Đẩy lùi suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên trong đấu tranh phòng, chống tội phạm

Nghị quyết Trung ương 4 (Khóa XII) xác định: “Tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên chưa bị đẩy lùi, có mặt, có bộ phận còn diễn biến tinh vi, phức tạp hơn; tham nhũng, lãng phí, tiêu cực vẫn còn nghiêm trọng, tập trung vào một số đảng viên có chức vụ trong bộ máy Nhà nước. Tình hình mâu thuẫn, mất đoàn kết nội bộ không chỉ ở cấp cơ sở mà ở cả một số cơ quan Trung ương, tập đoàn kinh tế, tổng công ty. Nhiều tổ chức đảng, đảng viên còn hạn chế trong nhận thức, lơ là, mất cảnh giác, lúng túng trong nhận diện và đấu tranh, ngăn chặn “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”; việc đấu tranh, phản bác những luận điệu sai trái, xuyên tạc của các thế lực thù địch, tổ chức phản động, phần tử cơ hội, bất mãn chính trị còn bị động, thiếu sắc bén và hiệu quả chưa cao. Trong khi đó, sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống dẫn tới “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” chỉ là một bước ngắn, thậm chí rất ngắn, nguy hiểm khôn lường, có thể tiếp tay hoặc câu kết với các thế lực xấu, thù địch, phản bội lại lý tưởng và sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc. 

Những hạn chế, khuyết điểm nêu trên làm giảm sút vai trò lãnh đạo của Đảng; làm tổn thương tình cảm và suy giảm niềm tin của nhân dân đối với Đảng, là một nguy cơ trực tiếp đe dọa sự tồn vong của Đảng và chế độ”.

Quá trình tổ chức thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (Khóa XI), quán triệt, triển khai thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (Khóa XII), nghiêm túc nhìn nhận, chúng tôi thấy rằng, một bộ phận cán bộ, đảng viên làm công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm cũng đã bộc lộ không ít hạn chế, thiếu sót, khuyết điểm; một số cán bộ, đảng viên có dấu hiệu suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống với những biểu hiện rất tinh vi, phức tạp, khó nhận diện. Chính vì vậy, cần phải có sự nhìn nhận chính xác, đánh giá đúng thực trạng và xây dựng các tiêu chí cụ thể để nhận diện, xác định những biểu hiện được coi là sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên làm công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm, từ đó đề ra các giải pháp phòng, chống hữu hiệu, thực hiện tốt yêu cầu mà Nghị quyết Trung ương 4 (Khóa XII) đã đề ra, kiên quyết đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên, trước hết là cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp để nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng, củng cố niềm tin của đảng viên và của nhân dân đối với Đảng.

Những biểu hiện chủ yếu của suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” theo Nghị quyết Trung ương 4 (Khóa XII) được xác định gồm 27 biểu hiện.

1. Nhận diện về suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên làm công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm

1.1. Về tư tưởng chính trị

Một số cán bộ, đảng viên nhận thức không đầy đủ, thiếu sâu sắc các chỉ thị, nghị quyết của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước nên trong đấu tranh với tội phạm ở một số vụ án, vụ việc đưa ra những quan điểm không đúng, dẫn đến việc áp dụng pháp luật thiếu chuẩn xác. Trong công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm, nhất là các tội phạm về tham nhũng, tội phạm chức vụ, tội phạm về kinh tế; có vụ, việc thiếu kiên quyết, ngại va chạm, việc phát hiện tội phạm tham nhũng còn ít; khi phát hiện, xử lý không kịp thời...

Trong công tác phối hợp giữa các cơ quan làm công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm, có nơi, có việc chưa đúng, thiên về hai xu hướng, đó là: Chỉ chú trọng đến việc giữ gìn mối quan hệ, e dè, nể nang, việc gì cũng đưa ra bàn bạc liên ngành. Ngược lại, có nơi cơ quan bảo vệ pháp luật chỉ chú trọng đến việc áp dụng, thực hiện quyền năng của cơ quan, đơn vị, tổ chức mình, thiếu quan tâm đến công tác phối hợp dẫn đến tình trạng “quyền anh, quyền tôi”; áp dụng pháp luật thiếu chính xác, hoặc lạm dụng các quy định của pháp luật để có lợi cho cá nhân, tổ chức của mình; còn có việc cơ quan pháp luật ra quyết định tùy tiện, thiếu căn cứ, dẫn đến việc bị hủy bỏ, yêu cầu thay đổi, bổ sung hoặc yêu cầu làm lại, kéo dài thời hạn giải quyết; nhận thức, áp dụng pháp luật không thống nhất, cùng sự việc nhưng mỗi cơ quan có một kết luận khác nhau, gây tâm lý hoang mang, làm giảm niềm tin của nhân dân đối với hệ thống pháp luật và các cơ quan bảo vệ pháp luật, ảnh hưởng đến hiệu quả của công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm. 

