Audio: Công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ việc dân sự, vụ án hành chính của VKSND trong giai đoạn mới

Thời gian qua, việc gia tăng các tranh chấp dân sự, hành chính tạo áp lực không nhỏ trong giai đoạn toàn ngành đang trong quá trình sắp xếp tổ chức, bộ máy. Nhưng với sự quan tâm, lãnh đạo của các cấp ủy Đảng; sự chỉ đạo, điều hành quyết liệt, sâu sát của lãnh đạo Viện kiểm sát nhân dân tối cao, của thủ trưởng các đơn vị và sự nỗ lực của mỗi Kiểm sát viên, công chức; công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ việc dân sự, vụ án hành chính đã đạt được những kết quả tích cực, tạo được khí thế mới, động lực mới, tinh thần làm việc nhiệt huyết, quyết tâm vượt qua khó khăn, thách thức để hoàn thành tốt nhiệm vụ trong giai đoạn mới. thời gian qua, việc gia tăng các tranh chấp dân sự, hành chính tạo áp lực không nhỏ trong giai đoạn toàn ngành đang trong quá trình sắp xếp tổ chức, bộ máy. Nhưng với sự quan tâm, lãnh đạo của các cấp ủy Đảng; sự chỉ đạo, điều hành quyết liệt, sâu sát của lãnh đạo Viện kiểm sát nhân dân tối cao, của thủ trưởng các đơn vị và sự nỗ lực của mỗi Kiểm sát viên, công chức; công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ việc dân sự, vụ án hành chính đã đạt được những kết quả tích cực, tạo được khí thế mới, động lực mới, tinh thần làm việc nhiệt huyết, quyết tâm vượt qua khó khăn, thách thức để hoàn thành tốt nhiệm vụ trong giai đoạn mới.

Trong những năm gần đây, ngành Kiểm sát nhân dân luôn xác định công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ việc dân sự, vụ án hành chính là nhiệm vụ trọng tâm đột phá của toàn ngành, thể hiện trong các Chỉ thị công tác hàng năm, gần đây là Kế hoạch số 91/KH-VKSTC ngày 19/4/2024 của Viện kiểm sát nhân dân (VKSND) tối cao về nhiệm vụ trọng tâm đột phá nhằm nâng cao chất lượng công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ việc dân sự, vụ án hành chính của ngành Kiểm sát nhân dân năm 2024 và các năm tiếp theo. Kế hoạch số 91/KH-VKSTC là sự tiếp nối, bổ sung, cụ thể hóa các nhiệm vụ và giải pháp được nêu tại Chỉ thị số 05/CT-VKSTC ngày 18/10/2022, Chỉ thị số 07/CT-VKSTC ngày 06/8/2021 của Viện trưởng VKSND tối cao đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.

Các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm, đột phá đã được thủ trưởng đơn vị, lãnh đạo VKSND các cấp triển khai với quyết tâm cao, thường xuyên kiểm tra, đánh giá và chỉ đạo quyết liệt nhằm nâng cao chất lượng công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ việc dân sự, vụ án hành chính và đã đạt được những kết quả quan trọng như: Đạt và vượt nhiều chỉ tiêu nhiệm vụ của Quốc hội giao (chỉ tiêu về kiến nghị, kháng nghị phúc thẩm, giám đốc thẩm được chấp nhận), kịp thời phát hiện nhiều vi phạm của Tòa án và cơ quan hữu quan để ban hành kiến nghị, kháng nghị; chất lượng kháng nghị, bài phát biểu của Kiểm sát viên tại phiên tòa được chú trọng và ngày càng được nâng cao, góp phần bảo đảm việc giải quyết vụ việc dân sự, vụ án hành chính được kịp thời, chính xác, tuân thủ đúng quy định của pháp luật.

Về nhiệm vụ trong giai đoạn mới, ngày 22/01/2025, Bộ Chính trị ban hành Kết luận số 120-KL/TW về Đề án: “Nghiên cứu hoàn thiện quy định của pháp luật về khởi kiện vụ án dân sự trong trường hợp chủ thể các quyền dân sự là nhóm dễ bị tổn thương hoặc trường hợp liên quan đến lợi ích công nhưng không có người đứng ra khởi kiện”, giao cho VKSND thí điểm khởi kiện vụ án dân sự để bảo vệ quyền dân sự của người dễ bị tổn thương và lợi ích công. Xác định đây là nhiệm vụ chính trị quan trọng của toàn ngành Kiểm sát nhân dân trong giai đoạn mới, VKSND tối cao đã ban hành Kế hoạch số 09/KH-VKSTC ngày 22/01/2025, xác định 05 nhóm nhiệm vụ cụ thể là: (1) Thành lập Ban Chỉ đạo thực hiện thí điểm VKSND khởi kiện vụ án dân sự công ích; (2) Xây dựng pháp luật thể chế hóa kết luận của Bộ Chính trị về Đề án (gồm Nghị quyết của Quốc hội và Thông tư liên tịch giữa VKSND tối cao, Tòa án nhân dân tối cao và cơ quan có liên quan); (3) Xây dựng văn bản hướng dẫn, tập huấn, đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng và tham khảo kinh nghiệm nước ngoài; (4) Tổng kết thực tiễn, phát hiện các vụ việc xâm phạm quyền dân sự của nhóm dễ bị tổn thương hoặc lợi ích công cần được bảo vệ; (5) Chuẩn bị các điều kiện bảo đảm (kinh phí, cơ sở vật chất, trang thiết bị làm việc và điều kiện khoa học kỹ thuật).

