Cần xem xét, xét hỗ trợ tái định cư cho người dân khi nhà nước thu hồi đất

Tóm tắt vụ án:

Vợ chồng ông Phạm Hữu Hoàng (sinh năm 1942) và bà Nguyễn Thị Toàn (sinh năm 1957) cùng trú tại số 19/8 Trần Phú, Phường 3, thành phố Đà Lạt (cũ), tỉnh Lâm Đồng có một phần đất khai khẩn từ trước năm 1993 dùng để sản xuất nông nghiệp (trồng cây hàng năm, lâu năm), tổng diện tích 10.235,9m², tọa lạc tại phường 3, thành phố Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng. Hiện toàn bộ diện tích đất này đã bị UBND thành phố Đà Lạt thu hồi để thực hiện dự án khu du lịch Quốc gia hồ Tuyền Lâm theo Quyết định số 5707/QĐ-UBND ngày 29/11/2019 về việc điều chỉnh Quyết định số 1814/QĐ-UBND ngày 09/7/2014 của UBND thành phố Đà Lạt về việc thu hồi đất đối với hộ ông (bà) Phạm Hữu Hoàng thuộc dự án khu du lịch Quốc gia hồ Tuyền Lâm, Phường 3, thành phố Đà Lạt. Theo đó, UBND thành phố Đà Lạt điều chỉnh diện tích đất thu hồi của hộ gia đình ông Hoàng, bà Toàn từ diện tích 5.160m² thành diện tích 10.235,9m².

Theo các thông tin thể hiện trong các lần giải quyết khiếu nại trước đây, ông Hoàng, bà Toàn biết được vào ngày 14/02/2006, Ban đền bù giải phóng mặt bằng thành phố Đà Lạt (Trung tâm phát triển quỹ đất Đà Lạt) đã phối hợp cùng UBND Phường 3 tổ chức kiểm định đối với hộ gia đình ông Hoàng, bà Toàn. Khi đó gia đình ông Hoàng, bà Toàn không có mặt ở nhà nhưng đoàn công tác vẫn tiến hành kiểm định. Kết quả kiểm định xác định diện tích đất thu hồi là thửa đất số 1, tờ bản đồ số 36, Phường 3, thành phố Đà Lạt có diện tích 5.160m².

Đến ngày 15/12/2006, UBND tỉnh Lâm Đồng ban hành Quyết định số 3725/QĐ-UBND về việc phê duyệt chi phí bồi thường, hỗ trợ và tái định cư dự án Khu du lịch hồ Tuyền Lâm trên địa bàn Phường 3, thành phố Đà Lạt trong đó hộ gia đình ông Hoàng, bà Toàn được phê duyệt bồi thường, hỗ trợ với tổng số tiền là 12.733.000đ.

Thời điểm ban hành Quyết định số 3725/QĐ-UBND này thì UBND thành phố Đà Lạt chưa ban hành Quyết định thu hồi đất đối với hộ gia đình ông Hoàng, bà Toàn. Cũng tại thời điểm này hộ gia đình ông Hoàng, bà Toàn hoàn toàn không biết đến Quyết định này và cũng hoàn toàn không hề nhận được Quyết định hay số tiền bồi thường, hỗ trợ theo Quyết định này.

Sau thời điểm đó, hộ gia đình ông Hoàng, bà Toàn vẫn sinh sống, canh tác ổn định trên phần đất khai khẩn. Cho đến ngày 09/7/2014, UBND thành phố Đà Lạt ban hành Quyết định số 1814/QĐ-UBND ngày 09/7/2014 về việc thu hồi đất của hộ gia đình ông Hoàng, bà Toàn với diện tích 5.160m², tại thửa số 1, tờ bản đồ số 36, tọa lạc tại Phường 3, thành phố Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng để giao cho Ban quản lý Khu du lịch hồ Tuyền Lâm tại Phường 3, thành phố Đà Lạt.

Qua các lần đối thoại, giải quyết khiếu nại thì theo như Báo cáo số 70/BC-TNMT ngày 17/01/2023 của Phòng Tài nguyên và Môi trường thì UBND thành phố Đà Lạt có bàn giao Quyết định số 1814/QĐ-UBND cho bà Nguyễn Thị Toàn, có lập biên bản giao nhận.

Nhưng theo bà Toàn, điều này hoàn toàn không đúng bởi vì tại thời điểm này, bà Toàn đang là bệnh nhân được điều trị đặc biệt do chấn thương tai nạn giao thông nghiêm trọng ở các bệnh viện lớn tại Lâm Đồng và TP Hồ Chí Minh. Mãi đến năm 2015, nhận thức của bà Toàn mới bắt đầu được cải thiện. Do vậy, không có cơ sở khẳng định ông Hoàng hay bà Toàn được biết về Quyết định số 1814/QĐ-UBND.

Đến ngày 06/5/2019, Trung tâm phát triển quỹ đất Đà Lạt đã phối hợp cùng gia đình ông Hoàng, bà Toàn và đại diện các cơ quan có liên quan để tổ chức kiểm định thực tế để lập hồ sơ điều chỉnh quyết định thu hồi đất và điều chỉnh quyết định phê duyệt chi phí bồi thường, hỗ trợ cho hộ gia đình ông Hoàng, bà Toàn.