Quá trình khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử các vụ án hình sự; giải quyết các vụ, việc dân sự, hôn nhân gia đình, kinh doanh, thương mại; giải quyết khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp; bắt, tạm giam, thi hành án hình sự chỉ quan tâm đến công tác nghiệp vụ đơn thuần; nhiều vụ án, vụ việc chưa chú ý, tính toán áp dụng thời gian, thời điểm xử lý thích hợp nên chưa đảm bảo yêu cầu phục vụ nhiệm vụ chính trị của địa phương, có nơi còn để xảy ra khiếu kiện đông người, xảy ra “điểm nóng” phức tạp do bị kẻ xấu lợi dụng tình hình kích động. Việc xét chọn và giải quyết án trọng điểm, mở các phiên tòa xét xử lưu động, phiên tòa rút kinh nghiệm để tuyên truyền giáo dục còn ít, còn mang tính hình thức, hiệu quả chưa cao.

Có vụ án chưa chấp hành nghiêm túc, đầy đủ các quy định của Đảng về bảo đảm sự lãnh đạo của cấp ủy Đảng trong công tác điều tra, truy tố, xét xử. 

1.2. Về đạo đức, lối sống

Về tác phong lề lối làm việc vẫn còn biểu hiện quan liêu, khi tiếp xúc và giải quyết công việc nhìn nhận sự việc phiến diện một chiều, áp đặt dễ dẫn đến những hành động vi phạm nội quy, quy chế nghiệp vụ; cá biệt có hiện tượng cán bộ nôn nóng tìm ra tội phạm đã có hành động bức cung, dùng nhục hình; có trường hợp còn để oan, sai hoặc phải hủy án để điều tra lại làm cho thời hạn giải quyết vụ án kéo dài.

Có trường hợp đạo đức nghề nghiệp chưa được đề cao và coi trọng, còn có cán bộ, đảng viên sách nhiễu gợi ý đòi, nhận hối lộ; lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ để chiếm đoạt tài sản của công dân đã bị truy cứu trách nhiệm hình sự; có một số trường hợp vi phạm quy chế nghiệp vụ, quy chế hoạt động bị xử lý kỷ luật... 

Còn có cán bộ, đảng làm công tác phòng, chống tội phạm lợi dụng chức vụ, quyền hạn, lợi dụng các mối quan hệ bạn bè, đồng nghiệp để can thiệp, nhờ vả cho bị can, bị cáo hoặc các đương sự trong các vụ án, vụ việc dân sự, hành chính, kinh doanh, thương mại.

Một bộ phận cán bộ, đảng viên có biểu hiện nể nang, thiếu trách nhiệm trong công tác, sinh hoạt; thực hiện công tác tự phê bình và phê bình còn nhiều hạn chế, do đó, thấy đúng không bảo vệ, thấy sai không đấu tranh; công tác cầm chừng, hiệu quả thấp; chưa làm tròn chức trách, nhiệm vụ, sống thực dụng; chọn việc, chọn đơn vị công tác; chấp hành kỷ luật không nghiêm. Tiêu cực trong thực hiện công tác; vi phạm quy chế, quy định. Sử dụng trái phép tài sản công, sử dụng thời gian lao động vào việc riêng.

Tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận cán bộ, đảng viên làm công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm bắt nguồn từ một số nguyên nhân khách quan và chủ quan sau:

Về nguyên nhân chủ quan: Trong thời gian qua, có lúc, có nơi, công tác giáo dục chính trị, tư tưởng cho cán bộ, đảng viên chưa được coi trọng đúng mức, hiệu quả chưa cao. Bên cạnh đó, công tác quản lý cán bộ, đảng viên chưa thực sự chặt chẽ và thường xuyên. Nguyên tắc tổ chức và sinh hoạt Đảng chưa được chấp hành nghiêm túc, đầy đủ; công tác lãnh đạo, chỉ đạo để phát hiện, uốn nắn, đấu tranh khắc phục các biểu hiện sa sút ý chí chiến đấu; công tác kiểm tra, giám sát việc giải quyết yếu kém, tồn tại chưa triệt để; công tác quản lý, chỉ đạo, kiểm tra, giám sát đối với các chi bộ, các đơn vị trong một ngành có lúc chưa kịp thời và thường xuyên; tác dụng qua kiểm tra, giám sát còn hạn chế.