Sau khi Quốc hội thông qua Nghị quyết thí điểm VKSND khởi kiện vụ án dân sự để bảo vệ quyền dân sự của các chủ thể là nhóm dễ bị tổn thương hoặc bảo vệ lợi ích công vào ngày 24/6/2025, VKSND tối cao đã chỉ đạo các đơn vị khẩn trương xây dựng Thông tư liên tịch quy định chi tiết hướng dẫn thi hành Nghị quyết của Quốc hội; quy chế phối hợp giữa VKSND tối cao với một số cơ quan, tổ chức có chức năng, nhiệm vụ bảo vệ người dễ bị tổn thương trong việc thí điểm khởi kiện vụ án dân sự công ích; hướng dẫn của VKSND tối cao về quy trình, kỹ năng khởi kiện vụ án dân sự công ích; hệ thống các mẫu văn bản tố tụng, nghiệp vụ do Viện kiểm sát ban hành trong quá trình khởi kiện vụ án dân sự công ích; các văn bản sẽ được ban hành trong tháng 9/2025 và tổ chức tập huấn, hướng dẫn toàn ngành trước khi chính thức thực hiện thí điểm từ ngày 01/01/2026.

Để nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ việc dân sự, vụ án hành chính và triển khai thực hiện tốt nhiệm vụ mới về khởi kiện vụ án dân sự công ích trong thời gian tới, toàn ngành Kiểm sát nhân dân cần tập trung thực hiện đồng bộ các giải pháp sau đây:

1. Về công tác quản lý, chỉ đạo, điều hành

Trước những yêu cầu, thách thức đối với nhiệm vụ của toàn ngành Kiểm sát trong giai đoạn sắp tới, thủ trưởng các đơn vị, Viện kiểm sát các cấp trong toàn ngành phải thống nhất nhận thức, tư tưởng để quán triệt và chỉ đạo toàn thể Kiểm sát viên, công chức làm công tác kiểm sát giải quyết án dân sự, hành chính phải nghiêm túc thực hiện đúng, đầy đủ nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm của VKSND theo quy định của pháp luật và của ngành; công tác kiểm sát việc giải quyết vụ việc dân sự, vụ án hành chính vẫn là công tác trọng tâm, chủ đạo của chức năng kiểm sát hoạt động tư pháp trong thời gian tới.

Tiếp tục thực hiện chỉ đạo của Viện trưởng VKSND tối cao về việc Viện trưởng VKSND các cấp trực tiếp phụ trách công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ việc dân sự, vụ án hành chính một cách nghiêm túc, thực chất; tập trung thực hiện đồng bộ, hiệu quả các biện pháp để khắc phục triệt để tồn tại, hạn chế; chịu trách nhiệm trước Viện trưởng VKSND cấp trên trực tiếp và Viện trưởng VKSND tối cao về chất lượng khâu công tác này của Viện kiểm sát cấp mình.

Công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ việc dân sự, vụ án hành chính là khâu công tác trọng tâm trong thực hiện chức năng kiểm sát hoạt động tư pháp, đồng thời cũng là khâu công tác gặp nhiều khó khăn, lãnh đạo VKSND các cấp cần tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành một cách sâu sát, kịp thời, linh hoạt, hiệu quả; đề cao vai trò của lãnh đạo, nhất là người đứng đầu trong công tác này, gắn kết quả công tác này với trách nhiệm người đứng đầu. Đối với những vụ án có tính chất phức tạp, có nhiều quan điểm giải quyết khác nhau, dư luận xã hội quan tâm, Viện trưởng phải trực tiếp nghe báo cáo án, cho ý kiến chỉ đạo, quyết định việc kháng nghị, kiến nghị, trường hợp cần thiết báo đưa ra họp Ủy ban Kiểm sát hoặc báo cáo Viện kiểm sát cấp trên để xin ý kiến.

