Kiến nghị sửa quy định về phân phối vé xổ số thông qua internet

Quy định hiện hành đã có nhiều bất cập

Ở Việt Nam, hiện có 63 Công ty TNHH MTV Xổ số kiến thiết tại 63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và 01 Công ty TNHH MTV Xổ số điện toán Việt Nam (Vietlott).

Đối với xổ số kiến thiết, tại Điều 12 Thông tư 75/2013/TT-BTC quy định chỉ được phân phối theo hai phương thức “bán trực tiếp cho khách hàng” và “thông qua hệ thống đại lý xổ số”. Thông tư này cũng quy định “không được phân phối qua các kênh: điện thoại (cố định, di động), các thiết bị điện tử, internet và phương tiện viễn thông khác”.

Đối với xổ số điện toán Vietlott, tại Điều 9 Thông tư 36/2019/TT-BTC quy định các phương thức phân phối vé xổ số gồm “bán trực tiếp cho khách hàng thông qua thiết bị đầu cuối”, “thông qua điện thoại cố định và điện thoại di động” và “thông qua internet”. Phương thức thông qua internet “chỉ được thực hiện sau khi được Bộ Tài chính chấp thuận”.

Hiện nay, Bộ Tài chính mới chỉ thừa nhận ứng dụng Vietlott SMS. Đây là sản phẩm được tạo ra giữa Công ty TNHH MTV Xổ số điện toán Việt Nam (Vietlott) cùng Công ty cổ phần Viễn Thông – Tin học Bưu Điện, Công ty cổ phần Đầu tư kỹ thuật số Việt và 03 nhà mạng Mobifone, Vinaphone, Viettel. Để sử dụng Vietlott SMS, người dùng vẫn phải tải ứng dụng Vietlott SMS về điện thoại, cài đặt, chọn các bộ số theo từng sản phẩm, sau đó đặt mua thì ứng dụng SMS mới tạo ra tin nhắn tự động để gửi đi đặt hàng. So sánh các ứng dụng có thể thấy, các kênh trung gian, ứng dụng mua hộ vé số hiện có trên điện thoại di động (IOS, CHpaly) nói chung và kênh phân phối Vietlott SMS về bản chất là giống nhau. Các thao tác mua vé đều phải thực hiện trên điện thoại (có kết nối internet hoặc dữ liệu 3G 4G 5G). Đều là ứng dụng trên điện thoại di động, đều sử dụng internet, các thuật toán, thông qua ứng dụng để nhận đơn hàng từ người chơi, sau đó phát hành vé vật lý. Hai hình thức này khác nhau về tên gọi và 01 bên là ứng dụng mua hộ qua SMS được Vietlott cho phép, 01 bên là các ứng dụng mua hộ chưa được Vietlott cho phép nhưng có phát hành vé vật lý ghi đầy đủ thông tin khách hàng và có thể kiểm tra kiểm soát.

Đã đến lúc chấp thuận và cho triển khai phương thức phân phối vé xổ số qua internet.

Quy định “không được phân phối qua các kênh: điện thoại (cố định, di động), các thiết bị điện tử, internet và phương tiện viễn thông khác” và “chỉ được thực hiện sau khi được Bộ Tài chính chấp thuận” tại 02 Thông tư nêu trên đang là rào cản, gây khó cho doanh nghiệp, không còn phù hợp với thực tiễn; đòi hỏi phải thay đổi để bắt nhịp với thị trường và tinh thần chuyển đổi số quốc gia đã được Bộ Chính trị thông qua. Như ý kiến phát biểu của Đại biểu Quốc hội Phạm Văn Hoà: “Khi chưa có Internet, chưa có mạng xã hội, hoạt động mua bán xổ số chỉ có một hình thức là mua bán trực tiếp. Hiện nay, thương mại trực tuyến cho phép mua bán qua mạng, tôi cho rằng dịch vụ phân phối vé xổ số qua qua app, ví điện tử… là bình thường. Đó là quy luật khách quan của thị trường, người dân đang cần, đang đồng tình. Cấm là gây khó khăn cho người dân, doanh nghiệp”.

Nhìn nhận dưới góc độ pháp lý về cạnh tranh và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, Luật sư Nguyễn Văn Hoàng (Trưởng Văn phòng Luật sư Minh Bạch Quốc tế) cho rằng: Việc Bộ Tài chính chưa công nhận các ứng dụng phân phối vé số khác mà chỉ thừa nhận hình thức Vietlott SMS trong thời buổi kinh tế hội nhập, cạnh tranh là chưa phù hợp với xu thế tất yếu của xã hội. Bởi nguyên lý của sự phát triển bắt nguồn từ sự cạnh tranh, nhất là sự cạnh tranh công bằng. Khi các hoạt động kinh doanh của các chủ thể kinh tế được thực hiện thông qua sự cạnh tranh thì không những số lượng doanh nghiệp tham gia vào lĩnh vực đó tăng lên mà con kéo theo chất lượng dịch vụ và quyền lợi của người tiêu dùng, khách hàng được đảm bảo.

Cần tạo ra hành lang pháp lý mới cho hoạt động kinh doanh xổ số

Trước khi có ứng dụng Vietlott SMS thì các ứng dụng phân phối vé xổ số qua app trên điện thoại (IOS, CHPlay) đã phát triển mạnh mẽ, đóng góp rất lớn về quảng bá sản phẩm cũng như đưa thói quen mua Vietlott trên điện thoại vào đời sống.

