Bàn về thời hạn kháng cáo đối với quyết định đình chỉ giải quyết vụ án dân sự

Nội dung vụ việc: Đây là vụ án “Tranh chấp hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất” (được Tòa án nhân dân huyện Long Thành thụ lý số 210/2022 TLST- DS ngày 08/8/2022). Trong đó, ông Hồ An Duy (địa chỉ tại số 5/4 đường CMT8, phường Hòa Bình, TP Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai) là con trai của nguyên đơn, là người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan và được nguyên đơn ủy quyền là người đại diện pháp luật.

Ông Duy kháng cáo Quyết định đình chỉ vụ án dân sự số 139/2022/QĐST-DS của Tòa án nhân dân huyện Long Thành vì cho rằng các lí do được Tòa án đưa ra trong quyết định đình chỉ như: Nguyên đơn không còn cư trú tại địa chỉ đã đăng kí, không xác định được chữ ký, từ đó hồ sơ khởi kiện chưa đầy đủ về thủ tục là không chính xác; ngoài ra, ông còn kháng cáo về việc Tòa án không tống đạt các Quyết định tố tụng cho đương sự, người có quyền lợi liên quan theo đúng quy định.

Sau khi tiếp nhận đơn kháng cáo của ông Duy, ngày 11/11/2022, Tòa án nhân dân huyện Long Thành ra Thông báo số 197/2022/TB-TA gửi ông Hồ An Duy về việc không chấp nhận kháng cáo của ông. Cụ thể, ngày 28/10/2022, Tòa án nhận được đơn kháng cáo của ông Duy kháng cáo đối với Quyết định đình chỉ vụ án dân sự số 139/2022/QĐST-DS ngày 30/8/2022; sau khi xem xét đơn kháng cáo và các chứng cứ kèm theo, Tòa án không chấp nhận kháng cáo với lý do ông Duy không phải là đương sự trong vụ án nên không có quyền kháng cáo và Quyết định đình chỉ giải quyết vụ án đã được Tòa án nhân dân huyện Long Thành niêm yết công khai cho bà Hồ Thị Yến Vy (là nguyên đơn) đúng theo quy định của pháp luật và đã hết thời hạn kháng cáo.

Sau khi nhận được văn bản trả lời của Tòa án nhân dân huyện Long Thành về việc không chấp nhận kháng cáo, ông Hồ An Duy đã làm đơn khiếu nại đến các cơ quan chức năng vì cho rằng việc Tòa án đưa ra các lý do nêu trên để không chấp nhận kháng cáo là không đúng.

Theo ông Duy đến thời điểm hiện này gia đình ông vẫn chưa nhận được Quyết định đình chỉ số 139/2022/QĐST-DS của Tòa án theo đúng quy định của pháp luật dân sự. Gia đình chỉ được biết gián tiếp thông qua văn bản của Văn phòng đăng kí đất đai - Chi nhánh Long Thành. Sau khi được biết (gián tiếp) về Quyết định đình chỉ của Tòa án, ông Duy đã ngay lập tức làm đơn kháng cáo, vì vậy không thể xem là hết thời hạn kháng cáo. Cũng theo ông Duy, ông là con lớn nhất của bà Hồ Thị Yến Vy (nguyên đơn – là người bị mất năng lực hành vi dân sự) và đồng thời là người giám hộ nên có đủ tư cách thay thế mẹ để tham gia vụ án. Do đó, trong vụ án này ông Duy cho rằng ông có quyền nộp đơn kháng cáo theo quy định của pháp luật dân sự.

Liên quan đến vụ việc nêu trên, Luật sư Võ Phước Hoàng (Đoàn Luật sư TP. HCM) cho rằng, trong trường hợp này, do bà Hồ Thị Yến Vy (nguyên đơn) là người bị mất năng lực hành vi dân sự. Vì vậy người đại diện hợp pháp cho bà Vy là ông Hồ An Duy theo quy định tại Khoản 2 Điều 53 và Khoản 2 Điều 136 Bộ luật Dân sự năm 2015.

Theo quy định tại Khoản 4 Điều 68 Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015, trường hợp việc giải quyết vụ án dân sự có liên quan đến quyền lợi, nghĩa vụ của một người nào đó mà không có ai đề nghị đưa họ vào tham gia tố tụng với tư cách là người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan thì Toà án phải đưa họ vào tham gia tố tụng với tư cách người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan. Do đó Tòa án phải có trách nhiệm triệu tập ông Hồ An Duy tham gia vụ án với tư cách người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan. Cùng với đó, các văn bản tố tụng đều phải tống đạt cho các đương sự là bà Hồ Thị Yến Vy và ông Hồ An Duy theo quy định.

