VKSND tỉnh Bình Phước: Kháng nghị toàn bộ bản án dân sự sơ thẩm "Tranh chấp hợp đồng đặt cọc", đề nghị giải quyết lại theo thủ tục sơ thẩm

Nội dung vụ án

Được biết, đây là vụ án dân sự về “Tranh chấp hợp đồng đặt cọc” giữa nguyên đơn là bà Vũ Thị Huệ, (sinh năm 1976; trú tại KP1, phường Tân Đồng, TP. Đồng Xoài, tỉnh Bình Phước) và bị đơn là ông Nguyễn Kim Sự (sinh năm 1987; trú tại Tổ 1, KP 6, P. Thới Hòa, TX Bến Cát, tỉnh Bình Dương).

Theo đó, vào ngày 09/4/2021 bà Vũ Thị Huệ và ông Nguyễn Kim Sự lập Hợp đồng đặt cọc để chuyển nhượng quyền sử dụng đất (CNQSDĐ) gồm 40 thửa, tọa lạc tại Ấp Suối Da, xã Tân Hưng, huyện Đồng Phú, tỉnh Bình Phước.

Hai bên cùng lập hợp đồng tại Văn phòng Công chứng Bình Phước (ngày 09/4/2021) với số tiền là 12,8 tỉ đồng cho 40 lô đất, mỗi lô là 320 triệu đồng. Các thửa đất nêu trên đã được Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Bình Phước cấp Giấy CNQSDĐ đứng tên ông Nguyễn Kim Sự. Theo thoả thuận tại Hợp đồng đặt cọc, tại thời điểm ký hợp đồng ngày 09/4/2021, bà Vũ Thị Huệ sẽ đặt cọc trước (Lần thứ nhất) cho ông Nguyễn Kim Sự số tiền là 05 tỉ đồng để đảm bảo cho việc giao kết hợp đồng dân sự. Lần thứ hai, vào ngày 05/5/2021, bà Huệ tiếp tục thanh toán cho ông Sự số tiền 5,12 tỷ đồng và lần thứ ba, ngày 04/6/2021, bà Huệ tiếp tục thanh toán cho ông Sự nốt số tiền 2,68 tỷ đồng và hai bên sẽ tiến hành thực hiện việc ký kết hợp đồng chuyển nhượng tại cơ quan có thẩm quyền về công chứng, chứng thực.

Thực hiện đúng cam kết tại Hợp đồng đặt cọc, ngày 09/4/2021, bà Huệ đã trả cho ông Sự số tiền 05 tỷ đồng; đến ngày 05/5/2021, bà Huệ tiếp tục thanh toán cho ông Sự số tiền 5,12 tỷ đồng. Tổng số tiền bà Huệ đã thanh toán cho ông Sự 10,12 tỷ đồng.

Lần thứ ba, đến ngày 04/6/2021, theo Hợp đồng, bà Huệ phải thanh toán số tiền còn lại và thực hiện việc ký kết hợp đồng chuyển nhượng với ông Sự. Nhưng đến ngày 04/06/2021, bà Vũ Thị Huệ lấy lý do dịch bệnh Covid-19 nguy hiểm, bà đang công tác ở Lộc Ninh và chưa có tiền nên bà không đến văn phòng công chứng để tiến hành ký kết hợp đồng chuyển nhượng QSDĐ với ông Sự, dẫn đến việc trễ hạn thanh toán theo hợp đồng đặt cọc. Sau khi gia hạn thêm thời gian để bà Huệ chuẩn bị đủ tiền đi ký công chứng nhưng đến ngày 8/06/2021 bà Huệ vẫn không đến cơ quan công chứng để tiến hành ký hợp đồng mua bán và thanh toán số tiền còn lại; vì vậy, ông Sự không đồng ý gia hạn thêm thời gian và không giao hồ sơ và các giấy tờ có liên quan đến việc CNQSDĐ cho bà Vũ Thị Huệ.

Sau đó, bà Vũ Thị Huệ làm đơn khởi kiện gửi đến TAND huyện Đồng Phú yêu cầu Tòa án giải quyết công nhận hiệu lực của Hợp đồng đặt cọc để CNQSDĐ đối với 40 thửa đất nêu trên để bà Huệ sang tên giấy CNQSDĐ, vì bà Huệ đã thanh toán được hơn 2/3 giá trị của hợp đồng CNQSDĐ.

