VKSND huyện Bình Giang kháng nghị bản án dân sự sơ thẩm do có vi phạm trong thu thập và đánh giá chứng cứ

Phiên tòa dân sự sơ thẩm

Nội dung vụ án

Ông Nguyễn Thừa Khoản, bà Nguyễn Thị Liên được tự do tìm hiểu và đăng ký kết hôn tại UBND xã Nhân Quyền, huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương. Vợ chồng chung sống hạnh phúc khoảng 10 năm thì phát sinh mâu thuẫn. Từ năm 2009 đến nay, ông Khoản chuyển về sống cùng bố mẹ đẻ, bà Liên ở nhà đất của vợ chồng tại thửa đất số 398, tờ bản đồ 05, diện tích 173m² tại thôn Bùi Xá, xã Nhân Quyền (gọi tắt là thửa đất 398). Đến nay, ông Khoản thấy tình cảm vợ chồng không tiếp tục được nữa, mục đích hôn nhân không đạt được nên yêu cầu Tòa án giải quyết ly hôn. về quyền nuôi con, do các con đã trưởng thành nên không đề nghị giải quyết.

Tài sản chung vợ chồng gồm: Thửa đất 398 trị giá 259.500.000 đồng; tài sản trên đất gồm nhà 2 tầng, sân trạt… có trị giá 247.608.000 đồng. Tiêu chuẩn đất 03 của ông Khoản, bà Liên mỗi người là 382,2m² nằm trong tổng diện tích 1.911m² đất 03 của gia đình gồm 5 khẩu: Ông Khoản, bà Liên, ông Nguyễn Thừa Của, bà Vũ Thị Ngà và mẹ ông Khoản là cụ Sừ; Tài sản trên đất 03 do ông Khoản, bà Liên, ông Của, bà Ngà cùng tạo lập.

Bà Liên hiện đang ở thửa đất 398, còn ông Khoản đang ở nhờ nhà của cụ Nguyễn Thừa Lắp nên ông Khoản, bà Liên đều có yêu cầu được chia bằng hiện vật. Đối với đất 03, ông Khoản và những người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan nhất trí chia trả phần đất tiêu chuẩn của bà Liên và chỉ cần tách phần của bà Liên; phần còn lại ông Khoản và những người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan không yêu cầu chia mà thống nhất để ông Của, bà Ngà tiếp tục quản lý, sử dụng; ông Của, bà Ngà yêu cầu bà Liên phải thanh toán tiền đào ao, kè bờ cho ông bà.

Bản án sơ thẩm của TAND huyện Bình Giang quyết định cho ông Khoản ly hôn bà Liên. Về tài sản chung, chia cho bà Liên toàn bộ nhà đất tại thửa đất 398 và 382,2m² đất 03; chia cho ông Khoản 382,2m² đất 03; giao cho ông Của, bà Ngà, ông Khoản cùng sở hữu tài sản trên đất 03 được giao có tổng trị giá 268.366.265 đồng.

Về thanh toán tiền chênh lệch tài sản, bà Liên thanh toán cho ông Khoản số tiền 202.843.200 đồng; thanh toán cho ông Của, bà Ngà, ông Khoản tiền chênh lệch tài sản trên đất 03 là 8.503.735 đồng. Ông Khoản chịu án phí chia tài sản 20.391.728 đồng; bà Liên chịu án phí chia tài sản 24.448.592 đồng; ông Của, bà Ngà cùng chịu án phí chia tài sản 9.229.000 đồng.

Bản án sơ thẩm có nhiều vi phạm

Qua kiểm sát vụ án, VKSND huyện Bình Giang đã phát hiện Bản án sơ thẩm có nhiều vi phạm, cụ thể:

Về tỷ lệ chia tài sản chưa bảo đảm tương xứng với công sức đóng góp của vợ, chồng, theo lời khai của ông Khoản, bà Liên, nguồn gốc thửa đất 398 là do vợ chồng tích luỹ mua được sau khi kết hôn. Năm 2006, ông Khoản đi lao động ở nước ngoài. Năm 2010, ông Khoản, bà Liên xây nhà bằng nguồn tiền do ông Khoản đi lao động gửi về và tiền vay của người thân trong gia đình. Năm 2015 ông Khoản về nước, từ đó đến nay ông Khoản vẫn có trách nhiệm trả nợ và đã trả gần hết. Ông Khoản, bà Liên đã sống ly thân khoảng 14 năm nay. Trong thời gian này, bà Liên không kiến tạo gì thêm trên thửa đất, bà Liên được sử dụng toàn bộ nhà đất của vợ chồng, còn ông Khoản phải đi ở nhờ nhà bố mẹ đẻ.

Do vậy, Bản án sơ thẩm nhận định bà Liên trông coi tài sản nhà đất trong nhiều năm nên cần tính công sức duy trì tài sản cho bà Liên và chia cho bà Liên hưởng 60% trị giá tài sản là không có căn cứ, không bảo đảm quyền lợi của ông Khoản.

