VKSND cấp cao tại Hà Nội kháng nghị giám đốc thẩm bản án đã áp dụng pháp luật không đúng gây bất lợi cho bị cáo

Nội dung vụ án

Hồ sơ vụ án thể hiện, khoảng 17 giờ 00 phút ngày 09/4/2020, Nguyễn Trọng Khánh điều khiển xe mô tô nhãn hiệu Honda AirBlade màu đỏ đen chở Tạ Duy Khánh đi cướp giật dây chuyền vàng. Khi đi đến khu vực cổng Trường tiểu học Cát Bi (phường Cát Bi, quận Hải An), Khánh phát hiện bà Nguyễn Thị Ngà đang đi bộ trên vỉa hè phía bên trái đường, trên cổ có đeo 02 sợi dây chuyền vàng. Khánh đã điều khiển xe mô tô áp sát rồi dùng tay phải giật đứt 02 sợi dây chuyền vàng của bà Ngà. Tuy nhiên, do bà Ngà dùng hai tay túm được cổ tay phải của Khánh nên Khánh đã thả 02 sợi dây chuyền vàng vừa giật được xuống đất rồi điều khiển xe mô tô bỏ chạy.

Hội đồng định giá tài sản trong tố tụng hình sự quận Hải An xác định tài sản bị cướp giật có giá trị là 14.100.000 đồng. Quá trình điều tra, Nguyễn Trọng Khánh còn khai nhận đã một mình thực hiện 02 vụ cướp giật tài sản khác:

Vụ thứ nhất: Khoảng 12 giờ 05 phút ngày 19/4/2020, Khánh điều khiển xe mô tô nhãn hiệu Honda Airblade đi trên đường Cát Bi (phường Cát Bi, quận Hải An) thì phát hiện chị Giang Ngân Hà điều khiển xe mô tô chở chị Trịnh Thị Phượng đi phía trước cùng chiều, trên cổ có đeo 01 sợi dây chuyền vàng. Nguyễn Trọng Khánh điều khiển xe tăng ga áp sát bên trái xe của chị Hà, dùng tay phải giật sợi dây chuyền của chị Phượng rồi bỏ chạy. Chị Trịnh Thị Phượng khai: Chị mua 01 sợi dây chuyền tại tiệm vàng Minh Mẫn (trên đường Ngô Gia Tự, Cát Bi, Hải An) với giá hơn 11 triệu đồng và 01 mặt dây chuyền ngọc trắng tại tiệm vàng Phúc Thiện trên đường Cầu Đất giá 05 triệu đồng, không giữ giấy tờ mua bán. Chị Phượng không yêu cầu bồi thường.

Vụ thứ hai: Hồi 05 giờ 44 phút ngày 07/5/2020, Khánh điều khiển xe mô tô nhãn hiệu Honda Airblade màu đỏ đen đi trên đường Trung Lực (phường Đằng Lâm, quận Hải An) thì phát hiện chị Lê Thị Mùi điều khiển xe máy điện đi phía trước cùng chiều, trên cổ có đeo 01 sợi dây chuyền vàng. Khánh điều khiển xe tăng ga áp sát dùng tay phải giật sợi dây chuyền của chị Mùi rồi bỏ chạy. Chị Lê Thị Mùi khai: Chị mua sợi dây chuyền trên ở một cửa hàng vàng bạc (không nhớ địa chỉ) với giá 22.000.000 đồng và không giữ giấy tờ mua bán. Chị Mùi yêu cầu Nguyễn Trọng Khánh bồi thường 22.000.000đồng.

Số tài sản chiếm đoạt được, Nguyễn Trọng Khánh khai đều bán tại cửa hàng vàng Dũng Giang (số 152 Trần Nguyên Hãn, quận Lê Chân) mỗi lần với giá 2.000.000 đồng. Ông Đào Văn Dũng là chủ cửa hàng vàng Dũng Giang khai: không mua tài sản gì của Nguyễn Trọng Khánh. Cơ quan điều tra không có cơ sở để xử lý đối với ông Dũng và cũng không thu hồi được tài sản mà Nguyễn Trọng Khánh đã chiếm đoạt nên Hội đồng định giá tài sản trong tố tụng hình sự quận Hải An không định giá được đối với tài sản của chị Trịnh Thị Phượng và chị Lê Thị Mùi.

Tại Bản án hình sự sơ thẩm số 49/2021/HS-ST ngày 16/11/2021, TAND quận Hải An áp dụng điểm c và điểm d khoản 2 Điều 171; điểm s khoản 1, khoản 2 Điều 51; điểm g khoản 1 Điều 52; khoản 1 Điều 56; Điều 17, Điều 38, Điều 58 Bộ luật Hình sự, xử phạt Nguyễn Trọng Khánh 05 năm 06 tháng tù về tội “Cướp giật tài sản”. Tổng hợp hình phạt 05 năm tù về tội cướp tài sản của Bản án số 26/2021/HS-ST ngày 09/3/2021 của TAND quận Lê Chân; buộc bị cáo phải chấp hành hình phạt chung của cả 02 bản án là 10 năm 06 tháng tù.

Sau khi xét xử sơ thẩm, VKSND quận Hải An ban hành Quyết định số 01/QĐ-VKS ngày 29/11/2021 kháng nghị phúc thẩm theo hướng không áp dụng tình tiết định khung quy định tại điểm c khoản 2 Điều 171 Bộ luật Hình sự đối với Nguyễn Trọng Khánh. Tuy nhiên, tại Bản án hình sự phúc thẩm số 07/2022/HSPT ngày 17/01/2022, TAND thành phố Hải Phòng đã quyết định không chấp nhận kháng nghị của VKSND quận Hải An.

Ngày 14/3/2022, VKSND thành phố Hải Phòng đã có văn bản đề nghị VKSND cấp cao tại Hà Nội kháng nghị giám đốc thẩm theo hướng sửa Bản án hình sự phúc thẩm số 07/2022/HSPT ngày 17/01/2022 của TAND thành phố Hải Phòng, không áp dụng tình tiết định khung theo điểm c khoản 2 Điều 171 Bộ luật Hình sự đối với Nguyễn Trọng Khánh.

Từ kết quả nghiên cứu hồ sơ vụ án, ngày 28/10/2022, Viện trưởng VKSND cấp cao tại Hà Nội đã ban hành Quyết định kháng nghị giám đốc thẩm số 39/QĐ-VC1-HS kháng nghị Bản án hình sự phúc thẩm số 07/2022/HSPT ngày 17/01/2022 của TAND thành phố Hải Phòng.

Kết quả, ngày 11/01/2023 Ủy ban thẩm phán TAND cấp cao tại Hà Nội đã có Quyết định số 09/2023/HS-GĐT: Sửa một phần Bản án hình sự phúc thẩm số 07/2022/HSPT ngày 17/01/2022 của TAND thành phố Hải Phòng, áp dụng điểm d khoản 2 Điều 171 Bộ luật Hình sự xử phạt Nguyễn Trọng Khánh 05 năm tù về tội “Cướp giật tài sản”, tổng hợp hình phạt buộc Nguyễn Trọng Khánh phải chấp hành hình phạt chung của 2 bản án là 10 năm tù.

Những vấn đề cần rút kinh nghiệm

Trong vụ án này, Nguyễn Trọng Khánh thực hiện 03 hành vi cướp giật dây chuyền của 03 bị hại. Trong 02 lần cướp giật trước đó, các bị hại khai trị giá tài sản bị cướp giật lần lượt là 16.000.000 đồng và 22.000.000 đồng. Còn Nguyễn Trọng Khánh khai tài sản bán được 2.000.000 đồng/01 sợi dây chuyền.

Do không thu giữ được tang vật, đồng thời những người bị hại cũng không lưu giữ được hóa đơn mua dây chuyền đã bị cướp giật nên Hội đồng định giá tài sản trong tố tụng hình sự quận Hải An không định giá được giá trị của 02 chiếc dây chuyền bị chiếm đoạt.

Hội đồng xét xử cấp sơ thẩm và cấp phúc thẩm chỉ căn cứ vào lời khai của bị hại để cộng giá trị tài sản mà bị cáo đã chiếm đoạt trong 3 lần phạm tội (16.000.000 đồng + 22.000.000 đồng + 14.100.000 đồng = 52.100.000 đồng) và kết luận bị cáo phải chịu tình tiết định khung quy định tại điểm c khoản 2 Điều 171 Bộ luật Hình sự (chiếm đoạt tài sản trị giá từ trên 50.000.000 đồng đến dưới 200.000.000 đồng) là không đủ cơ sở pháp lý, gây bất lợi cho bị cáo; trái với nguyên tắc suy đoán vô tội quy định tại Điều 13 Bộ luật Tố tụng hình sự và trái với nguyên tắc áp dụng các quy định có lợi cho bị cáo.

Mặt khác, 02 lần cướp giật tài sản do Nguyễn Trọng Khánh tự khai ra nhưng Tòa án cấp sơ thẩm và phúc thẩm không áp dụng tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự là người phạm tội tự thú theo quy định tại điểm r khoản 1 Điều 51 Bộ luật Hình sự là thiếu sót.

Những bài học kinh nghiệm này đã được nêu cụ thể tại Thông báo số 11/TB-VC1-HS ngày 24/4/2023 của VKSND cấp cao tại Hà Nội về thông báo rút kinh nghiệm trong việc áp dụng pháp luật không đúng gây bất lợi cho bị cáo./.