Quốc hội thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự

Quốc hội thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự.

Sáng 25/6/2025, tiếp tục Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, Quốc hội đã tiến hành biểu quyết thông qua dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự. Với 429/439 đại biểu tham gia (chiếm 89,75% tổng số đại biểu) biểu quyết tán thành, Quốc hội đã thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự. Luật có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/7/2025.

Bộ luật Hình sự là đạo luật quan trọng, tạo cơ sở pháp lý trong quản lý xã hội, phòng ngừa, đấu tranh chống tội phạm, giữ vững an ninh, trật tự, an toàn xã hội, bảo vệ lợi ích của tổ chức, của Nhà nước và của công dân. Tuy nhiên, sau hơn 8 năm thi hành, tình hình đất nước đã có nhiều thay đổi lớn về mọi mặt nên quy định của Bộ luật Hình sự đã bộc lộ nhiều vướng mắc, bất cập.

Thời gian qua, Đảng, Nhà nước cũng ban hành nhiều chủ trương, chính sách về phòng ngừa, đấu tranh với tội phạm để phù hợp với tình hình phát triển kinh tế, xã hội của đất nước, đòi hỏi phải kịp thời thể chế hóa các chủ trương, chính sách này vào Bộ luật Hình sự.

Việc sửa đổi, bổ sung Bộ luật Hình sự ở thời điểm hiện tại là cần thiết. Luật sửa đổi 38 điều, bổ sung 1 điều (tội sử dụng trái phép chất ma túy). Cụ thể, bỏ hình phạt tử hình trong 8 tội danh: Tội hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân; Tội phá hoại cơ sở vật chất-kỹ thuật của Nhà nước; Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh; Tội phá hoại hòa bình, gây chiến tranh xâm lược; Tội gián điệp; Tội vận chuyển trái phép chất ma túy; Tội tham ô tài sản; Tội nhận hối lộ.

Luật cũng quy định điều khoản chuyển tiếp: Hình phạt tử hình đã tuyên trước ngày 1/7 với người phạm 8 tội trên mà chưa thi hành án thì không thi hành, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao sẽ quyết định chuyển hình phạt tử hình thành tù chung thân.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh trình bày Báo cáo tóm tắt tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật.

Theo Báo cáo tóm tắt của Chính phủ về tiếp thu, giải trình ý kiến về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự, việc bỏ hình phạt tử hình ở 8 tội danh như trong dự thảo Luật đã trình Quốc hội khóa XV tại Kỳ hợp thứ 9 là phù hợp trong điều kiện Việt Nam hiện nay, một mặt vẫn đáp ứng được yêu cầu đấu tranh phòng, chống tội phạm, đồng thời đáp ứng được tiến trình tiếp tục thu hẹp hình phạt tử hình, cũng như yêu cầu hợp tác, mở rộng quan hệ quốc tế để phát triển đất nước.

Riêng đối với Tội tham ô tài sản và Tội nhận hối lộ, sau khi bỏ hình phạt tử hình, nhằm bảo đảm thu hồi tài sản do phạm tội mà có, đồng thời khuyến khích người phạm tội tích cực khai báo trong quá trình giải quyết vụ án, dự thảo Luật đã sửa đổi, bổ sung quy định tại khoản 1 Điều 63 theo hướng: “Người bị kết án tù chung thân về tội tham ô tài sản, tội nhận hối lộ chỉ có thể được xét giảm thời hạn chấp hành hình phạt khi đã chủ động nộp lại ít nhất ba phần tư tài sản tham ô, nhận hối lộ và đã hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong việc phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm hoặc lập công lớn”.

Về việc bổ sung tội sử dụng trái phép chất ma túy, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự bổ sung tội sử dụng trái phép chất ma túy (Điều 256a) theo hướng chỉ xử lý đối với những người đang trong quá trình cai nghiện hoặc vừa kết thúc quá trình cai nghiện ma túy mà tiếp tục sử dụng trái phép chất ma túy.

Luật tăng mức hình phạt tù khởi điểm đối với một số tội về môi trường, an toàn thực phẩm, ma túy như tội gây ô nhiễm môi trường (Điều 235), tội vi phạm quy định về quản lý chất thải nguy hại (Điều 236), tội sản xuất trái phép chất ma túy (Điều 248), tội tàng trữ trái phép chất ma túy (Điều 249), tội mua bán trái phép chất ma túy (Điều 251), tội vi phạm quy định về an toàn thực phẩm (Điều 317). Việc tăng mức hình phạt nêu trên là phù hợp với yêu cầu đấu tranh phòng, chống tội phạm của nước ta trong thời điểm hiện nay và những năm tiếp theo.

Đồng thời, nâng mức hình phạt tiền gấp 2 lần đối với các tội phạm về môi trường, sản xuất, buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm, phụ gia thực phẩm, thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh, thức ăn dùng để chăn nuôi, phân bón, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, giống cây trồng, giống vật nuôi, an toàn thực phẩm và các tội phạm về tham nhũng để phù hợp với điều kiện kinh tế, xã hội ở nước ta hiện nay, có tính đến các yếu tố biến động của giá cả, thu nhập bình quân đầu người (mức lương cơ sở tăng 2,04 lần, thu nhập bình quân đầu người tăng 2,02 lần) tại thời điểm năm 2015 với thời điểm hiện tại.