Rút kinh nghiệm xét xử phúc thẩm vụ án hình sự

Công văn của Tòa án nhân dân tối cao

Theo nội dung vụ án, bà Phạm Thị Ngọc Ánh ngụ 208/6 ấp 3, xã Trung An, thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang giới thiệu bà Lê Thị Tươi ký hợp đồng mua đất diện tích 2.928,8m² của ông Nguyễn Văn Minh với giá 1,2 tỷ đồng, điều kiện thể hiện trong hợp đồng sau 02 tháng bà Tươi mới có quyền thực hiện thủ tục sang tên chứng nhận quyền sử dụng diện tích đất trên và bà Tươi được giữ bản chính giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Sau đó, Ánh đã tự ý phân lô diện tích đất trên của bà Lê Thị Tươi và bán, làm thủ tục sang tên cho 22 người khác để thu tiền hưởng lợi.

Không chỉ thế thông qua hình thức kinh doanh trái phép này, bà Phạm Thị Ngọc Ánh còn thực hiện hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản của nhiều người, trong đó 02 nhóm bị hại chính là những người chủ có diện tích đất cần bán và người mua đất được phân lô bán lại. Thủ đoạn của bà Phạm Thị Ngọc Ánh thể hiện qua 03 hình thức sau: Cùng một diện đất nhưng bà  Ánh vừa thế chấp vay vốn vừa phân lô bán lại cho người khác, cùng một lô đất nhưng bị cáo lập hợp đồng chuyển nhượng cho nhiều người, hoặc sau khi đã nhận tiền của những người mua đất được phân lô nhưng bà Ánh không thanh toán cho chủ đất với mục đích chiếm đoạt.

Bằng thủ đoạn nêu trên, từ năm 2010-2011 bà Phạm Thị Ngọc Ánh chiếm đoạt tài sản của của 51 người với tổng số tiền là 5.227.550.000đ, để tiêu xài cá nhân sau.

Ngày 28/8/2017, Tòa án nhân dân tỉnh Tiền Giang đưa vụ án ra xét xử sơ thẩm và tuyên bị cáo Phạm Thị Ngọc Ánh mức án tù chung thân về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo qui định tại Điều 139 Bộ luật Hình sự. Phần xử lý vật chứng thì tuyên trả lại cho bà Lê Thị Tươi một giấy chứng nhận quyền sử dụng đất bản gốc (sổ đỏ) do ông Nguyễn Văn Minh và hai bản hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất (bản chính gốc) từ Nguyễn Văn Minh và Võ Thị Mộng Lan chuyển nhượng cho bà Lê Thị Tươi, có kèm theo lời chứng thực (bản chính) của UBND xã Đạo Thạnh chứng thực.

Sau khi xem xét tài liệu, chứng cứ có trong hồ sơ vụ án, đối chiếu với quy định của pháp luật, Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Tiền Giang nhận thấy Bản án sơ thẩm nêu trên có vi phạm, sai sót nghiêm trọng như sau khi Tòa án nhân dân tỉnh Tiền Giang không đưa bà Lê Thị Tươi, sinh năm 1964, ĐKTT: ấp Đông, xã Kim Sơn, huyện Châu Thành, tỉnh Tiền Giang vào tham gia tố tụng với tư cách là người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan. Đồng thời, trong phần thủ tục Kiểm sát viên tham gia phiên tòa đề nghị đưa bà Lê Thị Tươi vào tham gia với tư cách là người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan và không được HĐXX chấp nhận, nhưng trong bản án phần xử lý vật chứng thì tuyên trả lại cho bà Lê Thị Tươi. Như vậy bản án đã vi phạm Điều 191 Bộ luật tố tụng hình sự. Chính vì vậy, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Tiền Giang đã ban hành Quyết định Kháng nghị phúc thẩm Bản án số 37/2017/HSST ngày 28/8/2017 của Tòa án nhân dân tỉnh Tiền Giang; đề nghị TAND cấp cao tại thành phố Hồ Chí Minh đưa vụ án ra xét xử phúc thẩm theo hướng sửa bản án sơ thẩm, trong đó có phần nội dung liên quan đến việc tuyên xử lý vật chứng đối với bà Lê Thị Tươi. 

Tuy nhiên, tại phiên tòa phúc thẩm Hội đồng xét xử vẫn không sửa bản án sơ thẩm có phần nội dung liên quan đến việc tuyên xử lý vật chứng đối với bà Tươi theo như đề nghị của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Tiền Giang.

Qua nghiên cứu đơn khiếu nại của bà Lê Thị Tươi về việc đề nghị xem xét theo thủ tục Giám đốc thẩm đối với bản án hình sự phúc thẩm nói trên, Tòa án nhân dân tối cao nhận định Tòa án nhân dân cấp cao tại thành phố Hồ Chí Minh không xem xét đến phần kháng nghị của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Tiền Giang là không đúng. Tòa án nhân dân tối cao đề nghị Chánh án Tòa án nhân dân cấp cao tại TP Hồ Chí Minh tổ chức kiểm điểm, rút kinh nghiệm đối với Hội đồng xét xử phúc thẩm vụ án nói trên để tránh những sai lầm tương tự về sau./.