Bên cạnh việc tuân thủ sự lãnh đạo của Đảng, Viện kiểm sát các cấp phải phát huy tính chủ động trong việc tham mưu cho cấp ủy, cơ quan quản lý Nhà nước ở địa phương trong việc ban hành, thực hiện chủ trương, chính sách trong quản lý Nhà nước về đất đai, đền bù giải phóng mặt bằng… nhằm hạn chế khiếu kiện, khi có khiếu kiện thì tăng cường đối thoại, giải quyết linh hoạt, đúng pháp luật, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ chính trị của địa phương. Tham mưu, báo cáo xin ý kiến chỉ đạo của cấp ủy địa phương đối với các vụ, việc phức tạp theo quy định tại Chỉ thị số 26/CT-TW ngày 09/11/2018 của Bộ Chính trị về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với các cơ quan bảo vệ pháp luật trong công tác điều tra, xử lý vụ án vụ việc, nhất là đối với những vụ án có liên quan đến quyết định hành chính, hành vi hành chính của Ủy ban nhân dân, Chủ tịch Ủy ban nhân dân trong lĩnh vực quản lý nhà nước về đất đai, đền bù giải phóng mặt bằng. Các đơn vị, địa phương làm tốt công tác này sẽ góp phần ổn định trật tự xã hội, phục vụ tốt nhiệm vụ chính trị, khẳng định vị thế, vai trò của VKSND trong công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính, vụ việc dân sự.

2. Về công tác tổ chức cán bộ

Tiếp tục thực hiện chủ trương của Ban Thường vụ Đảng ủy, Viện trưởng VKSND tối cao về tăng cường Kiểm sát viên, công chức cho khâu công tác kiểm sát việc giải quyết vụ việc dân sự, vụ án hành chính; chú trọng việc luân chuyển, điều động, biệt phái cán bộ từ VKSND tối cao về địa phương và ngược lại nhằm đào tạo nguồn cán bộ cho khâu công tác này tại Viện kiểm sát các cấp.

Thực hiện chính sách đào tạo cán bộ toàn diện, giỏi một việc, biết nhiều việc để sử dụng cán bộ linh hoạt, khi điều chuyển Kiểm sát viên, công chức từ công tác khác sang làm công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ việc dân sự, vụ án hành chính sẽ không bị bỡ ngỡ, lúng túng.

Viện trưởng VKSND các cấp phải đặc biệt quan tâm xây dựng đội ngũ công chức làm công tác kiểm sát việc giải quyết vụ việc dân sự, vụ án hành chính mạnh, duy trì sự ổn định về số lượng và chất lượng, kết hợp thực hiện việc chuyển đổi vị trí, thay đổi môi trường công tác, để phát hiện được những nhân tố mới và tạo nguồn cán bộ kế cận, cũng như phòng ngừa sự trì trệ.

Có chính sách ưu tiên quy hoạch, bổ nhiệm chức vụ lãnh đạo, quản lý đối với Kiểm sát viên làm công tác kiểm sát án dân sự, hành chính, nhất là Kiểm sát viên có trách nhiệm, bản lĩnh, năng lực, trình độ, kinh nghiệm thực tiễn và có nhiều năm công tác ở khâu công tác kiểm sát án dân sự, hành chính. Đồng thời có chính sách đãi ngộ, khen thưởng kịp thời và khi đánh giá kết quả thi đua hàng năm của công chức có xem xét đến tính chất khó khăn, phức tạp của công tác kiểm sát án dân sự, hành chính để tránh thiệt thòi cho Kiểm sát viên, công chức làm công tác này, khuyến khích, động viên công chức yên tâm công tác, tạo động lực cho công chức phấn đấu, gắn bó với công việc.

Thực hiện chủ trương phân công Kiểm sát viên có kinh nghiệm hướng dẫn cho công chức trẻ, công chức mới được tuyển dụng, mới được bổ nhiệm Kiểm sát viên. Chú trọng phân công công việc cho Kiểm sát viên, công chức trên cơ sở năng lực, sở trường, kinh nghiệm, bố trí chuyên khâu để bảo đảm tính chuyên sâu, đáp ứng được tính chất, yêu cầu và khối lượng công việc, đồng thời mạnh dạn giao việc để thử thách, đào tạo đối với Kiểm sát viên có năng lực, sở trường để tạo nguồn lãnh đạo, bảo đảm tính kế thừa giữa các thế hệ.

Trong giai đoạn hiện nay khi toàn ngành đang trong quá trình sắp xếp, tinh gọn tổ chức, bộ máy, yêu cầu đặt ra cho công tác này phải bảo đảm việc sắp xếp bộ máy làm công tác kiểm sát việc giải quyết vụ việc dân sự, vụ án hành chính bảo đảm tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả; hướng đến tổ chức bộ máy chuyên sâu theo loại án ở những nơi có số lượng án nhiều và đủ nhân lực. Ưu tiên bố trí công chức được đào tạo đại học chuyên ngành pháp luật về dân sự, kinh tế, hành chính, đã công tác lâu năm, có nhiều kinh nghiệm, tâm huyết, có nguyện vọng được làm công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ việc dân sự, vụ án hành chính.

3. Về công tác chuyên môn, nghiệp vụ

Để nâng cao chất lượng công tác kiểm sát án dân sự, hành chính cần tập trung vào việc nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ và đạo đức công vụ của Kiểm sát viên, công chức, đồng thời ứng dụng công nghệ thông tin, tăng cường phối hợp và kiểm tra, giám sát chặt chẽ. Để bảo đảm tiến độ, chất lượng, hiệu quả, đạt và vượt các chỉ tiêu đánh giá kết quả công tác theo yêu cầu của Quốc hội và VKSND tối cao thì cần thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp như:

Một là, thực hiện các giải pháp nâng cao chất lượng nghiên cứu hồ sơ và phát biểu quan điểm tại phiên tòa (phiên họp) dân sự, hành chính, nắm chắc quy trình giải quyết và kiểm sát việc giải quyết vụ, việc; có phương pháp nghiên cứu khoa học để tổng hợp, phân tích, đánh giá tài liệu, chứng cứ một cách khách quan, toàn diện. Quá trình thực hiện nhiệm vụ và áp dụng pháp luật phải đặt lợi ích của Nhà nước, của Nhân dân lên trên hết, tạo điều kiện cho sự phát triển kinh tế, xã hội của đất nước, của địa phương. Bám sát hệ thống chỉ tiêu nghiệp vụ, các chỉ tiêu nào đạt và vượt thì cần tổng hợp, đánh giá, nhân rộng, chỉ tiêu nào chưa đạt phải đánh giá nguyên nhân và có biện pháp khắc phục ngay, việc thực hiện chỉ tiêu phải thực chất, tránh hình thức. Xây dựng sơ đồ tư duy ngay trong quá trình giải quyết vụ việc, trong báo cáo đề xuất giải quyết vụ việc, những vụ việc phức tạp thì báo cáo tập thể lãnh đạo đơn vị.

Hai là, thực hiện đầy đủ các nhiệm vụ nêu tại Chỉ thị số 07/CT-VKSTC ngày 06/8/2021 của Viện trưởng VKSND tối cao về: “Tiếp tục tăng cường công tác kháng nghị phúc thẩm, giám đốc thẩm, tái thẩm các vụ án hành chính, vụ việc dân sự”. Khắc phục triệt để tình trạng phát hiện được vi phạm mà không còn thời hạn kháng nghị; phải rút kháng nghị do kháng nghị thiếu căn cứ, do nhận thức, áp dụng pháp luật không chính xác; sau khi Viện kiểm sát rút kháng nghị, Tòa án lại xét xử chấp nhận đúng những nội dung được nêu trong kháng nghị. Kháng nghị phải bảo đảm khách quan, chặt chẽ, thận trọng, đúng pháp luật và đủ sức thuyết phục, chỉ kháng nghị khi vi phạm nghiêm trọng, rõ ràng, đối với các vi phạm khác thì tập hợp ban hành kiến nghị. Để nâng cao số lượng và chất lượng kháng nghị, cần nắm vững phương pháp, kỹ năng kiểm sát để nhận diện các dạng vi phạm của bản án gồm vi phạm về tố tụng (thẩm quyền, thời hiệu khởi kiện, phạm vi khởi kiện, xác định tư cách tố tụng của các đương sự, vi phạm trong thẩm định, định giá), vi phạm về nội dung (xác định tính có căn cứ của tài liệu, chứng cứ, căn cứ pháp luật áp dụng). Tập trung kiểm sát những bản án giải quyết tranh chấp liên quan đến đất đai có khiếu kiện đông người, kéo dài; những tranh chấp thường bị hủy, sửa án; đơn vị có số lượng án bị hủy, sửa nhiều; án phức tạp; các quyết định đình chỉ giải quyết vụ án không phải vì lý do nguyên đơn rút đơn khởi kiện... Phải chú trọng việc bảo vệ kháng nghị, nghiên cứu kỹ các tài liệu, chứng cứ bổ sung để đưa ra những lập luận bảo vệ kháng nghị tại phiên tòa. Tiếp nhận, quản lý, xử lý và giải quyết đơn đề nghị kháng nghị giám đốc thẩm, tái thẩm kịp thời, đúng tiến độ theo quy định của pháp luật và của ngành. Đối với đơn do cơ quan Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc kiến nghị, yêu cầu VKSND tối cao xem xét; đơn sắp hết thời hạn kháng nghị; đơn bức xúc, kéo dài thì khẩn trương nghiên cứu, báo cáo, đề xuất ngay với lãnh đạo đơn vị để chỉ đạo tập trung xem xét, giải quyết kịp thời. Để đánh giá đúng thực chất cần tính tỉ lệ giải quyết đơn trên số đơn thụ lý đã có hồ sơ; đổi mới cách tính số lượng đơn đề nghị kháng nghị giám đốc thẩm, tái thẩm (một người gửi nhiều đơn về cùng vụ việc thì chỉ tính là một vụ việc một đơn).

Ba là, tiếp tục thực hiện chủ trương tăng cường công tác kiến nghị ở Viện kiểm sát các cấp; các kiến nghị đều phải bảo đảm tính có căn cứ, do đó phải xác định chính xác vi phạm của Tòa án, của cơ quan, tổ chức được quy định tại điều, khoản nào của các đạo luật và văn bản quy phạm pháp luật khác có liên quan. Điều kiện tiên quyết đặt ra để hoạt động kiến nghị có hiệu quả là thực hiện tốt việc kiểm sát bản án, quyết định, mở sổ theo dõi, tích lũy vi phạm, tổng hợp các vi phạm để ban hành kiến nghị. Kiến nghị phải bảo đảm được yêu cầu về nội dung và hình thức. Nội dung văn bản kiến nghị cần phân tích, chỉ rõ, chỉ đúng vi phạm, sơ hở, thiếu sót một cách cụ thể, rõ ràng; ghi rõ thời hạn trả lời, tiếp thu kiến nghị. Tăng cường kiến nghị tổng hợp, chú trọng theo dõi, đôn đốc việc trả lời kiến nghị; kiểm tra việc tiếp thu kiến nghị của Tòa án và các cơ quan, tổ chức có được thực hiện trên thực tế hay không. Theo dõi kết quả giải quyết kiến nghị, đối với kiến nghị không được trả lời hoặc tiếp thu phải được đôn đốc, trao đổi, thông báo đến cơ quan, tổ chức trực tiếp quản lý cơ quan, tổ chức bị kiến nghị, báo cáo Viện kiểm sát cấp trên hoặc có biện pháp phù hợp khác.

4. Chuẩn bị các điều kiện cần thiết để thực hiện nhiệm vụ thí điểm khởi kiện vụ án dân sự công ích

Vụ Kiểm sát án dân sự VKSND tối cao và VKSND các tỉnh, thành phố được giao thí điểm khởi kiện vụ án dân sự công ích (Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Cần Thơ, Quảng Ninh, Đắk Lắk) phải chủ động rà soát, chuẩn bị các điều kiện cần thiết về tổ chức bộ máy, nhân sự, cơ sở vật chất, trang thiết bị và các điều kiện bảo đảm khác; xây dựng kế hoạch triển khai chi tiết, bố trí đội ngũ công chức có năng lực, kinh nghiệm để thực hiện nhiệm vụ thí điểm; tham mưu Tỉnh uỷ, Thành uỷ ban hành Nghị quyết hoặc Chỉ thị về việc triển khai thực hiện ở địa phương; chủ trì xây dựng các quy chế phối hợp với các cơ quan, tổ chức có liên quan ở địa phương để thực hiện nhiệm vụ.

Viện kiểm sát nhân dân các tỉnh, thành phố thực hiện thí điểm cần xác định số lượng vụ việc mỗi Viện kiểm sát cấp khu vực hiện nay cần chuẩn bị gửi về VKSND tỉnh để tổ chức nghiên cứu, họp Ủy ban Kiểm sát, xác định vụ việc có đủ điều kiện khởi kiện (đối với cả các vụ việc của cấp mình và cấp dưới). Sau đó, gửi báo cáo và hồ sơ, tài liệu về vụ việc đã được xác định đủ điều kiện khởi kiện (đối với từng vụ việc cần chuẩn bị sẵn kế hoạch xác minh, thu thập tài liệu, chứng cứ; nghiên cứu, phân tích, đánh giá, tổng hợp chứng cứ nhằm xác định rõ vi phạm, đối tượng khởi kiện và thiệt hại) về Vụ Kiểm sát án dân sự VKSND tối cao để tham mưu lãnh đạo VKSND tối cao việc tổ chức nghiên cứu, lựa chọn vụ việc và quyết định việc khởi kiện.

Các VKSND tỉnh, thành phố còn lại phải nắm tình hình, lựa chọn các vụ việc có đủ điều kiện để ban hành thông báo và kiến nghị các chủ thể có liên quan thực hiện việc khởi kiện.

