Bàn về quyền lợi, nghĩa vụ của các bên trong giải quyết chấm dứt hợp đồng lao động khi thực hiện hợp nhất, sáp nhập doanh nghiệp

Nội dung vụ án:

Ngày 08/04/2020 chị Nguyễn Thị Hằng ký Hợp đồng lao động với Công ty Cổ phần Khai thác và Chế biến khoáng sản Vũ Gia Yên Bái (viết tắt là Công ty Vũ Gia - Địa chỉ: Thôn Hợp Nhất, xã Thịnh Hưng, huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái). Hợp đồng có thời hạn 24 tháng (từ ngày 13/3/2020 đến ngày 12/3/2022); công việc là chuyên viên nhân sự. Mức lương theo hợp đồng gồm 3 khoản: Mức lương theo công việc hoặc theo chức danh là: 4.973.000 đồng/tháng; phụ cấp lương và các khoản bổ sung khác. Đối với phụ cấp lương và các khoản bổ sung khác được xác định theo quy định của Công ty tại từng thời điểm. (Mức lương thực tế chị Hằng nhận hàng tháng là 20.000.000 đồng).

Ngày 02/3/2021, chị Hằng nhận được Quyết định số 06/2021 của Giám đốc Công ty Vũ Gia về việc Công ty Chấm dứt HĐLĐ với chị Hằng kể từ ngày 03/3/2021 với lý do: Theo phương án sử dụng lao động được ký ngày 01/3/2021 của Công ty Cổ phần tập đoàn MIT Việt Nam. Tại phương án sử dụng lao động của Công ty xác định do Công ty khó khăn về việc không sắp xếp được công việc cho một số lao động khi thực hiện hợp nhất, sáp nhập doanh nghiệp, nên cần phải chấm dứt HĐLĐ, chị Hằng thuộc diện dôi dư phải chấm dứt hợp đồng.

Ngày 19/4/2021, tài khoản cá nhân của chị Hằng nhận được 34.000.235VNĐ từ tài khoản của Công ty Vũ Gia. Công ty Vũ Gia cho rằng đó là tiền lương tháng 02; 03/2021 và tiền trợ cấp mất việc làm.

Không đồng ý với Quyết định chấm dứt HĐLĐ, ngày 20/4/2021 chị Hằng đã có ý kiến đề nghị Công ty Vũ Gia nhận chị trở lại làm việc vì chị không thuộc trường hợp dôi dư.

Ngày 22/4/2021, Ban Hành chính - Nhân sự Công ty Cổ phần tập đoàn MIT Việt Nam trả lời không thay đổi Quyết định chấm dứt HĐLĐ ban hành ngày 03/03/2021, Công ty Vũ Gia đã hoàn tất nghĩa vụ thanh toán chế độ khi chấm dứt HĐLĐ, chốt và bàn giao sổ bảo hiểm xã hội cho chị Hằng theo đúng quy định của pháp luật.

Yêu cầu hủy Quyết định chấm dứt HĐLĐ trái luật của nguyên đơn bị bác bỏ

Ngày 08/11/2021 TAND huyện Yên Bình thụ lý vụ án theo đơn khởi kiện của chị Hằng đề nghị Tòa án: Hủy Quyết định số 06/2021 về việc chấm dứt HĐLD ngày 02/3/2021 của Công ty Vũ Gia là trái pháp luật; Yêu cầu Công ty Vũ Gia bồi thường cho chị số tiền 461.640.188 đồng. Buộc Công ty Vũ Gia có trách nhiệm kê khai, nộp thuế thu nhập cá nhân cho chị Hằng theo đúng quy định của pháp luật.

