Audio: Sự lãnh đạo của Đảng đối với ngành Kiểm sát nhân dân qua 65 năm xây dựng và phát triển

Trải qua 65 năm xây dựng và phát triển (26/7/1960 - 26/7/2025), một chặng đường gắn liền với sự lãnh đạo tuyệt đối, toàn diện của Đảng Cộng sản Việt Nam, ngành Kiểm sát nhân dân không ngừng trưởng thành, khẳng định vị trí, vai trò trong bảo vệ pháp chế xã hội chủ nghĩa, góp phần xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân. Những thành tựu ngành Kiểm sát nhân dân đạt được là minh chứng sinh động cho bản lĩnh chính trị, trí tuệ, tinh thần đổi mới, phụng sự Tổ quốc, phục vụ Nhân dân dưới sự lãnh đạo của Đảng quang vinh.trải qua 65 năm xây dựng và phát triển (26/7/1960 - 26/7/2025), một chặng đường gắn liền với sự lãnh đạo tuyệt đối, toàn diện của Đảng Cộng sản Việt Nam, ngành Kiểm sát nhân dân không ngừng trưởng thành, khẳng định vị trí, vai trò trong bảo vệ pháp chế xã hội chủ nghĩa, góp phần xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân. Những thành tựu ngành Kiểm sát nhân dân đạt được là minh chứng sinh động cho bản lĩnh chính trị, trí tuệ, tinh thần đổi mới, phụng sự Tổ quốc, phục vụ Nhân dân dưới sự lãnh đạo của Đảng quang vinh.

Ngày 26/7/1960, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Lệnh số 20-LCT công bố Luật tổ chức Viện kiểm sát nhân dân (VKSND), đánh dấu sự ra đời của hệ thống VKSND trong hệ thống bộ máy nhà nước ta. Trong những ngày đầu thành lập Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, Chủ tịch Hồ Chí Minh rất chú trọng xây dựng bộ máy các cơ quan tư pháp và xác định đây là cơ quan trọng yếu của chính quyền. Đối với thiết chế Viện công tố, sau này là VKSND, Người đã có chỉ đạo toàn diện từ việc hoàn thiện mô hình tổ chức, cử nhân sự lãnh đạo cho ngành đến việc đặt ra những yêu cầu cụ thể đối với cán bộ Kiểm sát. Bác Hồ đã cử đồng chí Hoàng Quốc Việt, nhà hoạt động cách mạng tiền bối và dày dạn kinh nghiệm, có uy tín cao làm người đứng đầu ngành Kiểm sát nhân dân từ năm 1960 đến 1976, điều đó đã khẳng định vị trí quan trọng của cơ quan VKSND trong bộ máy Nhà nước ta. Xuất phát từ tính chất của công tác kiểm sát, nên ngay khi VKSND được thành lập vào năm 1960, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã có những lời căn dặn hết sức sâu sắc, thấm thía đối với cán bộ Kiểm sát: “Công minh, chính trực, khách quan, thận trọng, khiêm tốn”. Có thể nói, những lời căn dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã trở thành kim chỉ nam hành động đối với toàn ngành Kiểm sát nhân dân suốt 65 năm qua.

Viện trưởng đầu tiên của VK   SND tối cao, đồng chí Hoàng Quốc Việt đã khẳng định một cách sâu sắc rằng: Công tác kiểm sát thực chất là công tác chính trị. Lý giải cho điều này, đồng chí đã chỉ rõ: Công tác kiểm sát chính là công tác nhằm trước hết chấp hành đường lối, chính sách của Đảng. Vì vậy, công tác kiểm sát phải đặt dưới sự lãnh đạo tuyệt đối của Đảng. Điều này có nghĩa là, bảo vệ pháp luật cũng chính là bảo vệ đường lối của Đảng. Sự quán triệt này là sợi chỉ đỏ xuyên suốt quá trình xây dựng, tổ chức và hoạt động của ngành Kiểm sát nhân dân, có ý nghĩa quyết định kết quả công tác của toàn ngành hơn nửa thế kỷ qua.