Các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực phân phối vé xổ số cho rằng, Bộ Tài chính cần có cái nhìn cởi mở hơn, toàn diện hơn; hỗ trợ, giải đáp, đồng hành với doanh nghiệp để giải quyết những vướng mắc đang có từ các ứng dụng. Bởi phân phối vé xổ số qua internet là một bước phát triển cần có, là một xu thế tất yếu của thị trường, qua đó góp phần vào sự phát triển của nền kinh tế Việt Nam. Những đất nước có thị trường xổ số phát triển hơn Việt Nam đều đã công nhận việc phân phối internet từ lâu. Cái gì mới cũng sẽ tiềm ẩn nhiều rủi ro, nhưng cái doanh nghiệp cần là sự đồng hành từ những cơ quan quản lý nhà nước.

Bán vé xổ số dạo cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro, đã có nhiều vụ cướp giật vé xổ số

Bản chất vé xổ số cũng là một loại hàng hoá giống như bao loại hàng hoá khác. Có chăng chỉ vì đây là sản phẩm đặc thù, nhạy cảm nên bị thuộc vào diện ngành nghề kinh doanh có điều kiện và chịu sự quản lý của nhà nước để tránh các rủi ro xảy ra. Nếu mọi sự sáng tạo, phát triển đều bị cấm do khó quản lý thì những doanh nghiệp khởi nghiệp tại Việt Nam sẽ gặp rất nhiều rào cản để hoạt động và phát triển.

Đề cập đến vấn đề cần thiết phải sửa đổi Thông tư 36/2019/TT-BTC và Thông tư 75/2013/TT-BTC, Luật sư Vũ Văn Biên (Giám đốc Công ty Luật TNHH An Phước) cho rằng đã đến lúc chấp thuận và cho triển khai phương thức phân phối vé xổ số qua internet. Theo Luật sư Vũ Văn Biên, các ứng dụng phân phối vé xổ số hiện nay có rất nhiều tính ưu việt như: Đáp ứng nhu cầu nhanh chóng, tiện lợi, mọi lúc, mọi nơi, an toàn và bí mật, khách hàng không cần phải bất chấp mưa nắng lặn lội đến điểm bán hàng. Ngoài ra, việc tiện lợi khi đặt mua sổ xố trên internet đem lại một loạt các lợi ích như:có thể thu hút thêm được nhiều đối tượng tham gia, bao gồm khách hàng ở vùng sâu, xa chưa có điểm bán Vietlott, hoặc nhân viên, công chức thường tham gia bằng cách chọn các kênh phân phối Online, kênh mua hộ; thuận tiện khi mua, nắm giữ vé số, không sợ quên, mất hay hư hỏng; khách hàng chủ động tìm hiểu về sản phẩm, không bị phụ thuộc hoàn toàn vào việc phải ra điểm bán; chi phí đầu tư hệ thống thấp hơn so với việc phải mở hàng loạt các cửa hàng bán vé số trên khắp toàn quốc; góp phần không nhỏ vào việc tạo ra môi trường làm việc lành mạnh, tạo ra cơ hội việc làm cho rất nhiều người lao động; tham gia tích cực vào mục tiêu “chuyển đổi số quốc gia” và “giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt”; bổ trợ hiệu quả cho các điểm bán offline, giúp tiếp cận, thu hút được nhiều khách hàng mới bằng các chương trình marketing online hiệu quả; tạo thế cạnh tranh, ngăn chặn lợi ích nhóm, thúc đẩy thêm nhiều doanh nghiệp tham gia; bắt nhịp được với xu thế tất yếu của thời đại và của các nước trên thế giới trong việc nghiên cứu, ứng dụng phân phối vé xổ số.

Cùng với tính ưu việt, một trong những yếu tố pháp lý quan trọng cũng được Luật sư Vũ Văn Biên nói đến là tinh thần Nghị quyết 52-NQ/TW về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đã được Bộ Chính trị thông qua và Quyết định 749/QĐ-TTg về phê duyệt “chương trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030” của Thủ tướng Chính phủ cũng như các quyết định kế hoạch chuyển đổi số hằng năm của Bộ Tài chính. Theo đó, Bộ Chính trị cũng như Chính phủ đều xác định yếu tố quan trọng  là “hoàn thiện pháp luật về doanh nghiệp, khởi nghiệp sáng tạo, sở hữu trí tuệ, thương mại, đầu tư, kinh doanh để tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình chuyển đổi số quốc gia và phát triển các sản phẩm, dịch vụ, mô hình kinh tế mới dựa trên nền tảng công nghệ số, Internet và không gian mạng” và “xây dựng thị trường thương mại điện tử lành mạnh có tính cạnh” và các nhà sản xuất lớn, các nhà phân phối vừa và nhỏ, các nhà bán buôn và các kênh thương mại bán lẻ, các công ty thương mại điện tử cùng cấu thành nên chuỗi cung ứng.

Do vậy, Luật sư Vũ Văn Biên cho rằng, Bộ Tài chính cần rà soát lại các văn bản pháp luật, làm rõ, phân biệt cụ thể giữa thế nào là phân phối qua điện thoại và phân phối qua internet. Đánh giá việc cấm các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ mua hộ vé xổ số đã thực sự khách quan hay chưa.  Thêm vào đó, các cơ quan nhà nước có thẩm quyền cũng cần nghiên cứu, tiến tới công nhận ngành nghề mua hộ vé xổ số, hoàn thiện cơ chế, giải pháp để quản lý hiệu quả nhất các doanh nghiệp kinh doanh trong lĩnh vực này thay vì cấm đoán. “Việc này không chỉ tạo ra môi trường cạnh tranh lành mạnh của các doanh nghiệp trong lĩnh vực này mà còn thúc đẩy doanh số bán hàng, nâng cao hiệu quả trong hoạt động kinh doanh của các chủ thể kinh tế và làm tăng nguồn thu ngân sách nhà nước”, Luật sư Vũ Văn Biên nhấn mạnh.