Ông Nguyễn Kim Sự cho rằng, do ngày 04/6/2023, bà Vũ Thị Huệ nói đi Lộc Ninh không về kịp, bà Huệ không đến và lấy lý do này, lý do khác nên không thanh toán số tiền còn lại là 2,68 tỷ đồng; do đó, không thực hiện được hợp đồng công chứng CNQSDĐ. Nay bà Huệ khởi kiện, ông Sự chỉ đồng ý trả số tiền thanh toán lần hai là 5,12 tỷ đồng, không tiếp tục thực hiện hợp đồng nữa; đề nghị Tòa án tuyên Hợp đồng đặt cọc hết hiệu lực và yêu cầu bà Huệ trả lại 05 giấy CNQSDĐ (bản chính) mà bà Huệ đang giữ; buộc bà Huệ phải mất tiền cọc là 05 tỷ đồng vì do lỗi của bà Huệ.

Thửa đất tọa lạc tại Ấp Suối Da, xã Tân Hưng, huyện Đồng Phú, tỉnh Bình Phước.

Tại bản án dân sự sơ thẩm số 13/2023/DS-ST ngày 29/3/2023 của TAND huyện Đồng Phú, tỉnh Bình Phước đã tuyên: Không chấp nhận yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn là bà Vũ Thị Huệ về công nhận hiệu lực của Hợp đồng đặt cọc. Tuyên hủy Hợp đồng đặt cọc lập ngày 09/4/2021, số chứng thực 1071, quyển số 02/2021/TP/CC-SCC/HĐGD của Văn phòng công chứng Bình Phước giữa bà Vũ Thị Huệ với ông Nguyễn Kim Sự.

Đồng thời, buộc ông Nguyễn Kim Sự phải trả lại cho bà Vũ Thị Huệ tổng số tiền là 10,12 tỷ đồng (05 tỷ đồng đặt cọc ngày 09/4/2021 và 5,12 tỷ đồng ngày 05/5/2021). Buộc bà Huệ phải trả lại cho ông Sự 05 giấy CNQSDĐ bản chính.

Bản án sơ thẩm vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng

Quá trình kiểm sát bản án, xác định bản án dân sự sơ thẩm số 13/2023/DS-ST ngày 29/3/2023 của TAND huyện Đồng Phú, tỉnh Bình Phước có nhiều vi phạm nghiêm trọng trong thủ tục tố tụng; cần phải kháng nghị nhằm bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của các đương sự. Do vậy, VKSND tỉnh Bình Phước đã ban hành quyết định kháng nghị phúc thẩm số 07/QĐ-VKS-DS ngày 27/4/2023, đề nghị TAND tỉnh Bình Phước xét xử phúc thẩm theo hướng: Hủy toàn bộ bản án dân sự sơ thẩm để giao hồ sơ cho Tòa án cấp sơ thẩm giải quyết lại theo thủ tục sơ thẩm.

Theo nhận định của VKSND, tại Hợp đồng đặt cọc ngày 09/4/2021 giữa bà Vũ Thị Huệ và ông Nguyễn Kim Sự, các bên ký kết và công chứng, thỏa số tiền đặt cọc cho 40 thửa đất là 5 tỷ đồng; lần thứ hai, vào ngày 05/5/2021, bà Vũ Thị Huệ tiếp tục thanh toán cho ông Nguyễn Kim Sự số tiền 5,12 tỷ đồng là tiền thanh toán để thực hiện việc CNQSDĐ của 40 thửa đất nêu trên.

Như vậy, Hợp đồng đặt cọc giữa bà Vũ Thị Huệ và ông Nguyễn Kim Sự chỉ thỏa thuận đến ngày 04/6/2021, bà Vũ Thị Huệ tiếp tục thanh toán số tiền còn lại và tiến hành thực hiện việc ký kết hợp đồng CNQSDĐ. Theo đó, Hợp đồng đặt cọc các bên không quy định thời điểm kết thúc của việc thanh toán số tiền còn lại là 2,68 tỷ đồng và thời điểm kết thúc làm thủ tục ký công chứng họp đồng CNQSDĐ; và cũng không thỏa thuận địa điểm cụ thể để ký hợp đồng công chứng CNQSDĐ đối với 40 thửa đất nêu trên tại Văn phòng công chứng nào.

Nhưng bản án lại tuyên hủy bỏ hợp đồng đặt cọc và buộc ông Sự phải trả lại cho bà Huệ số tiền 05 tỷ đồng đặt cọc ngày 09/4/2021 và 5,12 tỷ đồng ngày 05/5/2021. Buộc bà Huệ phải trả lại cho ông Sự 05 Giấy CNQSDĐ (bản chính) là không đúng, vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng.