Tính chính trị của công tác kiểm sát còn thể hiện ở việc phục vụ nhiệm vụ cách mạng mà Đảng đề ra trong từng thời kỳ. Ngành Kiểm sát là một công cụ chuyên chính của Đảng, do Đảng tổ chức và lãnh đạo. Do đó, ngành Kiểm sát phải bám sát nhiệm vụ chính trị của Đảng, Nhà nước; thực hiện nghiêm túc, hiệu quả đường lối, chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước, các nghị quyết của Quốc hội. Điều này đòi hỏi cán bộ Kiểm sát phải trung thành tuyệt đối với Đảng, kiên quyết bảo vệ pháp chế xã hội chủ nghĩa.

Vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam là yếu tố xuyên suốt và quyết định mọi thắng lợi, sự trưởng thành của ngành Kiểm sát nhân dân trong suốt 65 năm qua. Sự lãnh đạo của Đảng được thể hiện thông qua đường lối, chính sách, giao nhiệm vụ chính trị và sự chỉ đạo trực tiếp từ Bác Hồ, cùng các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước.

I. Sự lãnh đạo của Đảng đối với ngành Kiểm sát nhân dân qua các giai đoạn phát triển của đất nước

1. Giai đoạn từ năm 1960 đến năm 2001

 Hiến pháp năm 1959 ghi nhận VKSND có chức năng hoàn toàn mới, mở ra một trang mới trong sự phát triển hệ thống tư pháp nước ta nói chung và Viện kiểm sát nói riêng. Viện kiểm sát nhân dân được giao chức năng kiểm sát việc tuân theo pháp luật, đảm bảo pháp luật được thi hành nghiêm chỉnh và thống nhất, pháp chế dân chủ được giữ vững. Hệ thống cơ quan Viện kiểm sát độc lập, trực thuộc Quốc hội. Đồng thời, công tác của VKSND đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Đảng, phục vụ sự nghiệp cách mạng của Đảng và Nhà nước ta đi đến thắng lợi.

Ngay sau khi thành lập ngành Kiểm sát, ngày 02/8/1960, tại Hội nghị kiểm điểm công tác 06 tháng đầu năm của ngành Kiểm sát nhân dân, đồng chí Trường Chinh cũng khẳng định: “Kiểm sát việc tuân theo pháp luật của cơ quan nhà nước, nhân viên cơ quan nhà nước và mọi người công dân là rất quan trọng... Công việc ấy cũng phải dưới sự lãnh đạo của Đảng...”. Đảng đã tăng cường lãnh đạo công tác kiểm sát thông qua nhiều văn bản quan trọng: Ngày 06/12/1960, Ban Bí thư Trung ương Đảng ra Thông báo số 06-TB-TW, chỉ ra những hạn chế của công tác nội chính và yêu cầu tăng cường công tác kiểm sát⁽¹⁾. Ngày 12/12/1960, Ban Bí thư Trung ương Đảng ban hành Thông tri số 13-TT/TW về việc tăng cường lãnh đạo công tác kiểm sát, nhấn mạnh: “Công tác kiểm sát có vị trí và tác dụng trọng yếu”. Ngày 01/02/1963, Bộ Chính trị ra Nghị quyết số 68-NQ/TW về công tác kiểm sát, trong đó nhấn mạnh: “Tổ chức kiểm sát nhân dân là một trong công cụ chuyên chính của Nhà nước Dân chủ nhân dân đang làm nhiệm vụ lịch sử của chuyên chính vô sản”. Đồng chí Lê Duẩn, trong lời phát biểu tại Hội nghị tổng kết công tác kiểm sát năm 1966 của ngành Kiểm sát nhân dân, tháng 3/1967 chỉ đạo: “Viện kiểm sát nhân dân cần tập trung phục vụ đắc lực các công tác trung tâm của Đảng và Nhà nước”. Đến năm 1976, Đảng và Nhà nước tiếp tục cử đồng chí Trần Hữu Dực, nguyên Phó Thủ tướng Chính phủ, làm Viện trưởng VKSND tối cao, thể hiện sự quan tâm sâu sắc của Đảng trong công tác cán bộ của ngành.