5. Thực hiện thường xuyên, có hiệu quả công tác kiểm tra nghiệp vụ

Tiếp tục nâng cao chất lượng công tác kiểm tra nghiệp vụ về kiểm sát việc giải quyết các vụ việc dân sự, vụ án hành chính với nhiều hình thức, trọng tâm là việc kiểm tra, chỉ đạo, hướng dẫn nghiệp vụ của Viện kiểm sát cấp trên đối với cấp dưới phải được thực hiện thường xuyên; áp dụng linh hoạt nhiều hình thức kiểm tra (kiểm tra đột xuất, định kỳ, kiểm tra chéo, yêu cầu tự kiểm tra). Trong đó việc kiểm tra theo chuyên đề cần tập trung kiểm tra khâu yếu, những đơn vị còn hạn chế trong công tác này để kịp thời phát hiện, chỉ rõ các tồn tại, hạn chế và nguyên nhân, từ đó đề ra giải pháp, lộ trình khắc phục, đưa vào nội dung tập huấn, rút kinh nghiệm nhằm nâng cao chất lượng của hoạt động kiểm sát này. Kết quả kiểm tra là một trong những tiêu chí bình xét thi đua, là thông tin quan trọng để xem xét chuyển đổi, luân chuyển, bổ nhiệm cán bộ.

Ngoài ra, từng đơn vị phải chú trọng việc tự kiểm tra, như kiểm tra chéo giữa các phòng, bộ phận công tác trong đơn vị về việc xây dựng, thiết lập hồ sơ kiểm sát, chất lượng bài phát biểu, xây dựng báo cáo đề xuất… Lãnh đạo các đơn vị trực tiếp tiến hành kiểm tra chất lượng xây dựng hồ sơ kiểm sát án dân sự, hành chính của công chức, Kiểm sát viên, phương pháp nghiên cứu hồ sơ, cách thức thu thập chứng cứ trong hồ sơ, đánh giá chứng cứ như thế nào để đề xuất đường lối giải quyết và khả năng phát hiện vi phạm.

6. Nâng cao chất lượng việc trả lời thỉnh thị, thông báo rút kinh nghiệm kiểm sát việc giải quyết vụ việc dân sự, vụ án hành chính

Viện kiểm sát cấp trên tổ chức rút kinh nghiệm về những thiếu sót, hạn chế trong công tác của cấp dưới, nhất là những bản án mà Tòa án cấp trên hủy, sửa nhưng Viện kiểm sát cấp dưới tham gia phiên tòa không phát hiện được vi phạm của Tòa án cùng cấp; những vụ án Viện kiểm sát, Tòa án kháng nghị được Hội đồng xét xử chấp nhận cũng cần được thông báo để tham khảo. Nội dung, vấn đề rút kinh nghiệm được thông tin đầy đủ trong nội bộ đơn vị và Viện kiểm sát cấp dưới, có thể chọn một số vụ việc dân sự, vụ án hành chính có tính chất điển hình làm vụ án rút kinh nghiệm nhằm tạo điều kiện cho các Kiểm sát viên, công chức của khâu công tác này học tập và rút kinh nghiệm.

Bên cạnh đó cần chú trọng tập hợp những khó khăn, vướng mắc trong quá trình giải quyết án dân sự, hành chính để trao đổi, đánh giá, áp dụng thống nhất, hoặc báo cáo xin ý kiến Viện kiểm sát cấp trên để tháo gỡ; tham khảo kinh nghiệm với các đơn vị đã làm tốt, có nhiều sáng kiến, kinh nghiệm.

Thực hiện nghiêm các văn bản quy định, hướng dẫn của VKSND tối cao về công tác hướng dẫn, giải đáp vướng mắc về pháp luật, nghiệp vụ, báo cáo thỉnh thị, trả lời thỉnh thị trong ngành Kiểm sát (Chỉ thị số 03/CT-VKSTC ngày 28/12/2017; Quyết định số 599/QĐ-VKSTC ngày 06/12/2019 của Viện trưởng VKSND tối cao…). Theo dõi, đôn đốc kiểm tra đối với những vụ, việc có báo cáo thỉnh thị, tránh tình trạng công chức, đơn vị để án tồn đọng vì lý do chờ giải đáp, trả lời báo cáo đề nghị của Viện kiểm sát cấp trên.

7. Tăng cường tập huấn, hướng dẫn, sơ kết, tổng kết, công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ việc dân sự, vụ án hành chính

Để nâng cao chất lượng công tác kiểm sát việc giải quyết vụ việc dân sự, vụ án hành chính, cần chú trọng tập huấn, triển khai những văn bản mới do VKSND tối cao ban hành (chỉ thị, quy chế nghiệp vụ, hướng dẫn...) trong lĩnh vực dân sự, hành chính; tăng cường hướng dẫn chỉ đạo thông qua tổ chức sơ kết, tổng kết, hội nghị, hội thảo, bằng các hình thức trực tiếp hoặc trực tuyến để đánh giá những kết quả đạt được, khó khăn vướng mắc, trao đổi, làm rõ những vấn đề mà pháp luật chưa quy định hoặc quy định chưa rõ ràng để giải đáp, tháo gỡ; nâng cao kiến thức pháp luật, bổ sung kỹ năng, kinh nghiệm cho đội ngũ Kiểm sát viên, công chức làm công tác kiểm sát án dân sự, hành chính trên cơ sở các dạng vi phạm phổ biến được phát hiện thông qua công tác kiểm sát việc giải quyết trong giai đoạn phúc thẩm, giám đốc thẩm, các vi phạm phổ biến dẫn đến bản án, quyết định giải quyết vụ việc dân sự, vụ án hành chính bị Tòa án cấp trên tuyên hủy, sửa; chia sẻ, nhân rộng cách làm hay của các đơn vị.

