VKSNDTC thông báo rút kinh nghiệm trong công tác kiểm sát thi hành án dân sự

Nội dung vụ việc: Ngày 29/3/2011, Tòa phúc thẩm Tòa án nhân dân tối cao tại Hà Nội xét xử phúc thẩm đối với Bản án hình sự sơ thẩm số 25/2010/HSST ngày 29/12/2010 của Tòa án nhân dân tỉnh Sơn La và ra Bản án hình sự phúc thẩm số 192/2011/HSPT; tuyên giữ nguyên bản án sơ thẩm (Tuyên phạt bị cáo Sồng A Chồng 10.000.000 đồng, đồng thời đã tuyên tổng hợp hình phạt tiền chung từ Bản án số 297/2010/HSPT ngày 09/6/2010 của Tòa Phúc thẩm TANDTC tại Hà Nội, theo đó bị cáo Sồng A Chồng phải thi hành 210.000.000 đồng tiền phạt).

Sau khi nhận được Bản án hình sự phúc thẩm số 192/2011/HSPT ngày 29/3/2011 của Tòa Phúc thẩm TANDTC tại Hà Nội, ngày 10/5/2011, Cục thi hành án dân sự (THADS) tỉnh Sơn La có công văn gửi Tòa án nhân dân tối cao đề nghị cung cấp Bản án hình sự phúc thẩm số 297/2010/HSPT ngày 09/6/2010. Tiếp đó, ngày 24/5/2011, Cục THADS tỉnh Son La có Công văn số 95/CTHA-NV gửi Cục THADS thành phố H. đề nghị phối hợp xác nhận kết quả thi hành án đối với Bản án hình sự phúc thẩm số 297/2010/HSPT. Cục THADS thành phố H. thông báo chưa nhận được Bản án hình sự phúc thẩm số 297/2010/HSPT nên chưa tổ chức thi hành án.

Ngày 23/7/2012, Cục THADS tỉnh Sơn La có công văn đề nghị Tòa án nhân dân tối cao xem xét lại Bản án hình sự sơ thẩm số 25/2010/HSST ngày 29/12/2010 của Tòa án nhân dân tỉnh Sơn La về việc tổng hợp hình phạt của Bản án số 297/2010/HSPT ngày 09/6/2010. Tại Công văn số 254/TA-HS ngày 08/11/2013, Tòa án nhân dân tối cao khẳng định việc Tòa án nhân dân tỉnh Sơn La tổng hợp hình phạt như trên là đúng qui định của pháp luật.

Ngày 22/11/2013, Cục THADS tỉnh Sơn La ra Quyết đinh thi hành án số 66/QĐ-CTHADS đối với Sồng A Chồng, cho thi hành các khoản án phí và tiền phạt, tổng cộng 211.175.000 đồng và xử lý tải sản tạm giữ để bảo đảm thi hành án.

Ngày 25/8/2014, Cục THADS tỉnh Sơn La có Công văn số 275/CTHADS-NV gửi Cục THADS thành phố H. đề nghị xử lý chiếc xe máy là tài sản tạm giữ để bảo đảm thi hành án và chuyển số tiền đã bán được xe vào tài khoản của Cục THADS tỉnh Sơn La để thi hành án.

Ngày 01/12/2015, Cục THADS tỉnh Sơn La nhận được thông báo của Cục THADS thành phố H. về kết quả thi hành án đối với bị cáo Sồng A Chồng theo Bản án hình sự phúc thẩm số 297/2010/HSPT ngày 09/6/2010; theo đó ngày 12/11/2014, Cục THADS thành phố H. đã ra Quyết định thi hành án số 164/QĐ-CTHADS để thi hành án Bản án số 297/2010/HSPT; đã xử lý tài sản tạm giữ (chiếc xe máy SCR biển kiểm soát 33R3- 2255); đồng thời ủy thác cho Cơ quan THADS tỉnh Sơn La tiếp tục thi hành khoản tiền phạt 197.853.530 đồng đối với Sồng A Chồng (là số tiền phạt còn phải thi hành trong tổng số 200.000.000 triệu đồng sau khi đã đối trừ khoản tiền 2.146.470 đồng từ tiền bán tài sản tạm giữ để bảo đảm thi hành án).