Hiến pháp năm 1980 tiếp tục quy định VKSND thực hiện kiểm sát việc tuân theo pháp luật và thực hành quyền công tố. Ngày 30/01/1985, Ban Bí thư Trung ương Đảng ra Chỉ thị số 57-CT/TW tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với ngành Kiểm sát, Tòa án, Tư pháp, trong đó nêu rõ:“Để bảo đảm sự lãnh đạo thường xuyên của cấp ủy đảng và chính quyền các cấp tỉnh, thành, quận, huyện, cần bố trí cấp ủy viên làm Viện trưởng VKSND, Chánh án Tòa án nhân dân địa phương”⁽²⁾. Hiến pháp năm 1992 (Điều 137) một lần nữa khẳng định chức năng kiểm sát tuân theo pháp luật và thực hành quyền công tố của VKSND.

Để đề cao vai trò lãnh đạo của Đảng đối với ngành Kiểm sát, Nghị quyết Hội nghị lần thứ Ba Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa VII ngày 29/6/1992 nêu rõ: “Đối với hoạt động của các Tòa án, Viện kiểm sát, cấp ủy định kỳ nghe Ban cán sự báo cáo tình hình và nêu những định hướng chỉ đạo và kiểm tra để bảo đảm thực hiện đúng pháp luật”. Bộ Chính trị ra Quyết định số 47-QĐ/TW (năm 1992) về thành lập Ban cán sự đảng VKSND tối cao, với nhiệm vụ lãnh đạo ngành thực hiện đúng đường lối, chủ trương, nghị quyết của Đảng.

Thực hiện những chỉ đạo của Đảng, giai đoạn 1960-1975, phục vụ xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và đấu tranh thống nhất đất nước, VKSND đã nỗ lực củng cố tổ chức bộ máy và thực hiện chức năng, nhiệm vụ theo định hướng công tác kiểm sát gắn với việc phục vụ các nhiệm vụ chính trị, xây dựng miền Bắc xã hội chủ nghĩa, đấu tranh giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Ngành đã tập trung kiểm sát việc tuân theo pháp luật, làm cho pháp luật được chấp hành một cách nghiêm chỉnh và thống nhất, pháp chế dân chủ nhân dân được giữ vững. Mục đích là bảo vệ chế độ dân chủ nhân dân, trật tự xã hội, tài sản công cộng và quyền lợi hợp pháp của công dân. Hoạt động của ngành tập trung phục vụ công cuộc cải tạo xã hội chủ nghĩa và xây dựng quan hệ sản xuất mới ở miền Bắc, bảo vệ quyền dân chủ của Nhân dân, trấn áp bọn phản cách mạng và tội phạm.

Khi chiến tranh phá hoại mở rộng ra miền Bắc, công tác kiểm sát đã kịp thời chuyển hướng, phục vụ yêu cầu thời chiến trên cả hai mặt trận sản xuất và chiến đấu. Ngành Kiểm sát đã phối hợp chặt chẽ với ngành Công an, Tòa án chống địch phá hoại, nghiêm trị gián điệp, biệt kích, phản động, các loại tội phạm và vi phạm pháp luật gây cản trở chính sách hậu phương quân đội và chi viện tiền tuyến. Ngành đã kiên quyết xử lý các hành vi phá hoại kinh tế, tham ô, lãng phí, quan liêu, góp phần tăng cường quản lý kinh tế và bảo đảm chính sách hậu phương quân đội.

Viện kiểm sát nhân dân cũng đã chủ động chuẩn bị cán bộ và xây dựng hệ thống cơ quan Viện kiểm sát ở các tỉnh phía Nam sau giải phóng, góp phần bảo vệ thành quả cách mạng và giữ vững an ninh, trật tự trị an.

