Thủ tướng: Người thầy phải 'gieo mầm' những phẩm chất tốt đẹp

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc phát biểu tại buổi gặp mặt - Ảnh: VGP/Quang Hiếu

Cùng dự có Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam, lãnh đạo một số bộ, ngành và gần 200 cán bộ quản lý, nhà giáo tiêu biểu, đại diện cho hơn 1,4 triệu nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục cả nước đã có thành tích nổi bật trong sự nghiệp trồng người; trong đó nhiều thầy cô giáo đang công tác ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số; những thầy cô đang là giảng viên tại các trường đại học hàng đầu hay tại các trường dành cho trẻ khuyết tật.

Mở đầu bài phát biểu, gửi tới các thế hệ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục trên mọi miền Tổ quốc lời thăm hỏi thân thiết, lời chúc mừng tốt đẹp nhất nhân Ngày Nhà giáo Việt Nam (20/11), Thủ tướng đã chia sẻ về câu chuyện một thầy giáo nghèo ở Vĩnh Long. Cách đây nửa tháng, qua báo chí, Thủ tướng đã biết đến đến câu chuyện thầy Thể ở huyện Mang Thít, tỉnh Vĩnh Long. Mặc dù sức khỏe kém và rất nghèo, nhưng thầy đứng ra vận động quyên góp quần áo, sách vở cho các em ở xã khó khăn, nơi mà thầy công tác. Do bệnh tật, thầy đã qua đời cách đây không lâu.

Bày tỏ xúc động trước tấm gương của thầy Thể, một nhà giáo gầy gò, tận tụy với nghề, Thủ tướng cho biết, nhân 49 ngày mất của thầy, Thủ tướng đã thay mặt Chính phủ gửi một món quà cho gia đình thầy, thể hiện sự tri ân với thầy giáo ở một huyện vùng sâu, vùng xa.

Câu chuyện nữa mà Thủ tướng chia sẻ với các thầy cô giáo là tại Hội nghị Cấp cao APEC ở Papua New Guinea vừa mới kết thúc hôm qua, dự đối thoại giữa các nhà lãnh đạo APEC với Giám đốc điều hành Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) Christine Lagarde, Thủ tướng đã hỏi, “giải pháp đầu tiên, quan trọng nhất của bà là gì?”. Bà Christine Lagarde đã trả lời, đó là giáo dục. Muốn một xã hội phát triển trong kỷ nguyên số, cách mạng công nghiệp 4.0 thì giáo dục có vai trò rất quan trọng. “Có thể nói, giáo dục quyết định sự phát triển của xã hội”, Thủ tướng bày tỏ.

Từ những câu chuyện cụ thể đó, Thủ tướng cho biết, trong mỗi giai đoạn lịch sử, ở bất kỳ quốc gia nào, giáo dục - đào tạo luôn đóng một vai trò hết sức quan trọng đối với sự phát triển của mỗi cá nhân, tập thể, cộng đồng, dân tộc. Ph.Engels đã khẳng định: “Một dân tộc muốn đứng lên trên đỉnh cao của nền văn minh nhân loại, dân tộc ấy phải có tri thức”. Dân tộc Việt Nam có truyền thống quý báu là "tôn sư, trọng đạo", “nhất tự vi sư, bán tự vi sư”.

Cho nên, trong bất kỳ thời điểm lịch sử nào, nhà giáo và nghề dạy học luôn được xã hội tôn vinh. Hình ảnh người thầy giáo, cô giáo không chỉ gắn với sự truyền bá tri thức mà còn thể hiện lòng nhân ái, đạo đức trong sáng, mẫu mực. Thủ tướng chia sẻ, mặc dù ra trường đã lâu, ông vẫn nhớ hình ảnh từng thầy cô ở phổ thông, thậm chí chữ ký của từng người trong học bạ của mình.