Do các Cơ quan THADS của thành phố H. và tỉnh Sơn La có quan điểm khác nhau về vụ việc này, ngày 05/4/2016, Tổng Cục THADS, Bộ Tư pháp đã tổ chức cuộc họp liên ngành. Sau khi tham khảo ý kiến của các đại biểu, trong đó có đại diện Vụ 11 VKSNDTC, Tổng Cục THADS đã ban hành Thông báo số 1104/TB- TCTHADS ngày 11/4/2016 kết luận vụ việc.

Những vấn đề cần rút kinh nghiệm:

Thứ nhất, trong việc thi hành án nêu trên, có vi phạm của Tòa Phúc thẩm TANDTC tại Hà Nội trong việc gửi bản án phúc thẩm cho Cơ quan THADS thành phố H. Theo qui định tại Điều 254 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2003: “Trong thời hạn 10 ngày, kể từ ngày tuyên án hoặc kể từ ngày ra quyết định, Tòa án cấp phúc thẩm phải gửi bản án hoặc quyết định, phúc thẩm cho…Cơ quan THADS có thẩm quyền trong trường hợp bản án phúc thẩm có tuyên hình phạt tiền, tịch thu tài sản và quyết định dân sự…Trong trường hợp Tòa Phúc thẩm TANDTC xử phúc thẩm thì thời hạn này có thể dài hơn nhưng không quá hai mươi lăm ngày”. Tòa Phúc thẩm TANDTC tại Hà Nội ra Bản án hình sự phúc thẩm số 297/2010/HSPT ngày 09/6/2010 nhưng đến tháng 5/2011, Cục THADS thành phố H. vẫn thông báo chưa nhận được bản án này.

Thứ hai, Cơ quan THADS tỉnh Sơn La đã ban hành quyết đinh thi hành án sau khi nhận được Bản án hình sự phúc thẩm số 192/2011/HSPT, yêu cầu Tòa phúc thẩm cung cấp bản án hình sự phúc thẩm số 297/2010/HSPT để kiểm tra, đối chiếu; yêu cầu TANDTC xem xét lại bản án hình sự sơ thẩm số 25/2010/HSST ngày 29/12/2010 của TAND tỉnh Sơn La (Tòa án NDTC đã trả lời) và có văn bản đề nghị Cơ quan THADS thành phố H. phối hợp xác nhận kết quả thi hành án. Việc ban hành quyết định thi hành án của Cơ quan THADS tỉnh Sơn La là có cơ sở pháp lý, đúng thẩm quyền. Tuy nhiên, việc Cục THADS tỉnh Sơn La ban hành Quyết định thi hành án số 66/QĐ-CTHADS ngày 22/11/2013 là chậm so với qui định của Luật THADS 2008. Theo Điều 36 Luật THADS 2008, trong thời hạn 5 ngày làm việc kể từ ngày nhận được bản án, Thủ trưởng Cơ quan THADS phải ra quyết định, thi hành án chủ động đối với các trường hợp qui định tại điểm a, b, c và d khoản 1 điều này. Trong trường hợp Cơ quan THADS cho rằng bản án cần giải thích hoặc có vi phạm phải xem xét theo thủ tục giám đốc thẩm hoặc tái thẩm thì phải có văn bản yêu cầu Tòa án giải thích bản án hoặc có đề nghị xem xét kháng nghị giám đốc thẩm, tái thẩm. Sau khi có trả lời của Tòa án hoặc hết thời hạn trả lời của Tòa án theo qui đinh tại Điều 179 Luật THADS 2008 mà không có trả lời thì cơ quan THADS phải ra quyết định thi hành án. Trong vụ việc nêu trên, Tòa án cấp phúc thẩm ban hành Bản án số 192/2011/HSPT ngày 29/3/2011 nhưng mãi đến ngày 23/7/2012 (sau hơn 1 năm), Cục THADS tỉnh Sơn La mới có văn bản đề nghị TANDTC xem xét lại Bản án số 25/2010/HSST ngày 29/12/2010 của TAND tỉnh Sơn La. Và sau khi TANDTC có văn bản trả lời ngày 08/11/2013 thì đến ngày 22/11/2013 mới ra quyết đinh thi hành án.