Trong giai đoạn xây dựng chủ nghĩa xã hội trên cả nước (giai đoạn 1975-1986), VKSND triển khai tổ chức và hoạt động với nhiệm vụ chung là bảo vệ pháp chế thống nhất. Viện kiểm sát các tỉnh phía Bắc tập trung bảo vệ tài sản và chế độ quản lý kinh tế xã hội chủ nghĩa, bảo vệ quyền dân chủ của Nhân dân, và giữ vững trật tự xã hội, an ninh chính trị. Viện kiểm sát các tỉnh phía Nam phối hợp với các ngành chuyên chính, trấn áp kịp thời bọn phản cách mạng, gián điệp, tổ chức vũ trang gây bạo loạn, lừa đảo người trốn đi nước ngoài; tập trung đấu tranh xóa bỏ giai cấp tư sản mại bản, chống đầu cơ, phá rối thị trường, tệ nạn xã hội và phục vụ chính sách thống nhất tiền tệ, cải tạo công thương nghiệp tư bản tư doanh. Thông qua kiểm sát, VKSND đã phát hiện và báo cáo Đảng, Nhà nước về những sơ hở trong các chủ trương, biện pháp quản lý, giúp trung ương bổ sung, chấn chỉnh kịp thời.

Trong sự nghiệp đổi mới đất nước (giai đoạn 1987-2001), ngành Kiểm sát đã đổi mới về tổ chức bộ máy để phù hợp với đường lối đổi mới của Đảng. Tập trung vào kiểm sát văn bản quy phạm pháp luật và các lĩnh vực kinh tế trọng điểm như đất đai, ngân hàng, xuất nhập khẩu. Qua đó, phát hiện nhiều vi phạm, yêu cầu thu hồi hàng trăm tỉ đồng cho Nhà nước, khởi tố nhiều vụ án hình sự. Ban hành nhiều kiến nghị sát thực với các bộ, ngành, với Chính phủ trong việc tăng cường chỉ đạo, chấn chỉnh, góp phần đưa hoạt động quản lý kinh tế, xã hội vào nề nếp. Ngành cũng kiến nghị sửa đổi, bãi bỏ hàng nghìn văn bản quy phạm pháp luật có vi phạm.

Trong thực hành quyền công tố, Viện kiểm sát các cấp đã đấu tranh hiệu quả với các loại tội phạm lợi dụng cơ chế đổi mới kinh tế để xâm phạm tài sản Nhà nước, tội phạm an ninh quốc gia, ma túy, giết người, cướp tài sản...

2. Giai đoạn từ năm 2002 đến năm 2013

Hiến pháp năm 1992 sửa đổi, bổ sung năm 2001 đã quy định VKSND thực hành quyền công tố và kiểm sát các hoạt động tư pháp và từ giai đoạn này, VKSND thôi không thực hiện chức năng kiểm sát chung mà chỉ còn chức năng kiểm sát các hoạt động tư pháp với phạm vi hẹp hơn.

Bộ Chính trị đã ban hành các Nghị quyết quan trọng: Nghị quyết số 08-NQ/TW (2002) về một số nhiệm vụ trọng tâm công tác tư pháp trong thời gian tới, nhấn mạnh trách nhiệm của Viện kiểm sát trong thực hiện tốt chức năng thực hành quyền công tố, kiểm sát các hoạt động tư pháp và yêu cầu hoạt động công tố phải được thực hiện ngay từ khi khởi tố vụ án và trong suốt quá trình tố tụng nhằm bảo đảm không bỏ lọt tội phạm và người phạm tội, không làm oan người vô tội; Nghị quyết số 49-NQ/TW (năm 2005) về Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020. Quán triệt các quan điểm của Ðảng về cải cách tư pháp, Viện kiểm sát nhân dân đã có sự đổi mới mạnh mẽ về tổ chức, cán bộ, về chức năng, nhiệm vụ và phương thức hoạt động với mục tiêu xây dựng nền tư pháp trong sạch, vững mạnh, dân chủ, nghiêm minh, bảo vệ công lý, từng bước hiện đại, phục vụ Nhân dân, phụng sự Tổ quốc. Sự lãnh đạo của Đảng đã tạo ra sự chuyển biến về chất trong tổ chức và hoạt động của Viện kiểm sát, nâng cao vị trí, vai trò của Viện kiểm sát trong hệ thống chính trị. Nghị quyết số 15-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương khóa X (2007) về tiếp tục đổi mới phương thức lãnh đạo của Ðảng đối với hoạt động của hệ thống chính trị đã nêu rõ Bộ Chính trị lãnh đạo việc sửa đổi, bổ sung Luật tổ chức VKSND và các luật liên quan đến lĩnh vực tư pháp.

