Quyết định kháng nghị giám đốc thẩm vụ án “Giết người” có bị cáo là người dưới 18 tuổi xảy ra tại huyện Thường Tín, TP. Hà Nội

Nội dung vụ án

Vào khoảng 20 giờ 00 phút, ngày 12/4/2020, Phạm Đình Phúc rủ Nguyễn Văn Mừng (sinh ngày 21/6/2002), Nguyễn Quốc Anh (sinh ngày 27/9/2004), Nguyễn Hồng Đức (sinh ngày 09/6/2002) cùng với Đoàn Vũ Xuân Trường, Trần Mạnh Hùng, Ngô Văn Thanh, Hoàng Văn Chung và đối tượng Tuấn đi đánh nhau với nhóm của Phạm Văn Ngọc. Các đối tượng chuẩn bị hung khí gồm 01 tuýp sắt, 01 tuýp sắt hàn dao bầu, gậy bóng chày, 02 vỏ chai thủy tinh, 01 chai bom xăng, nửa viên gạch. Tất cả đồng ý và lên xe máy đi tìm nhóm của Phạm Văn Ngọc.

Khi đến lối rẽ vào thôn Hòa Lương, xã Hà Hồi (huyện Thường Tín, TP. Hà Nội), nhóm của Phúc phát hiện Phạm Văn Ngọc, Phạm Văn Ngà, Trần Đình Hải, Đỗ Văn Tính và Lê Mạnh Trung đang dừng xe máy đứng ở ven đường. Trường hô: “chúng nó kia rồi”. Thấy vậy, Ngọc, Ngà, Hải, Tính, Trung lên xe máy bỏ chạy thì bị nhóm của Phúc đuổi theo. Khi cách nhóm Ngọc khoảng 10 m, Trường ném 02 vỏ chai thủy tinh, Mừng ném nửa viên gạch về phía nhóm của Ngọc. Hải đi xe máy chạy thoát. Ngọc, Ngà, Tính bỏ lại xe máy và chạy xuống ruộng. Còn lại, Lê Mạnh Trung chạy bộ trên đường thì bị Tuấn đi xe máy chở Quốc Anh đuổi kịp. Tuấn dùng chân đạp vào người Trung, Trung ngã xuống đường. Ngay lúc đó cả nhóm của Phúc đi xe máy đến nơi. Mừng dùng chân phải đá 01 phát vào vùng đùi phải, 01 phát vào vùng sườn phải của Trung. Phúc đấm, đá khoảng 04 phát vào mặt, vào người Trung. Trường dùng tuýp sắt dài khoảng 1,5m có đường kính khoảng 03cm nhặt được ở dưới đường vụt 02 phát vào đỉnh đầu Trung, sau đó bỏ tuýp sắt và dùng tay phải đấm trúng mặt Trung. Đức cầm tuýp sắt hàn dao bầu đâm 02 phát vào chân phải anh Trung nhưng không trúng. Quốc Anh giằng tuýp sắt hàn dao bầu của Đức vụt 05 phát phần cán tuýp trúng chân phải, tay phải của Trung. Hùng đứng ngoài thấy Trung nằm im thì bảo đồng bọn không đánh nữa. Ngay lúc đó, thấy Trung chửi nhóm Phúc nên Hùng nhổ một cây bên đường vụt nhiều phát vào lưng, hông của Trung làm Trung ngất xỉu. Thanh, Chung đứng cách vị trí Trung bị đánh khoảng 2m quan sát việc các bị cáo khác đánh Trung nhưng không can ngăn.

Thấy Trung bị thương nằm bất tỉnh, Phúc, Trường, Mừng, Quốc Anh, Tuấn, Đức, Hùng, Thanh và Chung đi xe máy tiếp tục đi tìm nhóm của Ngọc, Ngà để đánh nhưng không thấy nên cả nhóm đi về. Lê Mạnh Trung được người dân đưa đi cấp cứu.

Kết luận giám định pháp y số 317/TTPY ngày 21/4/2020, giám định tích bổ sung số 693/TTPY ngày 23/7/2020 của Trung tâm Pháp y xác định: Lê Mạnh Trung bị các vết thương vùng trấn trái; xây sát vùng chẩm trái và vùng giữa trán; khuyết xương sọ trán trái; tụ máu ngoài màng cứng, dưới màng cứng, khí nội sọ, chảy máu dưới nhện liền đại não; vỡ xoang hàm trên bên phải, xoang trán hai bên; vỡ nền sọ (xoang sàng, xoang bướm); vỡ trần ổ mắt phải; tổn thương xoang tĩnh mạch dọc trên; gãy 1/3 dưới xương trụ phải. Anh Lê Mạnh Trung bị tổn hại sức khỏe 63%.

Tại Bản án hình sự sơ thẩm số 30/2021/HSST ngày 20/01/2021, Tòa án áp dụng điểm n khoản 1 Điều 123; điểm b, s khoản 1, khoản 2 Điều 51; Điều 54; Điều 58; Điều 38; Điều 47; Điều 91, Điều 101 Bộ luật Hình sự, xử phạt: Nguyễn Quốc Anh, Nguyễn Văn Mừng, Nguyễn Hồng Đức 10 năm tù về tội “Giết người”.

