ Công an và các cơ quan liên quan trong việc chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự, trên cơ sở tiếp thu tối đa ý kiến của đại biểu Quốc hội và giải trình cụ thể các vấn đề đại biểu nêu.

UBTVQH cũng đánh giá cao Thường trực UBPLTP trách nhiệm, phối hợp chặt chẽ, thường xuyên với Bộ Công an, các cơ quan để nghiên cứu, tiếp thu, giải trình, chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo luật đảm bảo chất lượng, kịp trình UBTVQH xem xét, cho ý kiến theo đúng chương trình, trình Quốc hội xem xét biểu quyết thông qua vào cuối Kỳ họp thứ 9.

UBTVQH cơ bản tán thành với đề xuất của Chính phủ và báo cáo ý kiến của cơ quan chủ trì thẩm tra về các nội dung đã được các cơ quan thống nhất tiếp thu, chỉnh lý về: phạm vi sửa đổi, bổ sung; tên gọi của Luật; việc không bổ sung hình phạt tù chung thân không xét giảm án là hình phạt chính; về nâng mức hình phạt tù; hiệu lực thi hành của Luật…

Đối với 02 nội dung về bỏ hình phạt tử hình tại một số tội danh và việc bổ sung Tội sử dụng trái phép chất ma túy vào Bộ luật Hình sự, Phó Chủ tịch Quốc hội cho biết, trong quá trình thảo luận, ý kiến của ĐBQH còn khác nhau, nhưng vấn đề này đã được cơ quan có thẩm quyền Kết luận tại văn bản số 13936 ngày 25/3 của Văn phòng Trung ương Đảng và Thông báo số 149 của Văn phòng Trung ương Đảng giao các cơ quan đề xuất sửa đổi, bổ sung trình Quốc hội. Do đó, UBTVQH đề nghị Bộ Công an tiếp tục phối hợp với Thường trực UBPLTP và các cơ quan hoàn chỉnh dự thảo luật với chất lượng cao nhất, đảm bảo sự đồng thuận, thống nhất cao trước khi trình Quốc hội xem xét thông qua tại Kỳ họp thứ 9.