Kiểm sát chặt chẽ việc xem xét, quyết định đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc

Toàn cảnh phiên họp

Tại khoản 1, Điều 4 dự thảo Pháp lệnh Trình tự, thủ tục Tòa án nhân dân xem xét, quyết định việc đưa người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi vào cơ sở cai nghiện bắt buộc quy định: “Viện kiểm sát nhân dân kiểm sát về trình tự, thủ tục trong việc xem xét, quyết định đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, thực hiện quyền yêu cầu, kiến nghị, kháng nghị nhằm bảo đảm việc giải quyết kịp thời, đúng quy định của pháp luật”.

Thẩm tra nội dung này, đa số ý kiến Uỷ ban Tư pháp cho rằng, việc Tòa án nhân dân xem xét, quyết định đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc có tác động đến quyền con người. Về bản chất, hoạt động này của Tòa án là hoạt động tư pháp. Theo quy định của Hiến pháp và pháp luật thì Viện kiểm sát có chức năng kiểm sát hoạt động tư pháp. Trong việc giải quyết, đưa người bị đề nghị vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, Viện kiểm sát không chỉ kiểm sát về trình tự, thủ tục, mà còn kiểm sát về thẩm quyền, việc áp dụng các điều kiện hoãn, miễn, tạm đình chỉ, đình chỉ,.. trực tiếp tham gia các phiên họp, phát biểu ý kiến cả trình tự, thủ tục và nội dung vụ việc tại các phiên họp; thực hiện quyền kháng nghị, kiến nghị, yêu cầu để bảo đảm giải quyết vụ việc được thực hiện theo đúng quy định của pháp luật. Do đó, dự thảo Pháp lệnh quy định Viện kiểm sát nhân dân kiểm sát trình tự, thủ tục trong việc Tòa án xem xét, quyết định đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc là chưa đầy đủ. Cần quy định lại theo hướng: “Viện kiểm sát nhân dân kiểm sát việc tuân theo pháp luật…”. Trên cơ sở đó, tiếp tục rà soát các nội dung cụ thể trong dự thảo Pháp lệnh để chỉnh lý cho phù hợp.

Có ý kiến cho rằng quy định như dự thảo Pháp lệnh là phù hợp, bởi vì: Luật Phòng, chống ma túy giao cho các cơ quan lập hồ sơ. Tòa án xem xét, quyết định đưa người bị đề nghị vào cơ sở cai nghiện bắt buộc. Việc đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc không phải là biện pháp xử lý hành chính. Dự thảo quy định Viện kiểm sát nhân dân kiểm sát trình tự, thủ tục trong việc Tòa án xem xét, quyết định đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc là phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của Viện kiểm sát và phù hợp với tính chất, yêu cầu kiểm sát vụ việc.

Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh Lê Tấn Tới

Thảo luận nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh Lê Tấn Tới tán thành quan điểm Viện kiểm sát nhân dân phải kiểm sát việc tuân thủ theo pháp luật. Theo Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh nếu dự thảo Pháp lệnh chỉ quy định Viện kiểm sát nhân dân chỉ kiểm sát về trình tự, thủ tục trong việc xem xét, quyết định đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, thực hiện quyền yêu cầu, kiến nghị, kháng nghị thì chưa đầy đủ. Bởi vì, đây là vấn đề liên quan đến trẻ em, liên quan đến quyền con người và liên quan đến cả các điều ước quốc tế mà Việt Nam đã tham gia, nên Viện kiểm sát phải kiểm sát đầy đủ việc tuân thủ theo pháp luật.

Phó Viện trưởng Thường trực Viện kiểm sát nhân dân tối cao Nguyễn Huy Tiến

Phát biểu về nội dung này, Phó Viện trưởng Thường trực Viện kiểm sát nhân dân tối cao Nguyễn Huy Tiến cho biết, Điều 107 Hiến pháp năm 2013 quy định Viện kiểm sát thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp; khái niệm “kiểm sát hoạt động tư pháp” thì trong Điều 4 Luật Tổ chức Viện kiểm sát quy định "kiểm sát hoạt động tư pháp là hoạt động của Viện kiểm sát để kiểm sát tính hợp pháp của các hành vi và quyết định của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong hoạt động tư pháp".