Bị đơn Công ty Vũ Gia không chấp thuận các yêu cầu khởi kiện của chị Hằng vì cho rằng lý do chấm dứt là do có sự chuyển đổi loại hình doanh nghiệp từ Công ty Cổ phần sang Công ty TNHH Một Thành Viên, do Công ty Cổ phần tập đoàn MIT Việt Nam là chủ sở hữu và để ứng phó với tình hình dịch bệnh Covid-19 diễn ra phức tạp, nên Công ty Vũ Gia phải thay đổi chiến lược hoạt động và cơ cấu nhân sự cho phù hợp với yêu cầu của chủ sở hữu. Trên cơ sở yêu cầu của chủ sở hữu và phương án sử dụng lao động của Công ty Cổ phần tập đoàn MIT Việt Nam nên Công ty Vũ Gia phải thực hiện theo. Công ty Vũ Gia thừa nhận không có hoạt động hợp nhất hay sáp nhập. Tuy nhiên có một số sai sót về câu chữ trong phương án sử dụng lao động nhưng không làm ảnh hưởng đến bản chất là Công ty Vũ Gia có sự chuyển đổi loại hình doanh nghiệp. Quyết định của Công ty về việc chấm dứt HĐLĐ đối với chị Hằng thực hiện theo quy định tại Điều 43 Bộ luật Lao động và thanh toán tiền trợ cấp mất việc làm theo qu định tại khoản 1 Điều 47 Bộ luật Lao động và Điều 8 Nghị định 145/2020/NĐ-CP là đảm bảo đúng quy định nên không chấp nhận yêu cầu khởi kiện của chị Hằng.

Bản án số 01/2022/LĐ-ST ngày 03/6/2022 của TAND huyện Yên Bình tuyên xử:

- Không chấp nhận yêu cầu khởi kiện của chị Nguyễn Thị Hằng đối với Công ty Vũ Gia về: Hủy quyết định chấm dứt HĐLD số 06/2021 ngày 02/3/2021; Yêu cầu Công ty Vũ Gia bồi thường 300.000.000 đồng tiền lương trong những ngày không được làm việc (từ 03/3/2021 đến ngày 03/6/2022); tiền đóng thiếu BHXH, tiền BHYT, bảo hiểm thất nghiệp theo mức lương 20.000.000 đồng là 64500.000 đồng.; Tiền do chấm dứt HĐLĐ trái pháp luật: 40.000.000 đồng; tiền lương trong những ngày Công ty không báo trước khi đơn phương chấm dứt HĐLĐ: 18.333.333 đồng.

- Chấp nhận một phần yêu cầu của chị Nguyễn Thị Hằng về việc yêu cầu Công ty Vũ Gia phải trả cho chị Hằng số tiền BHXH, BHYT, BHTN đóng thiếu: Buộc Công ty Vũ Gia phải trả cho chị Nguyễn Thị Hằng số tiền BHXH, BHYT, BHTN đóng thiếu của tháng 3 và tháng 4 năm 2020 là 74.000 đồng.

Không nhất trí với bản án số 01/2022/LĐ-ST ngày 08/6/2022, chị Nguyễn Thị Hằng có đơn kháng cáo toàn bộ bản án sơ thẩm, đề nghị TAND tỉnh Yên Bái xét xử phúc thẩm hủy toàn bộ bản án sơ thẩm của TAND huyện Yên Bình do vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng; đường lối giải quyết vụ án không căn cứ vào hồ sơ vụ án và áp dụng sai các quy định của pháp luật.

Tại phiên tòa phúc thẩm nguyên đơn giữ nguyên nội dung kháng cáo; bị đơn không nhất trí với yêu cầu kháng cáo của nguyên đơn, đề nghị giữ nguyên án sơ thẩm.

Kiểm sát viên phát biểu quan điểm, đường lối giải quyết trong một vụ án tranh chấp dân sự.

Đại diện VKSND tỉnh Yên Bái đề nghị HĐXX chấp nhận yêu cầu khởi kiện của chị Hằng về yêu cầu hủy Quyết định chấm dứt HĐLĐ số 06/2021. Xem xét chấp nhận một phần yêu cầu buộc Công ty Vũ Gia bồi thường các khoản lương, bảo hiểm, bảo hiểm thất nghiệp được quy định theo quy định của pháp luật.