Về nguyên nhân khách quan: Hệ thống pháp luật hiện nay tuy đã được sửa đổi, bổ sung nhưng vẫn còn thiếu đồng bộ, việc hướng dẫn thực hiện các quy định của pháp luật chưa kịp thời, nhận thức và áp dụng pháp luật có việc chưa thống nhất, sự phối hợp giữa các cơ quan tư pháp có thời gian, có địa phương chưa thống nhất, còn lỏng lẻo. Cơ sở vật chất phục vụ cho công tác vẫn còn thiếu thốn, lạc hậu so với yêu cầu. Chính sách hình sự, chế định pháp luật dân sự và pháp luật về tố tụng tư pháp còn nhiều bất cập, chưa được hoàn thiện. Tổ chức bộ máy, chức năng, nhiệm vụ, cơ chế hoạt động của các cơ quan tư pháp vẫn còn bất hợp lý. 

Tác động tiêu cực từ mặt trái của cơ chế kinh tế thị trường. Do âm mưu, chiến lược “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch.

2. Giải pháp phòng, chống suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống cho cán bộ, đảng viên trong lĩnh vực đấu tranh phòng, chống tội phạm

Một là, thường xuyên phổ biến, quán triệt đầy đủ, sâu sắc các Chỉ thị, Nghị quyết, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước; nâng cao chất lượng giáo dục chính trị, tư tưởng, đảm bảo cho cán bộ, đảng viên làm công tác bảo vệ pháp luật nhận thức đầy đủ, có bản lĩnh chính trị vững vàng, tuyệt đối tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, trung thành và kiên định mục tiêu lý tưởng của Đảng; không nói hoặc làm trái với đường lối, quan điểm của Đảng.

Tiếp tục quán triệt và tổ chức thực hiện nghiêm túc Nghị quyết Trung ương 4 (Khóa XII) về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” và Quy định số 102-QĐ/TW ngày 15/11/2017 của Bộ Chính trị về xử lý kỷ luật đảng viên vi phạm.

Hai là, tăng cường lãnh đạo các tổ chức đảng, các đơn vị và đảng viên, công chức làm công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm; đề cao ý thức cảnh giác trước mọi âm mưu, diễn biến hoà bình của các thế lực thù địch nhằm chống phá thành quả cách mạng và công cuộc đổi mới của đất nước; nêu cao bản lĩnh và dũng cảm bảo vệ pháp chế xã hội chủ nghĩa, đấu tranh với các biểu hiện tiêu cực, sai trái; thấm nhuần sâu sắc về truyền thống, đạo đức và tư tưởng Hồ Chí Minh; thực hiện đồng bộ các biện pháp để kịp thời phát hiện, giáo dục, đấu tranh ngăn chặn các biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, phẩm chất đạo đức, lối sống đối với tổ chức đảng và đảng viên.

Ba là, tiếp tục quán triệt, tổ chức thực hiện nghiêm túc, hiệu quả Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị về học tập và làm theo “Tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” gắn với việc thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (Khóa XII) về xây dựng, chỉnh đốn Đảng; thực hiện tốt lời dạy của Bác Hồ đối với cán bộ trong từng cơ quan bảo vệ pháp luật. 

Đối với ngành Kiểm sát nhân dân phải ra sức thi đua thực hiện tốt lời dạy của Bác Hồ đối với người cán bộ Kiểm sát phải: “Công minh, chính trực, khách quan, thận trọng, khiêm tốn”;  xây dựng đội ngũ cán bộ, Kiểm sát viên “Vững về chính trị, giỏi về nghiệp vụ, tinh thông về pháp luật, công tâm và bản lĩnh, kỷ cương và trách nhiệm”. Phát huy truyền thống tốt đẹp của ngành Kiểm sát nhân dân Việt Nam như phát biểu của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng: Truyền thống nghiêm chỉnh tuân thủ pháp luật, kiên quyết tấn công tội phạm, bản lĩnh thực thi công lý, tận tâm bảo vệ nhân dân.