Dẫn câu nói của Chủ tịch Hồ Chí Minh “Người thầy giáo tốt, thầy giáo xứng đáng là thầy giáo - là người vẻ vang nhất. Dù là tên tuổi không đăng trên báo, không được thưởng huân chương, song những người thầy giáo tốt là những người anh hùng vô danh...”, Thủ tướng cho biết, một trong những yếu tố then chốt quyết định chất lượng giáo dục chính là chất lượng của đội ngũ nhà giáo.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tặng quà các nhà giáo - Ảnh: VGP/Quang Hiếu

Người thầy phải thật sự mẫu mực

Vì thế, trong những năm qua, Đảng, Nhà nước luôn quan tâm, chăm lo xây dựng, phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục. Hiện công tác tuyển dụng, sử dụng đội ngũ giáo viên đã bảo đảm cơ bản về số lượng, cơ cấu. Chất lượng đội ngũ ngày càng được nâng lên, đã có trên 99% giáo viên các cấp học đạt chuẩn và trên chuẩn trình độ đào tạo. Giáo dục đào tạo và dạy nghề đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, nổi bật là giáo dục mầm non hoàn thành phổ cập cho trẻ 5 tuổi và đang tiếp tục mở rộng phổ cập ở những lứa tuổi thấp hơn; giáo dục phổ thông được thế giới ghi nhận thông qua các đánh giá xếp hạng và các giải thưởng quốc tế; giáo dục đại học có bước chuyển mình mạnh mẽ trên các bảng xếp hạng thế giới, khu vực và đang tiến tới tự chủ bằng uy tín và chất lượng đào tạo.

Theo Thủ tướng, đóng góp công sức nhiều nhất vào những thành quả đó không ai khác, chính là đội ngũ giáo viên. Để có thành quả phổ cập giáo dục mầm non là hàng ngàn cô giáo với đời sống còn khó khăn nhưng không quản ngại ngày đêm vừa chăm nuôi, vừa dạy dỗ, vừa làm cô, vừa làm mẹ. Để có thành quả ghi nhận của thế giới với bậc học phổ thông là các thầy cô miệt mài đổi mới, sáng tạo không ngừng trong giảng dạy và hàng vạn giáo viên vùng sâu, vùng xa sẵn sàng nửa đêm đốt đuốc đi tìm học trò đến lớp. Để có thành quả trên bảng xếp hạng đại học thế giới, biết bao những giảng viên luôn nỗ lực, sáng tạo vượt qua chính mình trong nghiên cứu và giảng dạy. Mỗi nhà giáo bằng những cách khác nhau đã và đang tham gia vào quá trình đổi mới giáo dục bằng sự tận tâm, tận lực, trách nhiệm và tâm huyết.

Đổi mới giáo dục đào tạo cũng song hành với không ít khó khăn. Áp lực đặt lên vai người thầy nặng nề hơn, trong khi đời sống, thu nhập chưa được cải thiện đáng kể và đâu đó trong xã hội vẫn chưa thấu hiểu, chia sẻ với những vất vả của thầy cô giáo. “Tôi được biết, ngày Tết, ngày lễ, nhiều cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp tiền thưởng có thể hàng triệu đồng nhưng có trường tiểu học, tiền thưởng chỉ có 100.000 đồng”, Thủ tướng chia sẻ với những khó khăn hàng ngày của các thầy giáo, cô giáo, nhất là ở vùng sâu, vùng xa, vùng cao, vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Thủ tướng nhấn mạnh, nghề dạy học là nghề cao quý nhất trong những nghề cao quý. Muốn có những học sinh giỏi thì phải có người thầy tốt. Học sinh sẽ chỉ được tiếp thu kiến thức một cách đầy đủ và hiệu quả nhất, nếu nhận được sự dìu dắt và chỉ bảo của những người giáo viên thật sự có năng lực và tâm huyết. Nhà giáo không chỉ đóng vai trò quan trọng trong truyền bá kiến thức, kỹ năng, mà còn góp phần hình thành và phát triển nhân cách người học. Thông qua việc dạy học người thầy phải “gieo mầm” những phẩm chất tốt đẹp, tạo dựng cho người học thái độ và năng lực nghề nghiệp cần thiết để trở thành người có ích cho xã hội.