Đặc biệt, lần đầu tiên trong Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần XI của Đảng đã yêu cầu đẩy mạnh Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020, trong đó đã nêu rõ:... “bảo đảm tốt hơn các điều kiện để VKSND thực hiện có hiệu quả chức năng thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động tư pháp; tăng cường trách nhiệm công tố trong hoạt động điều tra, gắn công tố với hoạt động điều tra…”.

Phát biểu tại Hội nghị triển khai công tác năm 2007 của ngành Kiểm sát nhân dân, ngày 17/01/2007, đồng chí Nguyễn Phú Trọng, Chủ tịch Quốc hội mong rằng: “Ngành Kiểm sát là một trong những lực lượng nòng cốt, tin cậy của Đảng, Nhà nước trong việc đấu tranh phòng, chống tham nhũng”⁽³⁾.

Trong giai đoạn này, VKSND đã tập trung vào chức năng thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp. Viện kiểm sát nhân dân có nhiều biện pháp đổi mới trong thực hành quyền công tố, nâng cao chất lượng tranh tụng của Kiểm sát viên tại phiên tòa, đấu tranh chống làm oan người vô tội và bỏ lọt tội phạm; phối hợp chặt chẽ với các cơ quan tư pháp, đưa ra truy tố, xét xử nhiều vụ án lớn, đặc biệt nghiêm trọng xâm phạm an ninh quốc gia, tham nhũng, ma túy, các tội phạm nguy hiểm xâm phạm trật tự, trị an; tăng cường kiểm sát các hoạt động tư pháp, phát hiện và ban hành nhiều kháng nghị, kiến nghị yêu cầu khắc phục vi phạm pháp luật.

3. Giai đoạn từ năm 2014 đến nay

Điều 107 Hiến pháp năm 2013 nêu rõ VKSND có chức năng hiến định là thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động tư pháp. Viện kiểm sát nhân dân có nhiệm vụ bảo vệ pháp luật, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, góp phần bảo đảm pháp luật được chấp hành nghiêm chỉnh và thống nhất.

Sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước tiếp tục được thể hiện rõ nét qua các phát biểu chỉ đạo của các đồng chí lãnh đạo cấp cao:

Đồng chí Trương Tấn Sang, Chủ tịch nước, tại Hội nghị triển khai công tác ngành Kiểm sát nhân dân năm 2016, yêu cầu ngành Kiểm sát: “Nâng cao chất lượng thực hành quyền công tố và kiểm sát các hoạt động tư pháp, thực thi đúng đắn, đầy đủ, hiệu quả nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm theo quy định của Hiến pháp và pháp luật. Thực hiện tốt chủ trương tăng cường trách nhiệm công tố trong hoạt động điều tra, gắn công tố với hoạt động điều tra, nâng cao trách nhiệm tranh tụng, đảm bảo không để người vô tội bị oan, không bỏ lọt tội phạm và người phạm tội”⁽⁴⁾.

Đồng chí Trần Quốc Vượng, Thường trực Ban Bí thư Trung ương Đảng, tại Hội nghị triển khai công tác năm 2020, nhấn mạnh: “Ngành Kiểm sát đã nghiêm túc quán triệt, thực hiện các chỉ thị, nghị quyết của Bộ Chính trị về công tác phòng, chống tham nhũng, nhất là chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư, Trưởng Ban chỉ đạo: Chống tham nhũng không có vùng cấm, không có ngoại lệ, bất kể người đó là ai”. Đồng chí cũng khẳng định lại rằng: “Viện kiểm sát nhân dân có vị trí, vai trò quan trọng trong bộ máy Nhà nước, vừa có tính pháp lý cao, vừa có tính chính trị sâu sắc. Do vậy, ngành ta phải bám sát nhiệm vụ chính trị của Đảng, Nhà nước trong từng thời kỳ”⁽⁵⁾.

