Nâng cao hiệu quả kiểm sát án trật tự xã hội năm 2026

Tăng cường trách nhiệm công tố trong điều tra, truy tố và xét xử

Một trong những nội dung trọng tâm được nhấn mạnh là tiếp tục nâng cao trách nhiệm công tố trong hoạt động điều tra theo tinh thần 4S: “Sớm hơn, sát hơn, sâu hơn, sắc hơn”, kiên quyết không để xảy ra oan, sai hoặc bỏ lọt tội phạm. Các Viện kiểm sát địa phương phải chủ động phối hợp với Cơ quan điều tra để kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm các vụ án trật tự xã hội gây hậu quả nghiêm trọng; các vụ án sử dụng thủ đoạn công nghệ cao; tội phạm liên quan tổ chức xuyên quốc gia; các hành vi mua bán người, xâm hại tình dục người dưới 18 tuổi… Đồng thời không hình sự hóa các quan hệ vay mượn và tranh chấp dân sự và ngược lại; bảo đảm tính chính trị, tính pháp luật và tính nghiệp vụ trong xử lý các vụ án hình sự; tập trung giải quyết nhanh, dứt điểm các vụ án nổi cộm dư luận xã hội quan tâm..

Trong giai đoạn giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố, yêu cầu kiểm sát chặt chẽ ngay từ đầu; Kiểm sát viên phải chủ động đề ra yêu cầu xác minh, nắm chắc bản chất sự việc. Khi phê chuẩn các lệnh, quyết định tố tụng, các đơn vị cần hết sức thận trọng; trong trường hợp cần thiết phải trực tiếp lấy lời khai của bị hại, người làm chứng, người liên quan để bảo đảm không lọt người, lọt tội, chống oan sai.

Đối với giai đoạn truy tố, Viện kiểm sát phải kiểm tra lại toàn bộ chứng cứ, tài liệu trong hồ sơ vụ án một cách khách quan, toàn diện; đánh giá đầy đủ cả chứng cứ buộc tội và gỡ tội; chủ động tiến hành phúc cung, làm việc với bị can, người bị hại, người làm chứng, xem xét dấu vết, vật chứng trước khi quyết định truy tố. Các đơn vị chú trọng nâng cao chất lượng cáo trạng, tăng cường bồi dưỡng chuyên môn - nghiệp vụ về kỹ năng xây dựng cáo trạng cho đội ngũ Kiểm sát viên.

Trong giai đoạn xét xử, Kiểm sát viên phải chủ động xét hỏi, tranh luận, đối đáp làm rõ toàn bộ tình tiết của vụ án; đưa ra chứng cứ, lập luận đầy đủ với quan điểm của bị cáo, người bào chữa và những người tham gia tố tụng khác. Đối với vụ án do Viện kiểm sát cấp trên ban hành cáo trạng nhưng giao Viện kiểm sát cấp dưới thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử sơ thẩm, yêu cầu phối hợp chặt chẽ giữa hai cấp, bảo đảm thống nhất quan điểm xử lý và nắm chắc hồ sơ để thực hiện đúng chức năng, nhiệm vụ.

Công tác kiểm sát cũng phải đi sâu phát hiện kịp thời những vi phạm, thiếu sót của cơ quan tiến hành tố tụng trong quá trình giải quyết án trật tự xã hội để ban hành thông báo rút kinh nghiệm, kiến nghị khắc phục. Đồng thời, chú trọng phát hiện các sơ hở trong quản lý nhà nước để kiến nghị phòng ngừa tội phạm; nâng tỷ lệ kiến nghị được tiếp thu. Các đơn vị phải tăng cường kiểm tra, giám sát việc chấp hành kỷ luật, kỷ cương công vụ; xử lý nghiêm các vi phạm theo quy định của Đảng về kiểm soát quyền lực và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.

Đổi mới công tác hướng dẫn, kiểm tra nghiệp vụ và quản lý thông tin

VKSND các cấp phải quán triệt và thực hiện nghiêm Chỉ thị số 03/CT-VKSTC ngày 28/12/2017 và các quy định khác của Ngành về công tác theo dõi, chỉ đạo, hướng dẫn nghiệp vụ và trả lời thỉnh thị. Viện kiểm sát cấp trên cần chủ động, sâu sát địa bàn được phân công phụ trách; đa dạng hóa hình thức nắm tình hình; kịp thời nghiên cứu hồ sơ để giải đáp vướng mắc cho cấp dưới; tăng cường tổ chức nghe báo cáo trực tiếp và kiểm tra định kỳ hoặc đột xuất.

Viện kiểm sát cấp dưới phải nâng cao trách nhiệm trong việc chuẩn bị hồ sơ, tài liệu đề nghị hướng dẫn; báo cáo thỉnh thị phải kịp thời và đầy đủ. Trong công tác đình chỉ vụ án, yêu cầu bám sát Hướng dẫn số 19/HD-VKSTC ngày 08/7/2025 về đình chỉ không phạm tội và đình chỉ miễn trách nhiệm hình sự. Cần chỉ rõ vi phạm, biện pháp khắc phục; kịp thời hủy bỏ hoặc đề nghị hủy bỏ quyết định đình chỉ trái pháp luật; phục hồi vụ án, bị can khi còn thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự; làm rõ trách nhiệm tập thể, cá nhân đối với vụ việc đình chỉ không đúng quy định.

Các đơn vị phải phối hợp liên ngành để quản lý, rà soát định kỳ các vụ việc, vụ án tạm đình chỉ; tránh để tạm đình chỉ kéo dài làm hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự; khi có căn cứ phải phục hồi điều tra để xử lý đúng pháp luật.

Song song với đó, phải thực hiện nghiêm túc các quy chế về chế độ thông tin, báo cáo; xây dựng các báo cáo chuyên đề về thực hành quyền công tố, kiểm sát giải quyết tố giác, tin báo và kiến nghị khởi tố; bảo đảm thống nhất số liệu theo hướng dẫn của VKSND tối cao. Việc ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số cần tiếp tục được tăng cường trong công tác quản lý, điều hành và chuyên môn nghiệp vụ. Các đơn vị phải quản lý thông tin, báo cáo đồng bộ trên nền tảng số; bảo đảm quy định về bảo vệ bí mật nhà nước; tổ chức tập huấn, bồi dưỡng để nâng cao năng lực công nghệ thông tin cho cán bộ, Kiểm sát viên.

VKSND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chủ động phối hợp liên ngành trong theo dõi, hướng dẫn nghiệp vụ đối với án trật tự xã hội; xây dựng quy chế phối hợp trong khởi tố, điều tra, truy tố; tăng cường hỗ trợ Công an cấp xã trong tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo tội phạm; kiểm soát chặt chẽ các quyết định không khởi tố và các vụ án tạm đình chỉ, bảo đảm không để oan sai, bỏ lọt tội phạm ngay từ cơ sở.

Trịnh Quyết