Điểm mới của tội "Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ"

Lợi dụng chức vụ, quyền hạn là hành vi của người có chức vụ, quyền hạn và đã sử dụng chức vụ, quyền hạn đó một cách trái phép nhằm mục đích vụ lợi. Hành vị đó gây thiệt hại cho lợi ích của Nhà nước, của tổ chức xã hội, quyền, lợi ích hợp pháp của công dân là do người có chức vụ, quyền hạn thực hiện và có liên quan trực tiếp đến chức vụ, quyền hạn của người phạm tội, nếu họ không có chức vụ, quyền hạn đó thì họ khó có thể thực hiện được hành vi gây thiệt hại.

Những vướng mắc trong thi hành BLHS năm 1999 về các tội phạm tham nhũng nói chung và đối với tội Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ (Điều 281) nói riêng, chính là các tình tiết mang tính "định tính" như: Gây hậu nghiêm trọng, rất nghiệm trọng, đặc biệt nghiêm trọng... và quy định khung tăng nặng trách nhiệm hình sự chưa dự liệu các tình tiết phát sinh trong thực tiễn đấu tranh phòng, chống tội phạm về tham nhũng. Để đảm bảo mọi biện pháp hạn chế quyền con người, quyền công dân phải do luật định theo tinh thần của Hiến pháp 2013, Bộ luật Hình sự năm 2015 đã sửa đổi, bổ sung tội danh này theo hướng thay đổi các tình tiết “định tính” bằng cách quy định cụ thể thiệt hại về tài sản; đồng thời tách khung hình phạt để cụ thể hóa TNHS.

Ảnh minh họa

Lượng hóa thiệt hại về tài sản

Nếu như Điều 281 BLHS năm 1999 quy định chung chung tại cấu thành cơ bản là: “Người nào vì vụ lợi hoặc động cơ cá nhân khác mà lợi dụng chức vụ, quyền hạn làm trái công vụ gây thiệt hại cho lợi ích của Nhà nước, của xã hội, quyền, lợi ích hợp pháp của công dân…”.  Để bảo đảm sự phù hợp với thực tiễn xử lý loại tội phạm này, phù hợp với điều kiện phát triển của nền kinh tế, đồng thời nhằm cá thể hóa trách nhiệm hình sự, bảo đảm mức độ tương xứng giữa hình phạt với tính chất, mức độ nghiêm trọng của hành vi phạm tội, Điều 356 BLHS năm 2015 đã quy định cụ thể hơn, thiệt hại về tài sản mang tính “định lượng”: “Người nào vì vụ lợi hoặc động cơ cá nhân khác mà lợi dụng chức vụ, quyền hạn làm trái công vụ gây thiệt hại về tài sản từ 10.000.000 đồng đến dưới 200.000.000 đồng hoặc gây thiệt hại khác đến lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân…”. Như vậy, người nào lợi dụng chức vụ quyền hạn trong thi hành công vụ mà gây thiệt hại từ 10.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng sẽ bị truy cứu TNHS theo khoản 1 Điều này.

Tương tự, BLHS năm 2015 đã thay thế tình tiết định khung tại khoản 2, 3 BLHS năm 1999 bằng cách cụ thể hóa tình tiết “gây hậu quả nghiêm trọng” ở khoản 2 BLHS năm 1999 bằng: "thiệt hại về tài sản từ 200.000.000 đồng đến dưới 1.000.000.000 đồng";  cụ thể hóa tình tiết “gây hậu quả rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng” ở khoản 3 bằng: "thiệt hại về tài sản 1.000.000.000 đồng trở lên" và quy định rõ “phạm tội nhiều lần” là “phạm tội 02 lần trở lên”.

Tách khung hình phạt, nâng mức phạt tiền

BLHS năm 2015 vẫn giữ nguyên khung hình phạt như quy định của Điều 281 BLHS năm 1999. Theo đó, khung hình phạt cơ bản là 1 năm đến 5 năm tù, khung thứ hai từ 05 năm đến 10 năm và khung thứ hai là từ 10 năm đến 15 năm tù. 

Tuy nhiên, Điều 356 BLHS năm 2015 không quy định tình tiết tăng nặng “gây hậu quả rất nghiêm trọng”, “ gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng”,  được quy định ở cùng một khung tại khoản 3 Điều 281 BLHS năm 1999, mà nâng mức định lượng tiền là tình tiết định tội, định khung hình phạt. Cụ thể, gây thiệt hại về tài sản từ 1.000.000.000 đồng trở lên, thì bị phạt tù từ 10 năm đến 15 năm (khoản 3).

Ngoài ra, BLHS năm 2015 còn nâng mức hình phạt tiền là hình phạt bổ sung từ 3.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng (khoản 4 Điều 281 BLHS năm 1999) lên thành từ 10.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng đối với tội Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ (khoản 4 Điều 356).

Xem thêm>>>

Điểm mới về bị can, bị cáo theo BLTTHS năm 2015

Những điểm mới về tạm giam theo quy định của BLTTHS năm 2015

BLHS 2015: Điểm mới đáng chú ý của tội Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản