Rà soát, đánh giá 05 năm thi hành Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 trong ngành Kiểm sát nhân dân

Toàn cảnh Hội thảo.

Tham dự Hội thảo có ThS. Nguyễn Văn Nông, nguyên Kiểm sát viên VKSND tối cao, nguyên Vụ trưởng Vụ 11 VKSND tối cao; PGS, TS. Nguyễn Đức Hạnh, Tổng Biên tập Tạp chí Kiểm sát. Cùng tham dự Hội thảo có đại diện lãnh đạo và đại biểu của Vụ 1, Vụ 2, Vụ 4, Vụ 5, Vụ 6, Vụ 8, Vụ 12, Vụ 13, Vụ 14, Vụ 15, Cục 1 VKSND tối cao, VKSND cấp cao 1, Trường Đại học Kiểm sát Hà Nội; Viện kiểm sát quân sự Trung ương; Vụ Pháp chế và cải cách hành chính, tư pháp - Bộ Công an; Liên đoàn Luật sư Việt Nam; các đại biểu VKSND hai cấp của tỉnh Quảng Ninh, các đại biểu của Công an tỉnh Quảng Ninh, Hội luật gia tỉnh Quảng Ninh.

Bộ luật Tố tụng hình sự (BLTTHS) năm 2015 được Quốc hội thông qua ngày 27/11/2015, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2018 và được sửa đổi, bổ sung một số điều năm 2021. Trải qua 05 năm thi hành, các quy định của BLTTHS năm 2015 đã góp phần giúp các cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng áp dụng đúng, đầy đủ trình tự, thủ tục tố tụng, bảo đảm cho việc giải quyết vụ án, vụ việc hình sự được chính xác, khách quan, từ đó thực hiện tốt nhiệm vụ của BLTTHS năm 2015 là “bảo đảm phát hiện chính xác và xử lý công minh, kịp thời mọi hành vi phạm tội, phòng ngừa, ngăn chặn tội phạm, không để lọt tội phạm, không làm oan người vô tội; góp phần bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, giáo dục mọi người ý thức tuân theo pháp luật, đấu tranh phòng ngừa và chống tội phạm”.

Tuy nhiên, thời gian qua cũng cho thấy việc thực hiện quy định của BLTTHS năm 2015 cũng còn gặp một số vướng mắc, bất cập, hạn chế nhất định gây khó khăn cho các cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng, các cơ quan, tổ chức, cá nhân khác có liên quan trong quá trình nhận thức và áp dụng pháp luật. Bên cạnh đó, trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0, tình hình tội phạm mới phát sinh với phương thức, thủ đoạn thực hiện tội phạm mới, tinh vi hơn và yêu cầu xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, cần thiết phải tiến hành sơ kết, tổng kết để đánh giá đầy đủ nhất những ưu điểm, vướng mắc, bất cập, hạn chế của BLTTHS năm 2015 và việc thực hiện BLTTHS năm 2015 trong thực tiễn để có hướng giải quyết, xử lý phù hợp.

Đại biểu tham dự Hội thảo.

Năm 2021, VKSND tối cao đã chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành có liên quan rà soát BLTTHS năm 2015 để kiến nghị cơ quan có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành mới kịp thời, bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật và đúng lộ trình thực hiện các cam kết trong Hiệp định Ðối tác Toàn diện và Tiến bộ Xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) và đáp ứng yêu cầu cấp bách từ thực tiễn.

Việc tổ chức Hội thảo lần này nhằm mục đích thảo luận, đánh giá toàn diện BLTTHS năm 2015, xác định mức độ phù hợp, tính khả thi và hiệu quả thực tế của các quy định trong BLTTHS năm 2015; xác định rõ các nội dung hạn chế, bất cập, mâu thuẫn, chồng chéo gây khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện do nguyên nhân từ chính nội tại các quy định của BLTTHS năm 2015. Trên cơ sở đó đưa ra đề xuất, kiến nghị để báo cáo với cấp có thẩm quyền xem xét. Hội thảo cũng thuộc chương trình nghiên cứu, rà soát và sơ kết 05 năm thi hành BLTTHS năm 2015, phục vụ xây dựng báo cáo gửi Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Đại biểu tham dự Hội thảo đến từ các cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng, các cơ quan, tổ chức có liên quan trong tố tụng hình sự đã phát biểu ý kiến một cách thẳng thắn, mang tính bao quát, sát thực, phản ánh đúng thực tế, bảo đảm khách quan, toàn diện gắn với yêu cầu thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mỗi cơ quan nói chung và trong từng chế định, quy định cụ thể của BLTTHS năm 2015 gắn với từng giai đoạn tố tụng (khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử) và các quy định về trình tự, thủ tục đặc biệt trong tố tụng hình sự.

Phát biểu tại Hội thảo, đồng chí Hoàng Thị Quỳnh Chi, Vụ trưởng Vụ 14 VKSND tối cao nhấn mạnh, đây vừa là nhiệm vụ nhưng cũng là cơ hội cho để đánh giá tính hiệu quả, khả thi của BLTTHS năm 2015 kể từ khi được đưa vào áp dụng, triển khai thực hiện. Qua đó báo cáo, đề xuất với Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội kịp thời, xem xét có sự điều chỉnh trong thời gian tới nếu cần thiết.

Kết quả của Hội thảo là cơ sở thực tiễn cụ thể phục vụ cho việc xây dựng báo cáo nghiên cứu, rà soát và sơ kết thực tiễn 05 năm thi hành BLTTHS năm 2015 của VKSND tối cao cũng như báo cáo chung của các cơ quan gửi Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Đại biểu tham dự Hội thảo chụp ảnh lưu niệm.

Kế hoạch số 81/KH-UBTVQH15 ngày 05/11/2021 triển khai thực hiện Kết luận số 19-KL/TW của Bộ Chính trị và Đề án Định hướng Chương trình xây dựng pháp luật nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV đã giao VKSND tối cao chủ trì, phối hợp với các cơ quan có liên quan nghiên cứu, rà soát quy định của BLTTHS năm 2015 và Luật Tổ chức VKSND.
Thực hiện Kết luận số 19-KL/TW và Kế hoạch số 81/KH-UBTVQH15, ngày 08/12/2021, VKSND tối cao đã ban hành Kế hoạch số 143/KH-VKSTC, triển khai 02 hoạt động: (1) Chủ trì, triển khai thực hiện việc nghiên cứu, rà soát BLTTHS năm 2015 trước ngày 31/12/2024 và báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội chậm nhất vào ngày 01/3/2025; (2) Định kỳ sơ kết thực tiễn 05 thi hành BLTTHS năm 2015.
Trên cơ sở đó, VKSND tối cao với vai trò là cơ quan chủ trì đã đề nghị bộ, ngành liên quan; yêu cầu các đơn vị, VKSND các cấp tiến hành sơ kết và gửi báo cáo về VKSND tối cao (Công văn số 2133/VKSTC-V14 ngày 02/6/2023 và Kế hoạch số 117/KH-VKSTC ngày 09/6/2023).