Trong chuyến thăm và làm việc với VKSND tối cao, ngày 13/6/2024, Chủ tịch nước Tô Lâm đã đánh giá:“Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, ngành Kiểm sát nhân dân đã hoàn thành tốt các yêu cầu cải cách tư pháp của Đảng, hằng năm cơ bản đạt và vượt các chỉ tiêu công tác được Quốc hội giao; góp phần quan trọng kiềm chế sự gia tăng tội phạm, đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực có hiệu quả, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, bảo vệ pháp chế xã hội chủ nghĩa, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức và cá nhân, tạo môi trường ổn định cho sự phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế của đất nước”.

Trong giai đoạn này, ngành Kiểm sát có những đóng góp nổi bật trong chống oan, sai, chống bỏ lọt tội phạm; công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm tham nhũng đạt được nhiều kết quả nổi bật, phát huy vai trò là đầu mối phối hợp giải quyết các vụ án tham nhũng, kinh tế, chức vụ. Ngành đã thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra, xét xử nhiều vụ án lớn, phức tạp, như vụ Trịnh Xuân Thanh, Đinh La Thăng, Hà Văn Thắm, Hứa Thị Phấn, Trần Phương Bình, Phan Văn Anh Vũ,... được dư luận xã hội đồng tình, đánh giá cao, củng cố niềm tin của Nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng và ngành Kiểm sát nhân dân.

Ngành Kiểm sát đã quán triệt, thực hiện quyết liệt các kết luận của Tổng Bí thư, Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, tiếp tục hoàn thiện thể chế để thực hiện tốt chức năng thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp; hoàn thiện cơ chế tăng cường trách nhiệm công tố trong hoạt động điều tra, tăng cường kiểm soát bên trong việc thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động xét xử. Xác định chống oan sai, chống bỏ lọt tội phạm, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực là nhiệm vụ chính trị quan trọng hàng đầu; tăng cường công tác phối hợp nhằm đẩy nhanh tiến độ điều tra, giải quyết dứt điểm các vụ án, vụ việc tham nhũng, tiêu cực nghiêm trọng, phức tạp, dư luận xã hội quan tâm và thu hồi tài sản thất thoát cho Nhà nước; thực hiện biện pháp cụ thể nâng cao chất lượng công tác của Cơ quan điều tra VKSND tối cao, đáp ứng yêu cầu và tính chất, nhiệm vụ được giao, tiếp tục khẳng định vị trí, vai trò là thiết chế kiểm soát quyền lực trong bộ máy nhà nước, bảo đảm sự trong sạch, liêm chính trong hoạt động tư pháp; chủ động đề ra các giải pháp hiệu quả nhằm nâng cao chất lượng công tác kiểm sát việc giải quyết vụ án hành chính, vụ việc dân sự, kinh doanh thương mại, lao động và những việc khác theo quy định pháp luật; hoàn thiện quy định pháp luật về khởi kiện dân sự trong trường hợp chủ thể các quyền dân sự có liên quan đến lợi ích công và nhóm dễ bị tổn thương nhưng không có người đứng ra bảo vệ.

II. Những định hướng chính trị trọng tâm của ngành Kiểm sát nhân đáp ứng yêu cầu sự lãnh đạo của Đảng trong giai đoạn mới

Phát huy truyền thống tự hào, dưới sự lãnh đạo tuyệt đối, toàn diện của Đảng, ngành Kiểm sát nhân dân bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam với quyết tâm chính trị cao, tinh thần đổi mới mạnh mẽ, tiếp tục khẳng định vai trò trong công cuộc xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, trong bảo vệ quyền con người, quyền công dân. Trước bối cảnh tình hình trong nước và quốc tế có nhiều chuyển biến sâu sắc, đòi hỏi ngành Kiểm sát nhân dân phải xác định rõ phương hướng, nhiệm vụ chính trị trọng tâm để tiếp tục nâng cao chất lượng công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp, cụ thể như sau:

