Dự kiến từ 01/7/2021, Ủy ban cấp xã có thẩm quyền ký kết các thỏa thuận quốc tế

Không điều chỉnh việc ký kết, thực hiện thỏa thuận vay vốn ODA

Trình bày Báo cáo đề xuất tiếp thu, giải trình ý kiến của các đại biểu Quốc hội (ĐBQH) về dự án Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại Nguyễn Văn Giàu cho biết, tại Kỳ họp thứ Chín, một số đại biểu đề nghị xác định phạm vi điều chỉnh của Luật này không bao gồm các thỏa thuận quốc tế về cho vay, viện trợ của Việt Nam ra nước ngoài, về việc viện trợ phi Chính phủ của nước ngoài, về vốn hỗ trợ chính thức (ODA), vốn vay ưu đãi của nhà tài trợ nước ngoài; về hợp đồng đầu tư theo phương thức đối tác công tư, hợp đồng theo pháp luật dân sự.

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Tòng Thị Phóng điều hành phiên họp (ảnh: Quang Khánh)

Tiếp thu ý kiến của các ĐBQH, dự thảo Luật bổ sung quy định theo hướng không điều chỉnh việc ký kết và thực hiện thỏa thuận về vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) và vốn vay ưu đãi của nhà tài trợ nước ngoài theo pháp luật về quản lý nợ công; thỏa thuận về cho vay, viện trợ của Việt Nam cho nước ngoài theo pháp luật về cho vay, viện trợ của Việt Nam cho nước ngoài; thỏa thuận về viện trợ phi chính phủ nước ngoài theo pháp luật về viện trợ phi chính phủ nước ngoài; hợp đồng theo pháp luật dân sự; hợp đồng đầu tư theo phương thức đối tác công tư theo pháp luật về đầu tư theo phương thức đối tác công tư (khoản 2, điều 1, dự thảo Luật).

Khoản 2, Điều 1 “Phạm vi điều chỉnh” của dự án Luật đã nêu rõ: “Luật này không điều chỉnh việc ký kết và thực hiện thỏa thuận về vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) và vốn vay ưu đãi của nhà tài trợ nước ngoài theo pháp luật về quản lý nợ công; thỏa thuận về cho vay, viện trợ của Việt Nam cho nước ngoài theo pháp luật về cho vay, viện trợ của Việt Nam cho nước ngoài; thỏa thuận về viện trợ phi chính phủ nước ngoài theo pháp luật về viện trợ phi chính phủ nước ngoài; hợp đồng theo pháp luật dân sự; hợp đồng đầu tư theo phương thức đối tác công tư theo pháp luật về đầu tư theo phương thức đối tác công tư.”

UBND cấp xã cũng có quyền ký kết thỏa thuận quốc tế

Về khái niệm thỏa thuận quốc tế, tiếp thu ý kiến của ĐBQH, khái niệm này được sửa đổi theo hướng “Thỏa thuận quốc tế là thỏa thuận bằng văn bản về hợp tác quốc tế giữa bên ký kết Việt Nam và bên ký kết nước ngoài không mang tính ràng buộc pháp lý theo pháp luật quốc tế” (khoản 1, Điều 2 dự thảo Luật). Bên cạnh sửa đổi khái niệm thỏa thuận quốc tế, chủ thể tại Việt Nam được ký kết thỏa thuận quốc tế cũng được sửa đổi, bổ sung. Theo đó, chỉ áp dụng đối với UBND cấp huyện, UBND cấp xã ở khu vực biên giới; giới hạn một số nội dung về giao lưu, trao đổi thông tin, kết nghĩa, hợp tác quản lý biên giới phù hợp với điều ước quốc tế có liên quan mà Việt Nam là thành viên. Đồng thời, dự thảo Luật có quy định gắn trách nhiệm của Chủ tịch UBND cấp tỉnh khi quyết định về việc ký thỏa thuận quốc tế của UBND cấp huyện, xã ở khu vực biên giới.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho ý kiến tại phiên họp (ảnh: Quang Khánh)

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho rằng, để thỏa thuận quốc tế có ý nghĩa phải có sự ràng buộc trách nhiệm thực hiện, chỉ khác với cam kết quốc tế là không làm chấm dứt quyền, nghĩa vụ của nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Ngoài ra, quy định tại khoản 1 Điều 2 dự thảo Luật “không mang tính ràng buộc pháp lý theo pháp luật quốc tế” cần cân nhắc, vì phạm vi, phạm trù pháp luật quốc tế sẽ được hiểu tùy theo cách hiểu của mỗi bên tham gia ký kết thỏa thuận quốc tế. Thực tế, khái niệm pháp luật quốc tế cũng không được hiểu đồng nhất giữa các quốc gia trên thế giới. Theo Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật, tại quy định giải thích về khái niệm thỏa thuận quốc tế cần làm rõ ba điểm gồm: Cam kết hoặc thỏa thuận bằng văn bản về hợp tác quốc tế giữa bên nước ngoài và bên ký kết Việt Nam; Ràng buộc trách nhiệm thực hiện của các bên ký kết; Không làm phát sinh, thay đổi hoặc chấm dứt quyền, nghĩa vụ của Nhà nước Việt Nam theo pháp luật quốc tế.

Đề nghị làm rõ hơn khái niệm thỏa thuận quốc tế, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga cho hay, nếu đưa ra khái niệm thỏa thuận quốc tế là không phát sinh quyền và nghĩa vụ, không phát sinh ràng buộc pháp lý; thỏa thuận quốc tế không được thay đổi, phát sinh, chấm dứt quyền nghĩa vụ của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam theo pháp luật quốc tế. Như vậy, cần hiểu những thỏa thuận này không phát sinh, thay đổi, chấm dứt quyền, nghĩa vụ của cấp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam theo pháp luật quốc tế, mà không phải là thỏa thuận quốc tế này ký rồi không thực hiện. Các thỏa thuận quốc tế sẽ làm phát sinh trách nhiệm thực hiện của 2 bên nhưng không phát sinh quyền và nghĩa vụ của cấp khác đến cấp Nhà nước. Về vấn đề này, Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh cho biết thỏa thuận quốc tế không có tính ràng buộc cả quốc gia, mà ràng buộc trách nhiệm thực hiện đối với chủ thể trực tiếp ký kết.

Tiếp thu ý kiến ĐBQH, dự thảo quy định Luật có hiệu lực thi hành từ ngày 01 tháng 7 năm 2021.