Sau đó, Bản án Lao động phúc thẩm số 01/2022/LĐ-PT ngày 12/8/2022 của TAND tỉnh Yên Bái đã quyết định: Không chấp nhận kháng cáo của chị Nguyễn Thị Hằng; giữ nguyên bản án lao động số 01/2022/LĐ-ST ngày 03/06/ 2022 của TAND huyện Yên Bình…

Quan điểm của tác giả: Thống nhất với ý kiến phát biểu của Kiểm sát viên tại phiên tòa phúc thẩm

Tại Quyết định chấm dứt HĐLĐ số 06/2021 ngày 2/3/2021 của Công ty Vũ Gia thể hiện lý do chấm dứt với chị Hằng là: Theo phương án sử dụng lao động của Công ty được ký ngày 01/3/2021 của Công ty Cổ phần tập đoàn MIT Việt Nam.

Lý do để chấm dứt HĐLD với chị Hằng mà bị đơn đưa ra là: Do có sự chuyển đổi loại hình doanh nghiệp từ Công ty Cổ phẩn sang Công ty TNHH Một Thành Viên, do Công ty Cổ phần tập đoàn MIT Việt Nam là chủ sở hữu nên Công ty Vũ Gia phải thay đổi chiến lược hoạt động và cơ cấu nhân sự cho phù hợp với yêu cầu của chủ sở hữu. Trên cơ sở yêu cầu của chủ sở hữu và phương án sử dụng lao động của Công ty Cổ phần tập đoàn MIT Việt Nam nên Công ty Vũ Gia phải thực hiện theo.

Như vậy, theo lời trình bày của bị đơn thì Công ty Vũ Gia chấm dứt HĐLĐ với chị Hằng là do chủ sở hữu Công ty Cổ phần tập đoàn MIT Việt Nam yêu cầu. Trong trường hợp này Tòa án cần phải tiến hành lấy lời khai của Công ty Cổ phần tập đoàn MIT Việt Nam để làm rõ tại thời điểm chấm dứt HĐLĐ thì Công ty Vũ Gia có đang chuyển đổi loại hình doanh nghiệp hay không? việc chấm dứt HHLĐ có phải do Công ty Cổ phần tập đoàn MIT Việt Nam yêu cầu hay do Công ty Vũ Gia tự chấm dứt HĐLD với NLĐ để từ đó đưa Công ty Cổ phần tập đoàn MIT Việt Nam vào tham gia tố tụng với tư cách là người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan theo quy định tại Điều 68 Bộ luật Tố tụng dân sự. Tuy nhiên, bản án phúc thẩm cho rằng nguyên đơn không trình bày được việc đưa Công ty Cổ phần tập đoàn MIT Việt Nam tham gia tố tụng để làm gì nên không chấp nhận yêu cầu của nguyên đơn lập luận như trên là không có cơ sở và không có tính thuyết phục không phù hợp với quy định của pháp luật.

Mặt khác, tài liệu do nguyên đơn cung cấp thể hiện: Ngày 17/12/2020, Công ty Vũ Gia thay đổi đăng ký doanh nghiệp lần thứ 11 từ Công ty Cổ phần Khai thác và Chế biến khoáng sản Vũ Gia Yên Bái chuyển thành Công ty TNHH Một Thành Viên Khai thác và Chế biến Khoáng sản Vũ Gia Yên Bái - Chủ sở hữu Công ty là Công ty Cổ phần tập đoàn MIT Việt Nam – Người đại diện theo pháp luật là ông Vũ Thanh B.

Ngày 13/01/2021, Công ty Vũ Gia thay đổi lần thứ 12 người đại diện theo pháp luật từ ông Vũ Thanh B sang ông Lê Việt A – Giám đốc Công ty.