Đến ngày 29/11/2019, UBND thành phố Đà Lạt ban hành Quyết định số 5707/QĐ-UBND ngày 29/11/2019 về việc điều chỉnh Quyết định số 1814/QĐ-UBND ngày 09/7/2014 của UBND thành phố Đà Lạt về việc thu hồi đất đối với hộ ông (bà) Phạm Hữu Hoàng thuộc dự án khu du lịch Quốc gia hồ Tuyền Lâm, phường 3, thành phố Đà Lạt. Theo đó, UBND thành phố Đà Lạt điều chỉnh diện tích đất thu hồi của hộ gia đình ông Hoàng, bà Toàn từ 5.160m² thành 10.235,9m² (diện tích thu hồi tăng thêm 5.075,9m²). Và khi này, gia đình ông Hoàng, bà Toàn mới chính thức biết được phần đất gia đình quản lý, sử dụng bị thu hồi.

Đồng thời, UBND thành phố Đà Lạt cũng ban hành Quyết định số 5706/QĐ-UBND ngày 29/11/2019 về việc phê duyệt chi phí bồi thường, hỗ trợ bổ sung cho hộ ông (bà) Phạm Hữu Hoàng tại dự án khu du lịch Quốc gia hồ Tuyền Lâm, Phường 3, thành phố Đà Lạt. Theo đó, UBND thành phố Đà Lạt bồi thường, hỗ trợ bổ sung cho hộ của ông Hoàng, bà Toàn số tiền là 978.931.000đ.

Tuy nhiên, do không đồng ý với 02 quyết định nêu trên nên ông Hoàng, bà Toàn đã khiếu nại 02 quyết định trên đến Chủ tịch UBND thành phố Đà Lạt. Ngày 07/5/2020, Chủ tịch UBND thành phố Đà Lạt ban hành Quyết định số 1711/QĐ-UBND về việc giải quyết khiếu nại cho ông Hoàng, bà Toàn với nội dung không chấp nhận đơn khiếu nại. Do đó, ông Hoàng, bà Toàn tiếp tục khiếu nại đến Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng.

Ngày 18/01/2022, Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng ban hành Quyết định số 138/QĐ-UBND về việc giải quyết đơn khiếu nại (lần hai). Theo đó, Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng đã chấp nhận một phần yêu cầu khiếu nại của ông Hoàng, bà Toàn và sau đó UBND thành phố Đà Lạt đã ban hành Quyết định số 569/QĐ-UBND ngày 24/02/2022 về việc phê duyệt bổ sung chi phí bồi thường, hỗ trợ cho hộ ông, bà Phạm Hữu Hoàng - Nguyễn Thị Toàn do bị thu hồi, giải tỏa tại dự án xây dựng khu du lịch Quốc gia hồ Tuyền Lâm, Phường 3, thành phố Đà Lạt. Theo đó, UBND thành phố Đà Lạt bồi thường, hỗ trợ bổ sung cho hộ của ông Hoàng, bà Toàn số tiền là 1.251.133.000đ.

Tuy nhiên, nhận thấy Quyết định này vẫn chưa đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của hộ gia đình ông Hoàng, bà Toàn nên ông Hoàng, bà Toàn đã tiếp tục khiếu nại đến Chủ tịch UBND thành phố Đà Lạt và được giải quyết bằng Quyết định số 3212/QĐ-UBND ngày 27/9/2022 của Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Đà Lạt về việc giải quyết khiếu nại của ông Phạm Hữu Hoàng. Kết quả giải quyết, UBND thành phố Đà Lạt tiếp tục không chấp nhận đơn khiếu nại của ông Hoàng, bà Toàn.

Bản án đã có hiệu lực pháp luật

Cho rằng, việc UBND thành phố Đà Lạt thu hồi đất của hộ gia đình ông Hoàng, bà Toàn nhiều lần để thực hiện Dự án khu du lịch Quốc gia hồ Tuyền Lâm nhưng lại thực hiện việc bồi thường, hỗ trợ và tái định cư không đúng với các quy định của pháp luật hiện hành, không thỏa đáng, ảnh hưởng nghiêm trọng quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Đồng thời, ông Hoàng, bà Toàn cho rằng qua nhiều lần khiếu nại thì cá nhân có thẩm quyền vẫn giải quyết khiếu nại chưa thỏa đáng, chưa đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của hộ gia đình nên ông Hoàng, bà Toàn đã đề nghị TAND tỉnh Lâm Đồng giải quyết các yêu cầu khởi kiện, đề nghị hủy các quyết định của chính quyền các cấp liên quan đến vụ việc của gia đình ông Hoàng, bà Toàn; đề nghị UBND thành phố Đà Lạt phải thực hiện lập phương án bồi thường quyền sử dụng đất, hỗ trợ chuyển đổi nghề và tìm kiếm việc làm và tái định cư đối với hộ gia đình ông (bà) Phạm Hữu Hoàng - Nguyễn Thị Toàn đối với diện tích đất 10.235,9m² cùng nhà công trình, vất kiến trúc, cây trồng bị thu hồi để thực hiện dự án khu du lịch Quốc gia hồ Tuyền Lâm theo đúng quy định của pháp luật.

