Nữ công tố viên “săn phù thủy” ở Romania

Nữ công tố trưởng, đứng đầu Cơ quan Chống tham nhũng Romania (DNA), tuyên bố bà sẽ không trả lời những người này mà “tôi sẽ trả lời cho mọi công dân”.

Sự thành công của DNA dưới sự điều hành của Laura Kovesi đã giúp cho bà trở thành ngôi sao chống tham nhũng ở Romania. Kovesi cam kết vẫn sẽ tiếp tục công việc nặng nề của mình cho dù thiếu sự ủng hộ. Tuy nhiên, một số đề xuất thay đổi luật ở Romania hiện nay có thể gây khó khăn cho công việc của Kovesi.

Mới đây nhất, chính quyền Bucharest buộc phải rút lại một sắc lệnh (có thể làm suy yếu bộ luật chống tham nhũng của Romania) sau khi những cuộc biểu tình chống đối bùng phát dữ dội trên đường phố nước này. Mặc dù vậy, chính quyền Bucharest cũng đang tìm kiếm sự đồng thuận từ Quốc hội để ban bố những biện pháp tương tự.

Laura Kovesi.

DNA được thành lập năm 2002 với trách nhiệm chống tham nhũng – một vấn đề được coi là dịch bệnh nguy hiểm ở Romania. Năm 2007, Liên minh châu Âu (EU) đặt Romania – cùng với Bulgaria – vào một cơ chế giám sát hành động cải cách tư pháp và cuộc chiến chống tham nhũng. Năm 2013, Kovesi được chỉ định làm giám đốc DNA.

Dưới sự điều hành của Kovesi, DNA mở những cuộc điều tra quy mô chống lại một thủ tướng, một số cựu bộ trưởng, các ông trùm truyền thông, thẩm phán và cả các công tố viên.

Kovesi phát biểu với phóng viên hãng tin Anh BBC trong một cuộc phỏng vấn: “Người dân Romania hoàn toàn tin tưởng vào DNA, đặc biệt là tầng lớp công dân trẻ tuổi. Ngày càng có thêm nhiều người đến cơ quan để nộp đơn tố cáo. Họ sẵn sàng làm nhân chứng trong những vụ án tham nhũng. Công dân Romania tin rằng luật pháp là bình đẳng đối với tất cả mọi người”.

Kovesi vốn là vận động viên bóng rổ và từng cùng đồng đội giành ngôi vô địch môn thể thao này tại châu Âu năm 1989, lúc bà đang học trung học. Kovesi được giới truyền thông trong nước mô tả là một người “ăn nói mềm mỏng và trầm lặng”. Cách đây 10 năm, Laura Kovesi trở thành nữ tổng công tố viên trẻ tuổi nhất của Romania và cũng là người phụ nữ đầu tiên giữ chức vụ này.

Trong vòng 3 năm qua, DNA đã thực hiện truy tố khoảng 1.170 vụ với chi phí tốn kém đến 1 tỷ euro. Công việc của Kovesi được quốc tế đánh giá cao và bà được Chính phủ Pháp trao huân chương cao quý Bắc đẩu Bội tinh vào năm 2016. Mặc dù vậy, Kovesi vẫn phải đối mặt với những người chỉ trích – họ cho rằng bà được trao quá nhiều quyền lực và nhiệt tình chống tham nhũng đã biến bà thành “kẻ săn phù thủy” đáng sợ.

Hàng ngàn người dân Romania biểu tình trên đường phố chống sắc lệnh mới (làm suy yếu luật chống tham nhũng) của chính quyền.

Theo lập luận của họ, DNA đã không công bằng khi chỉ nhắm mục tiêu vào một số nhân vật và đảng phái nào đó đồng thời hợp tác điều tra với Cơ quan Tình báo Romania (SRI) cũng như với những thẩm phán mà chính bà đã sa thải. Họ cũng tố cáo DNA sử dụng những kỹ thuật nghe lén thời Chiến tranh lạnh của tình báo Romania mà Kovesi vốn không chấp nhận. Tuy nhiên, Kovesi phản bác rằng mọi kỹ thuật (bao gồm nghe lén) mà DNA sử dụng đều được tòa án cho phép và những vụ án truy tố đều có bằng chứng thuyết phục.

Laura Kovesi mạnh mẽ chống lại sắc luật mới đây của chính quyền Bucharest dẫn đến việc hủy bỏ một số vụ án tham nhũng và trả tự do cho hàng chục quan chức có tội. Kovesi lo ngại những thay đổi gây nguy cơ cho hệ thống tư pháp Romania và có thể khiến cho cơ quan chống tham nhũng của bà bị giải tán.

Laura Kovesi chào đời năm 1973 ở thành phố Sfantu Gheorghe thuộc hạt Covasna của Romania, tốt nghiệp Khoa Luật Đại học Babes-Bolyai (UBB) năm 1995. Bà không có con cái. Trước khi lãnh đạo DNA, Kovesi là Tổng Công tố Romania. Năm 1998, Kovesi làm việc cho Cục Điều tra tội phạm có tổ chức và Khủng bố (DIICOT), trực thuộc Bộ Tư pháp Romania.

Năm 2015, tờ báo Anh The Guardian mô tả Kovesi là “nữ công tố khiêm tốn” và lãnh đạo “một cơ quan chống tham nhũng không giống như bất kỳ quốc gia nào khác ở Đông Âu”.

Duy Minh (tổng hợp)/CAND