Về cách chia hiện vật, Bản án sơ thẩm chia cho bà Liên toàn bộ thửa đất 398 và các công trình trên đất là không có căn cứ, bởi theo sơ đồ hiện trạng kèm theo Biên bản xem xét thẩm định tại chỗ thì thửa đất 398 có cạnh giáp mặt đường bê tông là 6,97m, nhà xây 2 tầng trên đất có chiều rộng 4,44m; phía sau nhà xây 2 tầng còn diện tích đất kích thước 8,97m x 6,93m. Như vậy, xét về thực tế thì hoàn toàn có thể chia thửa 398 thành hai thửa: 01 thửa trên có nhà 2 tầng, 01 thửa phía sau và có đường đi vào; diện tích, kích thước của hai thửa và đường đi vào thửa đất phía sau hoàn toàn phù hợp với quy định tại điểm a khoản 4 Điều 10, điểm b khoản 1 Điều 12 Quy định hạn mức giao đất ở… (Ban hành kèm theo Quyết định số 12 ngày 04/10/2022 của UBND tỉnh Hải Dương). Quá trình giải quyết vụ án, ông Khoản, bà Liên đều yêu cầu được chia đất ở. Ngoài thửa đất 398, ông Khoản, bà Liên không còn quyền sử dụng đất nào khác, hiện ông Khoản đang phải đi ở nhờ.

Do vậy, bản án sơ thẩm giao toàn bộ nhà đất tại thửa 398 cho bà Liên là không bảo đảm quyền lợi của ông Khoản. Cách chia hiện vật như trên đã vi phạm quy định tại khoản 3 Điều 59 Luật hôn nhân và gia đình (tài sản chung vợ chồng được chia bằng hiện vật, nếu không chia được bằng hiện vật thì chia theo giá trị).

Về kết quả định giá tài sản, theo Quyết định số 55 ngày 20/12/2019 của UBND tỉnh Hải Dương thì thửa đất 398 có giá là 1.350.000 đ/m². Ngày 26/5/2020, Hội đồng định giá đã khảo sát giá và định giá là 1.500.000 đ/m². Theo Quyết định số 05 ngày 20/4/2022 của UBND tỉnh Hải Dương quy định hệ số điều chỉnh giá đất trên địa bàn tỉnh Hải Dương năm 2022 thì thửa đất 398 có giá là 2.700.000 đ/m².

Quá trình giải quyết vụ án, Thẩm phán đã giải thích cho đương sự về quyền được yêu cầu định giá lại, tuy nhiên chưa giải thích rõ cho đương sự hiểu rõ nội dung "nếu Toà án chia toàn bộ thửa đất 398 cho ai thì người đó phải thanh toán tiền cho người còn lại, do vậy nếu giá đất thấp thì người nhận tiền sẽ bị thiệt". Ông Khoản trình bày ông không đề nghị định giá lại vì ông nghĩ rằng sẽ được chia đất, hiện giá đất khoảng hơn 5.000.000 đ/m² và ông đề nghị cấp phúc thẩm định giá lại. Như vậy, có căn cứ xác định giá đất tại thời điểm định giá (26/5/2020) thấp hơn rất nhiều so với giá thị trường ở thời điểm xét xử.

Tuy nhiên, Bản án sơ thẩm vẫn áp dụng kết quả định giá năm 2020 để giải quyết vụ án và tuyên giao toàn bộ thửa đất 398 cho bà Liên, buộc bà Liên trả tiền cho ông Khoản là không bảo đảm quyền lợi của ông Khoản.

Về án phí, Toà án áp dụng kết quả định giá năm 2020 để giải quyết vụ án sẽ làm cho trị giá thửa đất giảm đi, dẫn đến tiền án phí cũng bị giảm đi, gây thiệt hại cho Ngân sách Nhà nước. Quá trình giải quyết vụ án, vợ chồng ông Của, bà Ngà nhất trí chia trả tiêu chuẩn đất ruộng cho bà Liên và yêu cầu bà Liên phải trả tiền công sức cải tạo ao cho ông bà. Ông Của, bà Ngà không có yêu cầu chia tài sản, tuy nhiên Bản án sơ thẩm lại buộc ông Của, bà Ngà cùng chịu án phí dân sự chia tài sản 9.229.000 đồng là không có căn cứ, gây thiệt hại cho ông Của và bà Ngà. 

Bản án sơ thẩm tuyên bà Liên phải thanh toán cho ông Của, bà Ngà và ông Khoản tiền chênh lệch tài sản trên đất nông nghiệp là 8.503.735 đồng, tuy nhiên, không tuyên cụ thể khoản tiền bà Liên phải trả vợ chồng ông Của, bà Ngà khoản tiền bà Liên phải trả ông Khoản nên sẽ gây khó khăn cho công tác thi hành án...

Do đó, VKSND huyện Bình Giang đã ban hành kháng nghị, đề nghị TAND tỉnh Hải Dương xét xử phúc thẩm vụ án theo hướng hủy bản án sơ thẩm và chuyển hồ sơ vụ án cho Tòa án cấp sơ thẩm giải quyết lại vụ án./.