Do Quyết định đình chỉ giải quyết vụ án dân sự số 139/2022/QĐSR-DS ngày 30/8/2022 chưa được tống đạt cho bà Vy và ông Duy theo đúng quy định của pháp luật, và cũng không thông báo rõ cho bà Vy và ông Duy về việc niêm yết công khai theo quy định của pháp luật, do vậy vẫn chưa có hiệu lực pháp luật; bà Vy và ông Duy vẫn có quyền kháng cáo theo quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015. Vì vậy việc Tòa án không chấp nhận kháng cáo với các lý do nêu trên là chưa phù hợp với quy định.

Tác giả đồng tình với ý kiến của Luật sư Võ Phước Hoàng về việc Tòa án không chấp nhận kháng cáo với các lý do nêu trên là chưa phù hợp với quy định. Vì theo quy định tại Điều 179 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 quy định về thủ tục niêm yết công khai văn bản tố tụng. Theo đó, niêm yết công khai văn bản tố tụng được thực hiện trong trường hợp không thể cấp, tống đạt, thông báo trực tiếp văn bản tố tụng cho các các nhân, hoặc các tổ chức, cơ quan (theo quy định tại Điều 177 và Điều 178 của Bộ luật Tố tụng dân sự 2015). Đó là những trường hợp:

- Trường hợp 1: Trường hợp người được cấp, tống đạt, thông báo đã chuyển đến nơi cư trú mới và  không thông báo cho Tòa án biết về việc thay đổi địa chỉ nơi cư trú và địa chỉ nơi cư trú mới thì Tòa án thực hiện thủ tục niêm yết công khai văn bản tố tụng hoặc thủ tục thông báo trên phương tiện thông tin đại chúng đối với những văn bản tố tụng đó.

- Trường hợp 2: Trường hợp người được cấp, tống đạt, thông báo vắng mặt ở nơi cư trú mà không rõ thời điểm trở về hoặc không rõ địa chỉ nơi cư trú mới của họ thì người thực hiện việc cấp, tống đạt, thông báo phải lập biên bản về việc không thực hiện được việc cấp, tống đạt, thông báo, có xác nhận của đại diện tổ dân phố hoặc Công an xã, phường, thị trấn. Trong trường hợp này cũng áp dụng thực hiện thủ tục niêm yết công khai văn bản cần tống đạt theo quy định của pháp luật.

Ở trong trường hợp này, ông Hồ An Duy vẫn cư ngụ tại địa chỉ tại số 5/4 đường CMT8, phường Hòa Bình, TP Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai; tuy nhiên, Tòa án lại không xác định ông là đương sự trong vụ án để thông báo, tống đạt các Quyết định tố tụng là chưa thỏa đáng. Do bà Hồ Thị Yến Vy (nguyên đơn) là người bị mất năng lực hành vi dân sự; ông Duy là con trai cả của bà Vy, đồng thời là người giám hộ; vì vậy người đại diện hợp pháp cho bà Vy phải là ông Hồ An Duy theo quy định tại Khoản 2 Điều 53 và Khoản 2 Điều 136 Bộ luật Dân sự năm 2015.

Theo hồ sơ vụ án, năm 2008, bà Hồ Thị Yến Vy (nguyên đơn) cho ông Lâm Duy Mệnh (huyện Nhơn Trạch, tỉnh Đồng Nai) vay số tiền 19 tỉ đồng. Tới thời điểm trả nợ, ông Mệnh không đủ khả năng trả nên làm hợp đồng hứa sẽ chấp nhận cho bà Vy mua lại quyền sử dụng tất cả đất của ông tại huyện Long Thành.

Sau đó bà Vy biết được ông Mệnh đã thế chấp số tài sản trên tại Ngân hàng Eximbank và ông Mệnh cũng không chấp nhận giao lại số tài sản tại huyện Long Thành nên bà Vy đã làm đơn kiện gửi lên Tòa án nhân dân huyện Long Thành. Đồng thời, bà Vy nộp đơn xin ngăn chặn khẩn cấp lên Văn phòng Đăng kí đất đai huyện Long Thành để ngăn chặn việc thực hiện các thủ tục hành chính về đất đai và việc chấp nhận sang tên cho người khác đối với số tài sản trên.

Vụ án được Tòa án nhân dân huyện Long Thành thụ lý (số 104/TB-TLVA ngày 19/4/2022). Đến ngày 12/5/2022, Tòa án nhân dân huyện Long Thành ra Quyết định đình chỉ giải quyết vụ án dân sự (số 71/2022/QĐST-DS) với lí do hết thời hiệu khởi kiện. Đến tháng 7/2022, Toà án nhân dân tỉnh Đồng Nai ra Quyết định hủy Quyết định tạm đình chỉ giải quyết vụ án dân sự số 71/2022/QĐST- DS, trả hồ sơ về Toà án nhân dân huyện Long Thành để xét xử lại.

Vụ án sau đó tiếp tục được Tòa án nhân dân huyện Long Thành thụ lý (số 210/2022/TLST- ST ngày 08/8/2022). Tuy nhiên, đến ngày 30/8/2022, Tòa án nhân dân huyện Long Thành đã ban hành Quyết định đình chỉ giải quyết vụ án dân sự số 139/2022/QĐST-DS.