Ngoài ra, các Viện kiểm sát cần phải chủ động tổ chức các hội nghị quán triệt, tập huấn các quy định mới tại Viện kiểm sát cấp mình; chủ động tổ chức các hội nghị chuyên đề, hội thảo khoa học liên quan đến công tác kiểm sát giải quyết các vụ án hành chính, vụ việc dân sự. Đây là một biện pháp tự đào tạo để các Kiểm sát viên, công chức bổ sung kiến thức và trau dồi kinh nghiệm.

8. Công tác đào tạo, bồi dưỡng

Công tác đào tạo, bồi dưỡng kiến thức về pháp luật và nghiệp vụ kiểm sát cho Kiểm sát viên, công chức làm công tác kiểm sát việc giải quyết án dân sự, hành chính cần phải được quan tâm, chú trọng; hình thức đào tạo, bồi dưỡng cần đa dạng, kết hợp đào tạo, bồi dưỡng tập trung trong nhà trường với tự đào tạo, tập huấn, bồi dưỡng tại chỗ thông qua hoạt động thực tiễn.

Viện kiểm sát các cấp cần tạo điều kiện cho đội ngũ Kiểm sát viên, công chức tham gia các lớp tập huấn nghiệp vụ chuyên sâu về công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ việc dân sự, vụ án hành chính do VKSND tối cao tổ chức tại Trường Đại học Kiểm sát và Phân hiệu Trường Đại học Kiểm sát tại Thành phố Hồ Chí Minh.

Các Viện kiểm sát cấp tỉnh cần chủ động phối hợp với Trường Đại học Kiểm sát và Phân hiệu tại Thành phố Hồ Chí Minh mở các khóa học chuyên sâu về kỹ năng nghiệp vụ kiểm sát, chuyên đề theo loại án phù hợp với yêu cầu của từng đơn vị, nhằm đào tạo chuyên sâu về án dân sự, hành chính.

Ngoài ra, Viện kiểm sát các cấp phải chủ động thực hiện các hình thức đào tạo, bồi dưỡng tại chỗ như đẩy mạnh hoạt động nghiên cứu khoa học, phân công Kiểm sát viên có năng lực, kinh nghiệm hướng dẫn cho công chức mới. Tăng cường biệt phái Kiểm sát viên ở những đơn vị ít án đến những đơn vị có nhiều án để học tập kinh nghiệm, nâng cao trình độ chuyên môn.

9. Xây dựng quan hệ phối hợp tốt giữa Viện kiểm sát nhân dân với Tòa án nhân dân và cơ quan, tổ chức hữu quan, giữa Viện kiểm sát nhân dân các cấp

Để thực hiện tốt khâu công tác này, các đơn vị cần tiếp tục thực hiện tốt mối quan hệ phối hợp với Tòa án trong việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ kiểm sát việc giải quyết vụ việc dân sự, vụ án hành chính, ban hành quy chế phối hợp giữa hai ngành, các nội dung phối hợp cụ thể trong việc trả lại đơn khởi kiện, đơn yêu cầu, thụ lý vụ án hành chính, vụ việc dân sự; trong hoạt động xác minh, thu thập tài liệu, chứng cứ; trong việc chuyển hồ sơ vụ việc dân sự, vụ án hành chính; trong việc gửi bản án, quyết định và các văn bản tố tụng; việc giải quyết kháng cáo, kháng nghị; tổ chức phiên tòa rút kinh nghiệm; phối hợp trong công tác lãnh đạo liên ngành và công tác hướng dẫn chỉ đạo cấp huyện. Việc ban hành và thực hiện tốt các nội dung trong quy chế phối hợp để đáp ứng yêu cầu đòi hỏi thực tiễn công tác nhất là khắc phục nhiều vướng mắc, khó khăn trong thực hiện Bộ luật Tố tụng dân sự, Luật tố tụng hành chính.

Viện kiểm sát các cấp cần tham mưu tích cực, có chất lượng cho cấp ủy, chính quyền địa phương trong giải quyết khiếu nại, tố cáo, tranh chấp về đất đai hoặc các việc khác khi được đề nghị. Việc tham mưu tốt của Viện kiểm sát sẽ góp phần giúp cấp ủy nhiều địa phương nâng cao hiệu quả lãnh đạo, chỉ đạo trong công tác giải quyết các tranh chấp về đất đai, bảo đảm tính công bằng, khách quan, đúng pháp luật, hạn chế vi phạm pháp luật, tiêu cực, góp phần ổn định tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội tại địa phương.

10. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số, các điều kiện bảo đảm trong công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ việc dân sư, vụ án hành chính

Chuyển đổi số trong hoạt động kiểm sát các vụ việc dân sự, vụ án hành chính có vai trò rất quan trọng, giúp quản lý toàn diện các hoạt động của các cấp kiểm sát nói chung, hoạt động kiểm sát việc giải quyết các vụ việc dân sự, vụ án hành chính nói riêng và tạo sự tiện lợi, nhanh chóng, chính xác để công tác này được triển khai, thực thi hiệu quả trên nền tảng công nghệ số.

Viện kiểm sát các cấp cần tăng cường đầu tư cho công tác này, xác định chuyển đổi số là trách nhiệm của từng công chức. Chú trọng chuyển đổi số trong công tác quản lý, chỉ đạo, điều hành, theo đó: Văn bản trao đổi, xử lý công việc hành chính không mật phải được thực hiện trên phần mềm quản lý văn bản điều hành, ký số trực tiếp; các cuộc họp của các đơn vị không in tài liệu giấy; lịch công tác tuần/tháng của VKSND tối cao, của các đơn vị phải được công khai trên hệ thống, phổ biến kịp thời tới toàn đơn vị; công chức được tập huấn, nâng cao nhận thức và đào tạo kỹ năng cơ bản về chuyển đổi số, an toàn thông tin; được phổ biến về bộ quy tắc ứng xử trên môi trường mạng và các quy định của ngành Kiểm sát về sử dụng mạng Internet, mạng xã hội; có tài khoản trên các nền tảng số quốc gia phổ biến và sử dụng thường xuyên (đăng ký tài khoản, cài đặt các ứng dụng, dịch vụ công như ứng dụng VNeID mức độ 2, tài khoản trên Cổng dịch vụ công quốc gia...). Bảo đảm Kiểm sát viên, công chức có thể tra cứu văn bản pháp luật, tài liệu, sách báo về khoa học pháp lý trên mạng mà không phải trả phí để thuận lợi trong thực hiện nhiệm vụ. Trong thời gian tới, VKSND tối cao sẽ triển khai xây dựng Nền tảng quản lý án kiện dân sự, hành chính theo mô hình giải quyết toàn trình trên môi trường mạng.

Tăng cường cơ sở vật chất, trang thiết bị, phương tiện, điều kiện làm việc cho Viện kiểm sát các cấp; trang bị máy vi tính, máy photocopy, máy quay phim, ghi âm, scan cần thiết để phục vụ việc số hóa hồ sơ, tổ chức tập huấn, hội nghị trực tuyến, tiếp tục triển khai nối mạng trực tuyến từ phòng xử án đến phòng làm việc của Viện trưởng VKSND và bảo đảm bảo mật theo quy định về bảo vệ bí mật Nhà nước, bí mật công tác của ngành Kiểm sát nhân dân.

11. Đẩy mạnh thông tin, tuyên truyền về công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ việc dân sự, vụ án hành chính của Viện kiểm sát nhân dân

Chỉ thị số 05/CT-VKSTC ngày 08/6/2021 của Viện trưởng VKSND tối cao về tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng công tác tuyên truyền của ngành Kiểm sát nhân dân yêu cầu nâng cao nhận thức về vai trò, ý nghĩa của công tác tuyên truyền, coi đây là một trong những nhiệm vụ quan trọng của ngành; Thủ trưởng các đơn vị, Viện kiểm sát các cấp phải thường xuyên quan tâm chỉ đạo, tổ chức thực hiện tốt công tác này để tạo sự chuyển biến mạnh mẽ hơn nữa trong thời gian tới, góp phần giúp người dân và xã hội nhận thức đầy đủ, sâu sắc về vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ của Viện kiểm sát và Kiểm sát viên trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước.

Để đáp ứng yêu cầu trên, việc thông tin tuyên truyền kết quả thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm của khâu công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ việc dân sự, vụ án hành chính cần chú trọng vào các hình thức cụ thể như:

- Thông qua các cơ quan báo chí, cổng thông tin điện tử VKSND tối cao, trang tin điện tử các đơn vị trong ngành để thông tin, tuyên truyền về kết quả, ý nghĩa của công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ việc dân sự, vụ án hành chính; mở chuyên trang, chuyên mục về trao đổi kết quả nghiên cứu, kinh nghiệm thực tiễn, bình luận án; đăng tải các thông báo rút kinh nghiệm, các quyết định kháng nghị giám đốc thẩm có chất lượng tốt, đã được Tòa án chấp nhận (các quyết định giám đốc thẩm)… để toàn ngành tham khảo.

- Tăng cường viết bài về công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ việc dân sự, vụ án hành chính của VKSND để đăng tải trên báo, tạp chí trong và ngoài ngành; tiến tới viết sách, làm phim về khâu công tác này.