Bốn là, cấp ủy Đảng các cấp tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, chấn chỉnh tổ chức, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng, nâng cao chất lượng hoạt động, công tác và sinh hoạt chi bộ, đảng bộ; đảng viên, công chức làm công tác trong các cơ quan bảo vệ pháp luật gương mẫu chấp hành đường lối, chính sách, pháp luật, quy chế, quy định của ngành; vận động gia đình, người thân chấp hành đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước; nỗ lực phấn đấu hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao; xử lý tội phạm kịp thời, nghiêm minh, triệt để; chấm dứt tình trạng né tránh, hữu khuynh trong đấu tranh phòng, chống tội phạm và vi phạm, đặc biệt là vi phạm trong hoạt động tố tụng, đảm bảo cho pháp luật được chấp hành nghiêm chỉnh và thống nhất.

Thực hiện đồng bộ các biện pháp kiểm tra, giám sát như: Giám sát của tổ chức Đảng, của lãnh đạo đơn vị, của các tổ chức quần chúng: Công đoàn, Đoàn thanh niên, Hội cựu chiến binh, Luật gia..., không để cán bộ lãnh đạo, quản lý và người thân lợi dụng chức vụ, vị trí công tác để trục lợi dưới mọi hình thức. Kiên quyết xử lý đối với những khuyết điểm, vi phạm, những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” và các biểu hiện tiêu cực khác trong hoạt động công tác.

Thường xuyên quản lý công chức, đảng viên; thực hiện và kiểm soát việc kê khai tài sản của đảng viên, công chức theo quy định của Đảng và Nhà nước. 

Năm là, làm tốt công tác luân chuyển, điều chuyển vị trí công tác đối với cán bộ, từ luân chuyển, điều chuyển trong nội bộ cơ quan đơn vị, đến trong nội bộ ngành, đảm bảo mỗi cán bộ không thực hiện nhiệm vụ ở một khâu, một lĩnh vực công tác quá lâu. Kiện toàn tổ chức, bộ máy lãnh đạo chủ chốt ở các cơ quan tư pháp. Tăng cường cán bộ cũng như đảm bảo cơ sở vật chất cho việc thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định tại các đạo luật mới về tư pháp. 

Tăng cường đoàn kết nội bộ, siết chặt kỷ luật, kỷ cương, nhất là kỷ luật nghiệp vụ và đạo đức công vụ; đẩy mạnh việc tự phê bình và phê bình thẳng thắn, chân tình, cởi mở và giúp nhau cùng tiến bộ.

Sáu là, rà soát, sửa đổi, bổ sung để hoàn thiện các quy chế nghiệp vụ, quy chế hoạt động trong mỗi cơ quan, đơn vị phù hợp với yêu cầu của thực tiễn công tác, quy định rõ phương thức, lề lối trong quá trình thực hiện nhiệm vụ và trong quan hệ công tác; quy định rõ thời gian, thời điểm hoàn thành nhiệm vụ; phân định rõ trách nhiệm của cá nhân, tập thể, trách nhiệm của lãnh đạo, nhân viên trong quá trình thực hiện nhiệm vụ được giao, từ đó có căn cứ kiểm tra, đánh giá mức độ hoàn thành công việc và đánh giá thái độ trách nhiệm trước công việc. 

Bảy  là, các cơ quan tư pháp chủ động, tích cực phối hợp với các cơ quan, tổ chức hữu quan nắm các thông tin về tình hình vi phạm, tội phạm và ý kiến phản ánh về hoạt động của cán bộ, đảng viên trong các cơ quan bảo vệ pháp luật. Xây dựng, tổ chức rà soát, sửa đổi, bổ sung để hoàn thiện các quy chế quan hệ phối hợp công tác giữa các cơ quan tiến hành tố tụng và giữa các cơ quan tiến hành tố tụng với các cơ quan, tổ chức hữu quan để xác định trách nhiệm của mỗi cơ quan, tổ chức trong thực hiện nhiệm vụ, tránh việc lạm dụng, tùy tiện trong thực hiện hiện nhiệm vụ; tạo điều kiện để luật sư, người bào chữa, người tham gia tố tụng thực hiện theo đúng quy định của pháp luật, đảm bảo sự công khai, minh bạch, tuân thủ pháp luật trong quá trình tiến hành tố tụng./.

(Trích bài : "Giải pháp ngăn chặn, đẩy lùi suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên trong lĩnh vực đấu tranh phòng, chống tội phạm" của tác giả Lê Văn Đông, Phó Viện trưởng VKSND tỉnh Thanh Hóa. Tạp chí Kiểm sát số 14/2018).