1. Tiếp tục thực hiện quyết liệt chủ trương về đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy theo tinh thần Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII và Nghị quyết số 181-NQ/BCSĐ ngày 19/11/2024 của Ban cán sự đảng VKSND tối cao bảo đảm “tinh - gọn - mạnh - hiệu năng - hiệu lực - hiệu quả”. Trong đó, triển khai, thực hiện Nghị quyết số 60-NQ/TW ngày 12/4/2025 của Hội nghị thứ 11 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về sắp xếp, tinh gọn bộ máy của VKSND theo hướng hệ thống tổ chức VKSND có 03 cấp: VKSND tối cao, VKSND cấp tỉnh và VKSND cấp khu vực; xây dựng, hoàn thiện thể chế và tổ chức thực hiện, bảo đảm tổng thể, đồng bộ, liên thông các nhiệm vụ để thực hiện tốt chức năng của VKSND đáp ứng yêu cầu trong tình hình mới. Đổi mới công tác đánh giá, sử dụng cán bộ; phát hiện đào tạo người có tâm, có tầm, có chuyên môn giỏi ở các lĩnh vực trọng yếu, nhiệm vụ mới. Kiện toàn tổ chức bộ máy, lãnh đạo để nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Viện kiểm sát các cấp; chủ động xây dựng và triển khai thực hiện Kế hoạch số 47-KH/BCĐ ngày 14/4/2025 của Ban Chỉ đạo Trung ương về tổng kết Nghị quyết số 18-NQ/TW, bảo đảm phù hợp với đề án đã được phê duyệt; gắn với việc xây dựng và thực hiện quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng đối với công chức, viên chức, đáp ứng yêu cầu cơ cấu ngạch, bậc công chức, chức danh nghề nghiệp theo đúng quy định.

2. Chủ động trong thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của ngành, không để xảy ra oan, sai hoặc bỏ lọt tội phạm; không hình sự hóa các quan hệ kinh tế, dân sự, hành chính và ngược lại; đẩy nhanh tiến độ điều tra, xử lý nghiêm minh các vụ án, vụ việc tham nhũng, lãng phí, tiêu cực nghiêm trọng, phức tạp, dư luận xã hội quan tâm, nhất là các vụ án, vụ việc thuộc diện Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực theo dõi, chỉ đạo; áp dụng các biện pháp thu hồi tài sản bị chiếm đoạt, thất thoát trong các vụ án; nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác kiểm sát các hoạt động tư pháp; chú trọng phát hiện, xử lý nghiêm các vụ án, vụ việc gây lãng phí lớn tài sản công, tội phạm liên quan đến lĩnh vực an ninh, ma túy và tội phạm công nghệ cao; tập trung phát hiện, xử lý hành vi vi phạm, tội phạm tham nhũng, chức vụ trong hoạt động tư pháp để góp phần kiểm soát quyền lực và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong hoạt động điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án. Xây dựng Cơ quan điều tra VKSND tối cao vững mạnh, toàn diện, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.

3. Thực hiện hiệu quả công tác kiểm sát hoạt động tư pháp; đổi mới phương thức kiểm sát, tăng cường kiểm sát đột xuất theo chuyên đề đối với lĩnh vực nổi cộm; các vụ việc dư luận quan tâm nhằm phát hiện kịp thời các vi phạm trong hoạt động tư pháp. Nâng cao chất lượng kháng nghị, tăng cường kiến nghị góp phần bảo đảm pháp chế trong hoạt động tư pháp; yêu cầu các cơ quan tư pháp khắc phục vi phạm và các cơ quan, tổ chức hữu quan liên quan đến phòng ngừa xã hội, loại trừ các nguyên nhân, điều kiện làm phát sinh tội phạm. Tiếp tục xác định công tác kiểm sát việc giải quyết vụ án hành chính; vụ, việc dân sự, kinh doanh, thương mại, lao động và thực hiện thí điểm khởi kiện vụ án dân sự để bảo vệ quyền dân sự mà các chủ thể là nhóm dễ bị tổn thương và lợi ích công là nhiệm vụ trọng tâm, đột phá. Cần tiến hành đánh giá quá trình, kết quả thực hiện và chủ động đề ra các giải pháp, biện pháp, cách làm hay để khắc phục kịp thời những hạn chế, phấn đấu đạt và vượt chỉ tiêu Quốc hội giao, bảo đảm lợi ích của Nhân dân và những người yếu thế, góp phần thúc đẩy phát triển bền vững đất nước.