Tại Bản án số 45/2024/HC-ST ngày 20/6/2024 về việc “Khiếu kiện quyết định hành chính trong quản lý Nhà nước về đất đai”, TAND tỉnh Lâm Đồng đã tuyên đình chỉ xét xử đối với yêu cầu khởi kiện của ông Hoàng, bà Toàn đối với yêu cầu hủy Quyết định số 3725/QĐ-UBND ngày 15/12/2006 của UBND tỉnh Lâm Đồng và bác toàn bộ yêu cầu khởi kiện của ông Hoàng, bà Toàn đối với yêu cầu bác các Quyết định khác của UBND thành phố Đà Lạt và UBND tỉnh Lâm Đồng.

Không đồng tình với Bản án của TAND tỉnh Lâm Đồng, ông Hoàng, bà Toàn đã kháng cáo. Ngày 10/4/2025, tại Bản án số 391/2025/HC-PT của TAND cấp cao tại Thành phố Hồ Chí Minh đã tuyên: Đình chỉ xét xử phúc thẩm một phần kháng cáo của ông Phạm Hữu Hoàng; Không chấp nhận nội dung kháng cáo còn lại của ông Phạm Hữu Hoàng; Giữ nguyên Bản án hành chính sơ thẩm số 45/2024/HC-ST ngày 20/6/2024 của TAND tỉnh Lâm Đồng.

Cần tiếp tục xem xét việc hỗ trợ tái định cư cho người dân

Tại Quyết định về việc giải quyết khiếu nại số 3212/QĐ-UBND ngày 27/9/2022 của Chủ tịch UBND thành phố Đà Lạt xác định phần đất có diện tích 5.160m² có nguồn gốc do gia đình ông Hoàng khai khẩn trước ngày 15/10/1993 và được dùng để sản xuất nông nghiệp; phần đất có diện tích 5.075,9m² có nguồn gốc do gia đình ông Hoàng khai khẩn sau năm 1997 và dùng để sản xuất nông nghiệp. Cả 02 phần diện tích trên hiện đều do ông Hoàng quản lý, sử dụng. Như vậy, căn cứ điểm c, khoản 1 Điều 19 và khoản 1 Điều 20 tại Nghị định 47/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 quy định về  bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất thì phần đất có tổng diện tích 10.235,9m² nêu trên là do gia đình ông Hoàng khai khẩn, dùng vào sản xuất nông nghiệp và hiện tại đang do gia đình ông Hoàng quản lý, sử dụng. Do đó, khi phần đất trên bị thu hồi thì hộ ông Hoàng có đủ điều kiện được hỗ trợ chuyển đổi nghề, tìm kiếm việc làm với số tiền trợ cấp không quá 5 lần giá đất theo bảng giá đất nông nghiệp cùng loại theo Bảng giá đất của tỉnh Lâm Đồng tại thời điểm thu hồi và phê duyệt phương án bồi thường.

Ngoài ra, ông Hoàng, bà Toàn còn cho rằng: Việc thực hiện cưỡng chế thu hồi đất mà không có phương án tái định cư khiến gia đình ông Hoàng, bà Toàn gặp nhiều khó khăn trong cuộc sống hiện tại. Trước đây, ông Hoàng, bà Toàn cũng đã yêu cầu tái định cư nhưng chưa được giải quyết với lý do gia đình ông Hoàng, bà Toàn đã có nhà ở tại 19A Trần Phú, Phường 3 nên không thuộc đối tượng bố trí tái định cư. Tuy nhiên, căn nhà này có diện tích rất nhỏ, đây là nơi vợ chồng ông Hoàng, bà Toàn đang sinh hoạt. Kể từ thời điểm bị thu hồi đất cho đến nay, con cái trong gia đình ông Hoàng, bà Toàn đã lập gia đình nhưng cũng đang chung sống với vợ chồng ông Hoàng, bà Toàn với hơn 7 thành viên, 03 thế hệ, và hơn 2 cặp vợ chồng đang chung sống cùng nhau trên thửa đất chưa đến 80m². Không gian sống chật hẹp, cuộc sống hết sức khó khăn khi con cái đã lập gia đình nhưng vẫn không có chỗ ở riêng để sinh hoạt và ổn định cuộc sống. Bà Toàn là người thường xuyên ốm đau, các cháu còn quá nhỏ nên rất cần không gian sinh hoạt để phát triển. Bản thân ông Hoàng là thương binh 3/4 và là một đảng viên với huy hiệu hơn 55 năm tuổi đảng...

Vì vậy, việc xem xét, xét hỗ trợ tái định cư khi nhà nước thu hồi đất là một việc làm cấp thiết để các thành viên trong gia đình ông Hoàng, bà Toàn có nơi ổn định để sinh sống và để lao động một cách chính đáng.