Thứ ba, nếu Cơ quan THADS thành phố H. ra quyết định thi hành án dân sự sau khi nhận được Bản án hình sự phúc thẩm số 297/2010/HSPT ngày 09/6/2010 đúng thời hạn pháp luật qui định và trước ngày nhận được Bản án số 25/2010/HSST của TAND tỉnh Sơn La hoặc Bản án số 192/2011/HSPT của Tòa Phúc thẩm TANDTC tại Hà Nội thì việc ra quyết định thi hành án là đúng thẩm quyền. Nhưng đến thời điểm cơ quan THADS thành phố H. ban hành Quyết định thi hành án số 164/QĐ- CTHADS (ngày 12/11/2014) thì trước đó, Cơ quan THADS thành phố H. đã nhận được hai văn bản của Cục THADS tỉnh Sơn La trao đổi về việc thi hành án liên quan đến Bản án hình sự phúc thẩm số 297/2010/HSPT (Công văn số 95/CTHA-NV ngày 24/5/2011 và Công văn số 275/CTHADS ngày 25/8/2014). Nội dung của hai văn bản trao đổi của Cục THADS tỉnh Sơn La cho thấy hình phạt tiền đối với bị cáo Sồng A Chồng trong Bản án hình sự phúc thẩm số 297/2010/HSPT (thuộc thẩm quyền thi hành của Cơ quan THADS thành phố H.) đã bị tổng hợp với hình phạt tiền theo Bản án hình sự sơ thẩm số 25/2010/HSST ngày 29/12/2010 của Tòa án nhân dân tỉnh Sơn La và được Bản án hình sự phúc thẩm số 192/2011/HSPT ngày 29/3/2011 tuyên y án. Lẽ ra trong trường hợp này, Cơ quan THADS thành phố H. phải nhận thức được rằng: Mặc dù Bản án hình sự phúc thẩm số 297/2010/HSPT đã có hiệu lực pháp luật nhưng không còn hiệu lực thi hành (đối với phần tiền phạt) vì phần hình phạt đã được tổng hợp ở Bản án số 25/2010/HSST và Bản án hình sự phúc thẩm số 192/2011/HSPT ban hành sau đó. Nói cách khác, do phần hình phạt của Bản án số 297/2010/HSPT đã được tổng hợp với hình phạt của Bản án số 25/2010/HSST yà được tuyên y án tại Bản án hình sự phúc thẩm số 192/2011/HSPT nên thẩm quyền thi hành án dân sự đối với phần hình phạt tiền của Bản án số 297/2010/HSPT là của Cơ quan THADS tỉnh Sơn La. Việc cơ quan THADS thành phố H. ra Quyết định thi hành án số 164/QĐ-CTHADS ngày 12/11/2014 là nhận thức không đúng về hiệu lực của bản án đã được tổng hợp hình phạt, dẫn đến chống chéo trong việc thi hành án đối với phần hình phạt tiền trong bản án hình sự. Vì lý do trên, Vụ 11 đã đề nghị và Tổng Cục THADS đã kết luận: Cơ quan THADS thành phố H. cần “thu hồi phần quyết đinh thi hành án đối với khoản tiền phạt 200.000.000 đồng của sồng A Chồng”.’

Riêng đối với việc xử lý tài sản bị tạm giữ để bảo đảm thi hành án (chiếc xe máỵ SCR BKS 33R3- 2255) do Cơ quan THADS thành phố H. nơi thu giữ, quản lý chiếc xe đã xử lý nên Cơ quan THADS thành phố H. có thể chuyển số tiền này cho Cơ quan THADS tỉnh Sơn La để thi hành án hoặc chuyển chứng từ thi hành án cho Cơ quan THADS tỉnh Sơn La để đối trừ khoản tiền đã thi hành từ tiền bán tài sản tạm giữ vào khoản tiền mà bị án Sồng A Chồng có nghĩa vụ phải thi hành.

Từ sự việc nêu trên, VKSNDTC (Vụ 11) đề nghị các VKSND địa phương chú ý một số nội dung: Đối với các bản án hoặc phần bản án, quyết định của Toà án đã được tổng họp với các bản án, quyết định khác theo qui định của pháp luật thì về nguyên tắc, nếu bản án, quyết định hoặc phần bản án, quyết định đó chưa được thi hành hoặc chưa thi hành xong thì việc thi hành đối với bản án, quyết định hoặc phần bản án, quyết định đó được thi hành tiếp theo nội dung bản án (quyết định) đã tổng hợp. Do vậy, khi kiểm sát hoạt động thi hành án dân sự đối với các khoản tiền phạt trong bản án, quyết định của Tòa án có qui định về tổng hợp hình phạt thì VKS cần yêu cầu Cơ quan THADS có văn bản trao đổi với Cơ quan THADS nơi có thẩm quyền thi hành bản án (quyết định) đã bị tổng hợp để xác nhận kết quả thi hành án (đã hay chưa thi hành án), tránh việc thi hành án chồng chéo