Như vậy, cả 2 bản án đều căn cứ vào đăng ký thay đổi lần thứ 12 ngày 13/01/2021 để cho rằng Công ty Vũ Gia chấm dứt HĐLĐ là đúng. Tuy nhiên, tại thời điểm chấm dứt HĐLĐ đối với chị Hằng thì Công ty Vũ Gia và Công ty Cổ phần tập đoàn MIT Việt Nam vẫn là 2 pháp nhân hoàn toàn độc lập. Xét về mối quan hệ thì Công ty Cổ phần tập đoàn MIT Việt Nam là Công ty mẹ còn Công ty Vũ Gia là Công ty con. Hai Công ty này chỉ có mối quan hệ với nhau qua sở hữu cổ phần, phần vốn góp, không có quan hệ chi phối lẫn nhau về việc ký HĐLĐ, sử dụng người lao động hoặc chấm dứt HĐLĐ.

Nghiên cứu các quy định tại Điều 194; Điều 195; Điều 196 Luật doanh nghiệp thì trong số các quyền và nghĩa vụ của Công ty mẹ đối với Công ty con thì Công ty mẹ không có quyền lập phương án sử dụng lao động và yêu cầu Công ty con phải thực hiện.

Mặt khác, về lý do chấm dứt HĐLĐ với chị Hằng theo quyết định số 06 của Công ty Vũ Gia thì tại Điều 43 Bộ luật Lao động năm 2019: “Trong trường hợp chia, tách, hợp nhất, sáp nhập; bán, cho thuê, chuyển đổi loại hình doanh nghiệp; chuyển nhượng quyền sở hữu, quyền sử dụng tài sản của doanh nghiệp, hợp tác xã mà ảnh hưởng đến việc làm của nhiều người lao động thì người sử dụng lao động phải xây dựng phương án sử dụng lao động theo quy định tại Điều 44 của Bộ luật này” thì Công ty Vũ Gia phải là người xây dựng phương án sử dụng lao động của Công ty mình, việc Công ty Vũ Gia lấy phương án sử dụng lao động của một pháp nhân khác là Công ty Cổ phần tập đoàn MIT Việt Nam ký ngày 01/03/2021 để chấm dứt HĐLĐ với NLĐ của Công ty mình là không đúng quy định. Trong suốt quá trình giải quyết vụ án từ sơ thẩm đến phúc thẩm Công ty Vũ Gia cũng thừa nhận không có việc Công ty Vũ Gia hợp nhất, sáp nhập với các doanh nghiệp khác mà chỉ có sự “chuyển đổi loại hình doanh nghiệp” trong khi đó phương án sử dụng lao động của Công ty Cổ phần tập đoàn MIT Việt Nam ký ngày 01/3/2021 lại là do “hợp nhất, sáp nhập”.

Theo khoản 2 Điều 44 Bộ luật Lao động năm 2019 quy định: Khi xây dựng phương án sử dụng lao động, người sử dụng lao động phải trao đổi ý kiến với tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở đối với nơi có tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở. Phương án sử dụng lao động phải được thông báo công khai cho người lao động biết trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày được thông qua.

Như vậy, theo quy định trên thì người sử dụng lao động phải thông báo công khai cho NLĐ. Tuy nhiên, ngày 01/03/2021 Công ty Vũ Gia thực hiện theo phương án sử dụng lao động của Công ty Cổ phần tập đoàn MIT Việt Nam đến ngày 02/03/2021 Công ty Vũ Gia đơn phương chấm dứt HĐLĐ. Công ty Vũ Gia đã không thông báo cho chị Hằng biết phương án sử dụng lao động theo quy định là vi phạm Điều 44 Bộ luật Lao động.

Từ những lập luận trên, tác giả đồng quan điểm với ý kiến phát biểu của Kiểm sát viên Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Yên Bái: Công ty Vũ Gia ban hành Quyết định số 06/2021 ngày 02/3/2021 chấm dứt HĐLĐ với chị Nguyễn Thị Hằng là trái quy định của pháp luật. Do đó, yêu cầu hủy Quyết định số 06 của nguyên đơn là có cơ sở.

Rất mong nhận được ý kiến trao đổi của độc giả thông qua vụ án trên.