Nhấn mạnh việc ban hành quyết định của Tòa án bắt buộc chữa bệnh là hoạt động tư pháp, đồng chí Nguyễn Huy Tiến cho rằng, từ Hiến pháp năm 2013 đến Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân năm 2014, Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015 và Luật Tố tụng hành chính năm 2015 đều quy định Viện kiểm sát kiểm sát việc tuân theo pháp luật, kiểm sát kể cả trình tự, thủ tục và kiểm sát kể cả nội dung, tức là ban hành ra quyết định, tính hợp pháp của quyết định đó: “Về trình tự, thủ tục chỉ là hình thức, còn về nội dung là việc áp dụng pháp luật trong việc ra quyết định,... nếu quy định như dự thảo thì Viện kiểm sát chỉ kiểm sát về trình tự, thủ tục, không kiểm sát về nội dung, quy định như vậy là không đầy đủ, chúng tôi đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội hết sức cân nhắc và chỉnh sửa Điều 4 của dự thảo Pháp lệnh cho phù hợp”.

Cũng theo đồng chí Nguyễn Huy Tiến, Phó Viện trưởng Thường trực Viện kiểm sát nhân dân tối cao, để thực hiện quyền này thì trong dự thảo Pháp lệnh phải quy định về việc giao hồ sơ, tuy nhiên hiện nay dự thảo chưa có quy định về việc Viện kiểm sát nghiên cứu hồ sơ như thế nào, tại Tòa hay là Tòa chuyển cho Viện kiểm sát. Trong khi đó, tại Pháp lệnh 09 cũng đã quy chung về vấn đề này (đã có quy định là Viện kiểm sát nghiên cứu hồ sơ tại Tòa). Vì vậy, đề nghị dự thảo Pháp lệnh cần bổ sung quy định về việc giao hồ sơ cho Viện Kiếm sát nhân dân nghiên cứu, nếu không chuyển hồ sơ thì cũng phải có quy định rõ về vấn đề này để thuận lợi trong quá trình thực thi.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Nguyễn Phương Thủy

Góp ý về quy định này, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Nguyễn Phương Thủy nêu quan điểm, Điều 4 của Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân năm 2014 có quy định: "Kiểm sát hoạt động tư pháp là hoạt động của Viện kiểm sát nhân dân để kiểm sát tính hợp pháp của các hành vi, quyết định của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong hoạt động tư pháp,...". Do đó, đề nghị chỉnh sửa lại khoản 1, Điều 4 Pháp lệnh, quy định phạm vi kiểm sát của Viện kiểm sát nhân dân phù hợp với các quy định của Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân cũng như phù hợp với thực tiễn hoạt động kiểm sát.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Đỗ Thị Lan cũng đồng tình, thống nhất với ý kiến dự thảo Pháp lệnh cần quy định Viện kiểm sát thực hiện kiểm sát việc tuân theo pháp luật của Tòa án trong việc xem xét, quyết định đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định

Kết luận nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nêu rõ, trong các hoạt động tư pháp được Pháp lệnh quy định thì Viện kiểm sát có chức năng thực hiện nhiệm vụ theo Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân, đúng chức năng, nhiệm vụ là kiểm sát hoạt động tư pháp, đúng thực tiễn hoạt động và đúng với phạm vi quy định của Pháp lệnh này; trên cơ sở kế thừa Pháp lệnh 09 và có giải pháp phối hợp để các cơ quan tạo điều kiện cho nhau, để đều thực hiện tốt hơn nhiệm vụ của mỗi cơ quan.

Phó Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý, cần phải có tài liệu cho Viện kiểm sát nghiên cứu để thực hiện nhiệm vụ. Còn tài liệu thế nào? Về hồ sơ là Nghị định 116 quy định, nhưng trong Pháp lệnh có thể quy định ở mức độ phù hợp. Ngoài ra, các cơ quan cần có cơ chế phối hợp, tạo điều kiện thuận lợi để tổ chức thực hiện hiệu quả.

Việc tiếp thu, chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo Pháp lệnh, sẽ do Uỷ ban Tư pháp chủ trì phối hợp với Ủy ban Pháp luật, Tòa án nhân dân tối cao và các cơ quan hữu quan (Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, Bộ Công an, Bộ Y tế, Bộ Tư pháp, Bộ Tài chính, các cơ quan của Quốc hội) thực hiện. Báo cáo tiếp thu giải trình, dự thảo Pháp lệnh, sau khi được Ủy ban Pháp luật của Quốc hội chỉnh lý về mặt kỹ thuật, sẽ được lấy ý kiến bằng văn bản của các cơ quan có liên quan trước khi trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, thông qua tại đợt 2, phiên họp thứ 9 vào ngày 24/3 tới đây.