Mỗi nhà giáo phải là một tấm gương sáng về đạo đức, tự học và sáng tạo, phải có năng lực dạy học, năng lực cảm hóa, giúp người học hình thành và phát triển cảm xúc, thái độ, hành vi đúng đắn trong tương tác giữa con người và với xã hội, tự nhiên.

Người thầy phải thật sự mẫu mực trong dạy người, dạy chữ. Làm thầy đã khó nhưng để trở thành người thầy tốt thì càng khó hơn. Người thầy tốt là người thầy phải có “tâm”, có “tài”. Người thầy có tâm là người yêu nghề, tâm huyết, trách nhiệm với nghề, hứng thú, say mê chăm chút từng tiết giảng, bài giảng; thường xuyên tìm tòi, nghiên cứu, học hỏi, sáng tạo, hoàn thiện nội dung và phương pháp giảng dạy để đem lại hiệu quả cao nhất cho người học. Cái “tâm” này sẽ là điều kiện, là chất xúc tác để duy trì và phát triển cái “tài” của người thầy.

Người thầy có tài là người có năng lực trí tuệ và nghiệp vụ sư phạm tốt. Dẫn lời nhà vật lý nổi tiếng Albert Einstein: “Giáo dục không phải là học thuộc những điều hiển nhiên, giáo dục là huấn luyện khả năng tư duy”, Thủ tướng cho rằng, thầy không chỉ chinh phục trò bằng kiến thức sâu rộng của mình mà còn bằng cả phương pháp, kỹ năng truyền thụ phù hợp; không chỉ trên bục giảng mà còn trong thực tiễn đời sống xã hội.

Ảnh: VGP/Quang Hiếu

Khắc phục tình trạng thừa, thiếu giáo viên cục bộ

“Trong bối cảnh hiện nay, hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, khoa học công nghệ phát triển mạnh mẽ, xã hội biến chuyển nhanh chóng, yêu cầu đối với giáo dục ngày càng cao, tôi mong các thầy giáo, cô giáo không ngừng học tập, rèn luyện, tu dưỡng phẩm chất, đạo đức, trau dồi, cập nhật tri thức, phương pháp giảng dạy để xứng đáng với sứ mệnh cao quý của người thầy trong sự nghiệp giáo dục của nước nhà”.

Thủ tướng khẳng định, Đảng, Nhà nước sẽ tiếp tục chăm lo phát triển đội ngũ nhà giáo, tạo điều kiện thuận lợi để các nhà giáo phát huy năng lực, khả năng sáng tạo và an tâm cống hiến.

Thủ tướng đề nghị khẩn trương rà soát hiện trạng đội ngũ giáo viên, bảo đảm đủ và phát huy hiệu quả đội ngũ giáo viên; khắc phục tình trạng thừa, thiếu giáo viên cục bộ tại một số địa phương.

Nghiên cứu cơ chế chính sách để thu hút được học sinh giỏi, xuất sắc vào ngành sư phạm; thường xuyên đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên; chú trọng nâng cao trình độ đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục các cấp, nhất là công tác tham mưu, xây dựng chính sách. Thực hiện tốt công tác thông tin, truyền thông hơn nữa để cả xã hội thấu hiểu, chia sẻ với những khó khăn, vất vả của đội ngũ nhà giáo và đồng hành trong sự nghiệp đổi mới giáo dục và đào tạo.

Từng gia đình cũng phải có trách nhiệm với ngành giáo dục trong sự nghiệp giáo dục, nhất là  đạo đức công dân. Các cơ sở giáo dục đào tạo quan tâm xây dựng môi trường giáo dục thân thiện, lành mạnh, dân chủ và phát huy trí tuệ, năng lực sáng tạo, đồng thời quan tâm đời sống vật chất, tinh thần của giáo viên.

Nhân dịp này, Thủ tướng đã lắng nghe, trực tiếp giải đáp một số vấn đề mà các thầy giáo, cô giáo quan tâm, nêu ra như về vấn đề liên thông, tự chủ, đào tạo theo nhu cầu xã hội…

Đức Tuân