Theo kháng nghị của VKSND tỉnh Bình Phước, trong quá trình thụ lý, giải quyết vụ án bà Vũ Thị Huệ chỉ khởi kiện yêu cầu Tòa án cấp sơ thẩm công nhận hiệu lực của Hợp đồng đặt cọc để CNQSDĐ đối với 40 thửa đất nêu trên, bà Huệ không yêu cầu Toà án giải quyết hậu quả của hợp đồng. Nhưng trong quá trình thụ lý, giải quyết vụ án, Toà án cấp sơ thẩm cũng không hướng dẫn cho bà Huệ sửa đổi, bổ sung đơn khởi kiện về việc bà Huệ có yêu cầu xem xét việc giải quyết hậu quả của hợp đồng hay không để làm căn cứ tính tiền tạm ứng án phí theo quy định.  

Tuy nhiên, Toà án cấp sơ thẩm lại tuyên giải quyết hậu quả của hợp đồng, buộc ông Nguyễn Kim Sự phải trả lại cho bà Vũ Thị Huệ số tiền 05 tỷ đồng đặt cọc ngày 09/4/2021 và 5,12 tỷ đồng ngày 05/5/2021. Tổng cộng là 10,12 tỷ đồng là vượt quá yêu cầu khởi kiện, vi phạm Điều 5 của BLTTDS năm 2015

Khoản 1 Điều 5 của BLTTDS năm 2015 quy định: “Đương sự có quyền quyết định việc khởi kiện, yêu cầu Tòa án có thẩm quyền giải quyết vụ việc dân sự. Tòa án chỉ thụ lý giải quyết vụ việc dân sự khi có đơn khởi kiện, đơn yêu cầu của đương sự và chỉ giải quyết trong phạm vi đơn khởi kiện, đơn yêu cầu đó”.

Theo đó, khoản 1 Điều 5 của BLTTDS năm 2015 quy định Tòa án chỉ có thẩm quyền giải quyết vụ việc dân sự khi có yêu cầu của đương sự và chỉ giải quyết trong phạm vi đơn khởi kiện. Như vậy, trong vụ án này bà Vũ Thị Huệ chỉ yêu cầu Tòa án công nhận hiệu lực của Hợp đồng đặt cọc; bà Vũ Thị Huệ không yêu cầu Tòa án giải quyết hậu quả của hợp đồng, nhưng Tòa án cấp sơ thẩm lại giải quyết luôn hậu quả của hợp đồng là vượt quá thẩm quyền, vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng.

Ngoài ra, trong quá trình thụ lý, giải quyết vụ án Tòa án cũng không có thông báo cho ông Nguyễn Kim Sự biết về việc có yêu cầu phản tố hay không, để yêu cầu ông Sự nộp tiền tạm ứng án phí theo quy định. Bởi vì, trong quá trình thụ lý, giải quyết vụ án, ông Sự không có đơn yêu cầu phản tố, nộp tiền tạm ứng án phí nhưng Tòa án cấp sơ thẩm lại thụ lý, giải quyết buộc bà Vũ Thị Huệ trả lại cho ông Sự 05 Giấy CNQSDĐ (bàn gốc) là giải quyết vượt quá yêu cầu quyền quyết định và quyền tự định đoạt của đương sự; vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng quy định tại Điều 5, Điều 70 và Điều 200 của BLTTDS năm 2015 quy định về quyền quyết định và tự định đoạt của đương sự; quy định về nghĩa vụ nộp tiền tạm ứng án phí và quy định quyền phản tố của bị đơn.

Trong quá trình thụ lý, giải quyết vụ án, người đại diện cho ông Nguyễn Kim Sự trình bày ông Sự đã chuyển nhượng 35 thừa đất mà ông Sự nhận đặt cọc với bà Huệ. Nhưng trong quá trình thụ lý, giải quyết vụ án, Tòa án cấp sơ thẩm cũng không thu thập các chứng cứ để xác định 35 thửa đất mà ông Sự đã nhận tiền đặt cọc của bà Huệ có còn tồn tại hay không để đưa những người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan vào tham gia tố tụng để làm cơ sở giải quyết vụ án là vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng; làm ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của các đương sự.

Từ những phân tích nêu trên thấy rằng, trong quá trình thụ lý, giải quyết vụ án Tòa án cấp sơ thẩm đã vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng, tuyên vượt quá yêu cầu khởi kiện của đương sự, thu thập chứng cứ không đầy đủ, giải quyết vụ án không khách quan, toàn diện làm ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của các đương sự.

Những vi phạm này Tòa án cấp phúc thẩm không thể khắc phục được mà cần phải hủy bản án sơ thẩm để giao cho Tòa án cấp sơ thẩm giải quyết lại theo thủ tục sơ thẩm; nhằm đảm bảo quyền, lợi ích của các đương sự./.