Tại Bản án hình sự phúc thẩm số 489/2021/HS-PT ngày 25/10/2021, TAND cấp cao áp dụng điểm n khoản 1 Điều 123; điểm b, s khoản 1, khoản 2 Điều 51; Điều 54; Điều 57; Điều 58; Điều 38; Điều 91; Điều 101 Bộ luật Hình sự, xử phạt: Đoàn Vũ Xuân Trường 09 năm tù, Nguyễn Quốc Anh 07 năm tù về tội “Giết người”.

Quá trình kiểm sát bản án, nhận thấy 02 cấp tòa áp dụng hình phạt chưa đúng pháp luật, ngày 17/10/2022, Viện trưởng VKSND tối cao đã ban hành Quyết định kháng nghị giám đốc thẩm số 09/QĐ-VKSTC, đề nghị Hội đồng Thẩm phán TAND tối cao xét xử giám đốc thẩm để xem xét lại phần quyết định hình phạt đối với các bị cáo Nguyễn Quốc Anh, Nguyễn Văn Mừng, Nguyễn Hồng Đức theo đúng quy định của pháp luật.

Trên cơ sở quyết định kháng nghị của Viện trưởng VKSND tối cao và hồ sơ vụ án, ngày 21/12/2022 Hội đồng Thẩm phán TAND tối cao đã ban hành Quyết định giám đốc thẩm số 21/2022/HS-GĐT, chấp nhận kháng nghị của Viện trưởng VKSND tối cao.

Những vấn đề cần rút kinh nghiệm

Tòa án cấp sơ thẩm kết án Nguyễn Văn Mừng và Nguyễn Hồng Đức, Tòa án cấp phúc thẩm kết án Nguyễn Quốc Anh về tội “Giết người” theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 123 Bộ luật Hình sự là có căn cứ, đúng pháp luật. Tuy nhiên, Tòa án cấp sơ thẩm và Tòa án cấp phúc thẩm đã vi phạm nghiêm trọng khi quyết định hình phạt đối với các bị cáo, cụ thể:

Bị cáo Nguyễn Văn Mừng, sinh ngày 21/6/2002, thời điểm phạm tội mới có 17 tuổi 09 tháng 21 ngày; bị cáo Nguyễn Hồng Đức, sinh ngày 09/6/2002, thời điểm phạm tội mới có 17 tuổi 10 tháng 03 ngày, đều thuộc trường hợp phạm tội chưa đạt. Tòa án cấp sơ thẩm xử phạt các bị cáo Nguyễn Văn Mừng và Nguyễn Hồng Đức mỗi bị cáo 10 năm tù là vi phạm nghiêm trọng trong việc áp dụng pháp luật khi quyết định hình phạt đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi phạm tội chưa đạt. Theo quy định tại khoản 1 Điều 101 và khoản 3 Điều 102 Bộ luật Hình sự, mức hình phạt cao nhất được áp dụng đối với các bị cáo Nguyễn Văn Mừng, Nguyễn Hồng Đức là không quá 09 năm tù. Tòa án cấp sơ thẩm xử phạt các bị cáo Nguyễn Văn Mừng và Nguyễn Hồng Đức mỗi bị cáo 10 năm tù là vượt quá mức hình phạt tối đa mà Bộ luật Hình sự đã quy định.

Bị cáo Nguyễn Quốc Anh, sinh ngày 27/9/2004, thời điểm phạm tội mới chỉ 15 tuổi 06 tháng 15 ngày, phạm tội chưa đạt. Tòa án cấp phúc thẩm xử phạt Nguyễn Quốc Anh 07 năm tù là vi phạm nghiêm trọng trong việc áp dụng pháp luật khi quyết định hình phạt đối với người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội chưa đạt. Căn cứ quy định tại khoản 2 Điều 101, khoản 3 Điều 102 Bộ luật Hình sự, mức hình phạt cao nhất được áp dụng đối với bị cáo Nguyễn Quốc Anh là không quá 04 năm tù. Tòa án cấp phúc thẩm xử phạt bị cáo Nguyễn Quốc Anh 07 năm tù là vượt quá mức hình phạt tối đa mà Bộ luật Hình sự đã quy định.

Những sai phạm nêu trên ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền và lợi ích hợp pháp của các bị cáo và nguyên tắc xử lý trách nhiệm hình sự đối với người chưa thành niên phạm tội theo quy định tại Điều 91 Bộ luật Hình sự. Do vậy, VKSND tối cao đề nghị các VKSND cấp cao, VKSND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tổ chức nghiên cứu, quán triệt, rút kinh nghiệm tới toàn thể Kiểm sát viên, Kiểm tra viên làm công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử hình sự, đảm bảo áp dụng đúng quy định của pháp luật khi quyết định hình phạt trong giải quyết các vụ án có bị cáo là người dưới 18 tuổi.