Trợ giúp pháp lý cho người khuyết tật và vai trò của Luật sư

Người khuyết là đối tượng thường chịu nhiều thiệt thòi trong xã hội, hơn hết họ rất cần những tấm lòng xẻ chia, đồng cảm và giúp đỡ, động viên trong cuộc sống và sinh hoạt thường ngày. Trong cuộc sống hàng ngày, người khuyết tật vốn gặp vô số khó khăn trong việc thiết lập các quan hệ xã hội và giao dịch dân sự. Chưa kể đến nếu họ là một trong các chủ thể tham gia tố tụng trong các vụ án hình sự, dân sự, hành chính.., thì các khó khăn, bất cập đối với họ lại gấp bội phần.

Trong thực tiễn hành nghề Luật sư trong những năm qua, việc trợ giúp pháp lý cho người khuyết tật còn gặp một số khó khăn, còn chịu nhiều thiệt thòi, chưa kịp thời, hiệu quả, bất cập vì một số nguyên nhân chủ quan, khách quan. Có vô số nguyên nhân, tuy nhiên chỉ chỉ ra một vài nguyên nhân như sau:

Thứ nhất, tâm lý e ngại nhận trợ giúp pháp lý của người khuyết tật. Đây là tâm lý thông thường của một số trường hợp người khuyết tật có vụ việc cần tư vấn pháp luật, trợ giúp pháp lý nhưng vì một lý do nào đó, có thể là tâm lý ngại tiếp xúc với luật sư, trợ giúp viên pháp lý, ngại hoàn cảnh khó khăn, tâm lý tự ty mặc cảm, hoặc ngại vướng vào những vấn đề pháp lý phức tạp. Vì vậy họ thường không có ý tưởng tìm đến Trung tâm trợ giúp pháp lý để nhờ Luật sư, trợ giúp pháp lý tư vấn cho họ.

Thứ hai, người khuyết tật thường thiếu thông tin và hiểu biết về quyền lợi chính đáng của bản thân đối với quyền được trợ giúp pháp lý. Thực tế, vì nhiều người không hiểu rằng mình là đối tượng được pháp luật ghi nhận quyền đương nhiên được hưởng trợ giúp pháp lý từ các Trung tâm trợ giúp pháp lý mà trực tiếp là các Luật sư, Trợ giúp viên pháp lý.

Thứ ba, các Trung tâm trợ giúp pháp lý chưa thực sự phát huy hết trách nhiệm, tuyên truyền, vận động và tạo sự tin tưởng hỗ trợ pháp lý giúp cho người khuyết tật khi đến yêu cầu trợ giúp pháp lý.

Thực tiễn quá trình tham gia tư vấn pháp luật và trợ giúp pháp lý cho các đối tượng chính sách tại Trung tâm trợ giúp pháp lý Sở tư pháp thành phố Hà Nội, không ít trường hợp thuộc đối tượng được hưởng trợ giúp pháp lý tìm đến Trung tâm trợ giúp pháp lý để tư vấn pháp luật, bảo vệ quyền lợi ích hợp pháp trong các vụ việc. Tuy nhiên, sau một thời gian thì họ lại chấm dứt nhận trợ giúp pháp lý của Trung tâm trợ giúp pháp lý mà lại sử dụng dịch vụ pháp lý của các Công ty Luật, Văn phòng luật sư. Trong vấn đề này, có nhiều nguyên nhân nhưng chủ yếu là chưa có sự hiểu và thông cảm của hai bên (người được trợ giúp pháp lý và Luật sư, Trợ giúp viên pháp lý).

Thứ tư, các Luật sư tham gia trợ giúp pháp lý chưa thật sự chú trọng, tâm huyết trong công tác trợ giúp pháp lý và sẻ chia với người khuyết tật.

Hội nghị tập huấn công tác trợ giúp pháp lý giữa Thanh tra chính phủ,

Ban tiếp dân trung ương và Liên đoàn Luật sư Việt Nam

Để trợ giúp pháp lý cho người khuyết tật, Luật sư không chỉ tư vấn các quy định pháp luật thực định đối với vụ việc của họ mà Luật sư cần phải thể hiện sự sẻ chia, đồng cảm những mảnh đời, hoàn cảnh và thiệt thòi của người khuyết tật; phải đối xử tôn trọng và không có thái độ kỳ thị, hoặc xa lánh, làm qua loa chiếu lệ cho xong chuyện.

Trách nhiệm pháp lý, trách nhiệm xã hội của Luật sư được quy định trọng Luật Luật sư đó là nghĩa vụ tham gia trợ giúp pháp lý cho đối tượng chính sách, người khuyết tật thuộc đối tượng được hưởng trợ giúp pháp lý theo Luật trợ giúp pháp lý năm 2006, Luật người khuyết tật năm 2010. Luật sư không thể từ chối nghĩa vụ, trách nhiệm mà pháp luật giao phó, nếu làm như vậy thì Luật sư vừa vi phạm nghĩa vụ Luật sư theo Luật Luật sư và quy tắc đạo đức ứng xử nghề nghiệp Luật sư do Liên đoàn Luật sư ban hành.

Tuy nhiên, thực tế không phải Luật sư nào cũng ý thức được điều đó và sẵn sàng tham gia đảm nhận trợ giúp pháp lý cho người khuyết tật. Vì thực tế là vất vả, thường không có thù lao mà Luật sư thì phải tự lo kinh tế để duy trì cuộc sống để hành nghề Luật sư. Đây là tình huống vừa khó cho cả người được trợ giúp và cả Luật sư vì nếu nhận trợ giúp pháp lý thì ảnh hưởng đến thời gian, công việc khác, thậm chí ảnh hưởng đến doanh thu, kinh tế của chính Luật sư. Nhưng nếu nhận trợ giúp pháp lý thì lương tâm, đạo đức nghề nghiệp, pháp luật không cho phép Luật sư làm qua loa, chiếu lệ cho xong chuyện.

Việc các Luật sư tham gia trợ giúp pháp lý cho người khuyết tật thể hiện trách nhiệm của Luật sư đối với xã hội, đối với đối tượng chính sách, người khuyết tật, thể hiện sự nhân văn, cao quý của nghề nghiệp. Để công tác trợ giúp pháp lý cho người khuyết tật được hiệu quả, chất lượng thì không thể thiếu vai trò, sự tham gia chung sức, trí tuệ, tâm huyết của người Luật sư./.

Luật sư Nguyễn Văn Nguyên

Đoàn Luật sư Hà Nội