4. Triển khai thực hiện các luật, nghị quyết được Quốc hội khóa XV thông qua tại Kỳ họp thứ 9 như Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015,  Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự,  Nghị quyết của Quốc hội về việc thí điểm VKSND khởi kiện vụ án dân sự để bảo vệ quyền dân sự của các chủ thể là nhóm dễ bị tổn thương hoặc bảo vệ lợi ích công; Nghị quyết về việc thi hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật tổ chức Tòa án nhân dân, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật tổ chức Viện kiểm sát nhân dân, các luật tố tụng và luật khác có liên quan; trên cơ sở ý kiến của Quốc hội tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV về dự án Luật tương trợ tư pháp về hình sự, hoàn thiện và trình Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV; hoàn thành các đề án, đề tài về kiểm soát quyền lực liên quan đến chức năng, nhiệm vụ của ngành; triển khai thực hiện các Đề án lớn sau khi được Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư thông qua bảo đảm tiến độ, chất lượng. 

5. Thực hiện nghiêm quy định về thẩm quyền, trách nhiệm trong quản lý tài chính, tài sản công, triển khai các dự án đầu tư bảo đảm chất lượng, tiến độ, tiết kiệm, hiệu quả, chống thất thoát, lãng phí. Tiếp tục triển khai thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ về bảo đảm kinh phí hoạt động của ngành; xây dựng kế hoạch bố trí trụ sở, cơ sở vật chất, trang thiết bị, phương tiện, kinh phí làm việc của VKSND các cấp; thúc đẩy giải ngân kế hoạch vốn đầu tư công đối với các dự án đầu tư, gắn với việc tuân thủ các trình tự, thủ tục về đầu tư, đấu thầu và phân cấp, ủy quyền theo quy định của Nhà nước và của ngành. Thực hiện các đề án, dự án về chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ thông tin bảo đảm tiến độ, hiệu quả, chất lượng nhằm nâng cao chất lượng quản lý, chỉ đạo điều hành, bảo đảm hoạt động của ngành Kiểm sát nhân dân ngày càng chuyên nghiệp, hiện đại; tăng cường công tác bảo mật, an toàn, an ninh mạng và bảo vệ bí mật công tác.

6. Nâng cao chất lượng hoạt động hợp tác quốc tế trong phòng, chống tội phạm; đẩy mạnh việc đàm phán, ký kết các hiệp định tương trợ tư pháp về hình sự; tăng cường hợp tác quốc tế trong công tác đào tạo, bồi dưỡng, nghiên cứu khoa học; tăng cường hoạt động nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn, giáo dục truyền thống, nhân rộng điển hình tiên tiến trong ngành qua tổ chức các hoạt động Kỷ niệm 65 năm ngày thành lập VKSND và Đại hội thi đua yêu nước ngành Kiểm sát nhân dân lần thứ VII; nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật.

Mặc dù vẫn còn những khó khăn, thách thức trong bối cảnh mới của đất nước và hội nhập quốc tế, với bề dày truyền thống 65 năm, bản lĩnh chính trị vững vàng, trí tuệ và quyết tâm cao, dưới lá cờ vẻ vang của Đảng, ngành Kiểm sát nhân dân sẽ tiếp tục đoàn kết phấn đấu đạt được nhiều thành tựu to lớn hơn nữa, góp phần xứng đáng vào công cuộc xây dựng Nhà nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân.