Ngành Kiểm sát nhân dân tỉnh Quảng Nam trong tiến trình xây dựng và phát triển

Dấu ấn những ngày đầu thành lập ngành Kiểm sát nhân dân tỉnh Quảng Nam

Theo Hiến pháp năm 1959, lần đầu tiên trong lịch sử Nhà nước Dân chủ nhân dân Việt Nam, VKSND được quy định là một cơ quan nhà nước độc lập, chịu trách nhiệm trước Quốc hội, tổ chức và hoạt động, thực hiện chức năng, nhiệm vụ theo Hiến pháp. Cụ thể, Điều 105, Hiến pháp năm 1959 quy định: “VKSND tối cao nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà kiểm sát việc tuân theo pháp luật của các cơ quan thuộc Hội đồng Chính phủ, cơ quan nhà nước địa phương, các nhân viên cơ quan nhà nước và công dân. Các VKSND địa phương và Viện kiểm sát quân sự có quyền kiểm sát trong phạm vi do luật định”.

Ngày 15/7/1960, Quốc hội Khóa II Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà trong Kỳ họp thứ nhất đã thông qua Luật Tổ chức VKSND gồm có 6 chương, 25 điều, quy định về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, tổ chức bộ máy của VKSND; Luật này đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Lệnh số 20-LCT công bố ngày 26/7/1960. Đây cũng chính là ngày truyền thống VKSND Việt Nam. Đồng thời, đánh dấu bước ngoặt lớn chuyển từ Viện công tố trở thành VKSND. So với Viện công tố trước đây, VKSND có sự thay đổi hoàn toàn về chất, thể hiện ở một số điểm như: VKSND là cơ quan do Quốc hội - cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất thành lập; VKSND các địa phương không phụ thuộc vào Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân địa phương; VKSND là một hệ thống thống nhất dưới sự lãnh đạo của Viện trưởng VKSND tối cao; Viện trưởng VKSND tối cao chịu trách nhiệm và báo cáo công tác trước Quốc hội; VKSND tối cao có quyền kháng nghị đối với những nghị quyết, quyết định, thông tư, chỉ thị hoặc biện pháp không hợp pháp của các cơ quan thuộc Hội đồng Chính phủ và của các cơ quan nhà nước địa phương.

Đồng chí Nguyễn Quang Dũng, Phó Viện trưởng VKSND tối cao chụp hình lưu niệm cùng với các đồng chí nguyên là lãnh đạo VKSND tỉnh Quảng Nam qua các thời kỳ và các đại biểu tham dự Hội nghị triển khai công tác năm 2024.

Theo chiều dài lịch sử của đất nước, hệ thống VKSND cũng có nhiều thay đổi, trong đó có sự tách nhập các VKSND theo địa giới hành chính. Cụ thể, thi hành chủ trương của Trung ương và Khu uỷ Khu V về việc nhập tỉnh để đáp ứng yêu cầu xây dựng kinh tế, phát triển văn hoá, củng cố quốc phòng, xây dựng đất nước; căn cứ Quyết định số 119/QĐ ngày 04 tháng 10 năm 1975 của Uỷ ban nhân dân cách mạng Khu Trung Trung bộ về việc sáp nhập tỉnh Quảng Nam, tỉnh Quảng Đà, giải thể Uỷ ban nhân dân cách mạng hai tỉnh và thành lập Uỷ ban nhân dân cách mạng tỉnh Quảng Nam - Đà Nẵng. Trên cơ sở đó, ngày 10/10/1975, Uỷ ban nhân dân cách mạng Khu Trung Trung bộ ra Quyết định số 133/QĐ về việc sáp nhập các VKSND tỉnh Quảng Nam và tỉnh Quảng Đà thành VKSND tỉnh Quảng Nam - Đà Nẵng; đồng thời bổ nhiệm đồng chí Hoàng Thị Kim Thành giữ chức vụ Viện trưởng, chọn địa điểm làm việc tại tầng 2 căn nhà 3 tầng nằm trên đường Yên Bái (Đà Nẵng).

Trên cơ sở Luật tổ chức VKSND năm 1992, ngành Kiểm sát tỉnh Quảng Nam - Đà Nẵng đã có sự đổi mới nhận thức về tổ chức bộ máy và thực hiện chức năng, nhiệm vụ. Hệ thống VKSND hai cấp ngày càng được củng cố, tăng cường cả về số lượng và cả chất lượng. Công tác kiểm sát chung có nhiều đổi mới về phương thức kiểm sát như yêu cầu tự kiểm tra, cấp trên kiểm tra, thanh tra đối với cấp dưới. Giai đoạn này, toàn ngành Kiểm sát Quảng Nam đã tập trung vào kiểm sát văn bản quy phạm pháp luật, tập trung kiểm sát các lĩnh vực kinh tế trọng điểm như đất đai, ngân hàng, xuất nhập khẩu. Theo đó, đã yêu cầu thu hồi cho Nhà nước hàng trăm tỉ đồng, yêu cầu khởi tố và trực tiếp khởi tố nhiều vụ án hình sự, dân sự. Ban hành nhiều kiến nghị rất xác đáng với các cơ quan, ban ngành, với Ủy ban nhân dân các cấp trong việc tăng cường chỉ đạo, chấn chỉnh, đưa hoạt động quản lý kinh tế - xã hội vào nền nếp. Viện kiểm sát các cấp đã phát hiện và kiến nghị sửa đổi, bãi bỏ đối với hàng nghìn văn bản quy phạm pháp luật có vi phạm, trong đó có cả văn bản của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân các cấp, góp phần củng cố pháp chế trong xây dựng và thực hiện pháp luật. Mặc dù đạt được nhiều thành quả đáng ghi nhận, nhưng do sự thay đổi theo tiến trình phát triển đất nước, VKSND tỉnh Quảng Nam - Đà Nẵng đã kết thúc hoạt động vào cuối năm 1996 để chuyển sang giai đoạn mới.

VKSND tỉnh Quảng Nam kiểm sát trực tiếp việc thi hành án dân sự tại Chi cục Thi hành án dân sự tỉnh.

Đến năm 1997, tại kỳ họp thứ X của Quốc hội, tỉnh Quảng Nam - Đà Nẵng được chia thành hai đơn vị hành chính độc lập, gồm: TP Đà Nẵng và tỉnh Quảng Nam. Tỉnh Quảng Nam sau khi tách ra có 14 huyện. Cùng với sự ra đời của tỉnh Quảng Nam, VKSND tỉnh Quảng Nam cũng được thành lập theo Quyết định số 14/QĐ-TC ngày 28/12/1996 của Viện trưởng VKSND tối cao, với biên chế tạm thời của Viện kiểm sát hai cấp tỉnh Quảng Nam là 128 công chức (phân bổ cấp huyện 90 người, cấp tỉnh 38 người), do đồng chí Đinh Xuân Thảo, nguyên Phó Viện trưởng VKSND tỉnh Quảng Nam - Đà Nẵng giữ chức vụ Viện trưởng VKSND tỉnh Quảng Nam, trụ sở VKSND cấp tỉnh được đặt tại TP Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam.

Đồng thời, thành lập 14 VKSND cấp huyện, thị được tách ra từ VKSND tỉnh Quảng Nam - Đà Nẵng, gồm: (1) Hội An; (2) Tam Kỳ; (3) Điện Bàn; (4) Duy Xuyên; (5) Thăng Bình; (6) Hiên; (7) Quế Sơn;  (8) Phước Sơn; (9) Núi Thành; (10) Trà My; (11) Tiên Phước; (12) Giằng; (13) Hiệp Đức; (14) Đại Lộc và thành lập 07 đơn vị cấp phòng trực thuộc VKSND tỉnh Quảng Nam, gồm: Văn phòng tổng hợp; Phòng Kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong lĩnh vực hành chính, kinh tế, xã hội; Phòng Kiểm sát xét xử án dân sự, án kinh tế, lao động; Phòng Kiểm sát điều tra án trị an, án an ninh; Phòng Kiểm sát điều tra án kinh tế; Phòng Kiểm sát xét xử án hình sự; Phòng Kiểm sát giam giữ, cải tạo và kiểm sát thi hành án.

Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam khen thưởng đột xuất cho Ban chuyên án triệt phá đường dây tổ chức đánh bạc qua mạng, với số tiền đánh bạc hàng trăm tỷ đồng; 05 tập thể được khen thưởng: VKSND tỉnh Quảng Nam; Phòng PA05, PA06, PA08 và PA09 thuộc Công an tỉnh Quảng Nam.

Trong 05 năm (1997-2002), ngành Kiểm sát Quảng Nam đã có nhiều nỗ lực trong thực hiện chức năng kiểm sát chung, kết quả nổi bật như: Năm 1997, kiểm sát hành vi trong lĩnh vực thu ngân sách, giáo dục đào tạo, lĩnh vực xoá đói giảm nghèo, xử phạt hành chính, phục vụ bầu cử Quốc hội, qua đó đã ban hành 74 kháng, kiến nghị, yêu cầu thu hồi trên 2 tỷ đồng, xử lý hành chính 210 trường hợp, khởi tố hình sự 1 vụ. Năm 2001, cả hai cấp phát hiện hơn 100 văn bản có vi phạm…

Bước sang giai đoạn mới, VKSND tỉnh Quảng Nam tiếp tục thực hiện chức năng nhiệm vụ theo Luật Tổ chức VKSND 2002, giai đoạn này, biên chế toàn ngành Kiểm sát nhân dân tỉnh Quảng Nam có 142 người; Viện kiểm sát tỉnh còn nhiều phòng ghép, có phòng đảm nhiệm từ hai đến ba khâu công tác; về cơ sở vật chất, điều kiện làm việc, nơi ăn chốn ở cho cán bộ, Kiểm sát viên vẫn còn nhiều thiếu thốn…

Trải qua 28 năm (1997 - 2025) xây dựng và phát triển, đến nay VKSND tỉnh Quảng Nam có VKSND tỉnh và 17 VKSND huyện, thị xã, thành phố, với đội ngũ cán bộ, Kiểm sát viên ngày càng được trẻ hóa, có trình độ chuyên môn cao, phẩm chất chính trị vững vàng, đáp ứng tốt yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.

Ứng dụng công nghệ thông tin vào giải quyết án.

Hoạt động của ngành Kiểm sát nhân dân tỉnh Quảng Nam được thực hiện theo Luật tổ chức VKSND năm 2014: Trong công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp, luôn bám sát chức năng, nhiệm vụ, chủ động phối hợp chặt chẽ với các cơ quan tiến hành tố tụng, không để xảy ra oan sai, bỏ lọt tội phạm, xử lý nghiêm minh các hành vi vi phạm pháp luật. Các vụ án hình sự nghiêm trọng, phức tạp, dư luận quan tâm đều được ngành chỉ đạo giải quyết kịp thời, đúng pháp luật, bảo đảm quyền con người, quyền công dân. Công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ việc dân sự, hành chính; kiểm sát thi hành án dân sự, hành chính có nhiều chuyển biến tích cực. Viện kiểm sát các cấp tăng cường ban hành kiến nghị, kháng nghị có chất lượng, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động tư pháp trên địa bàn.

Cạnh đó, ngành Kiểm sát Quảng Nam đã tích cực đưa ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác chuyên môn. Nhiều phiên tòa được số hóa, tổ chức rút kinh nghiệm theo tinh thần cải cách tư pháp. Các phần mềm nghiệp vụ, cơ sở dữ liệu điện tử được vận hành hiệu quả, góp phần hiện đại hóa quy trình kiểm sát. Mới đây, VKSND tỉnh Quảng Nam tiếp tục tăng cường ứng dụng AI trong xử lý công việc, thúc đẩy chuyển đổi số, nâng cao chất lượng công tác thống kê của ngành Kiểm sát nhân dân; tạo sự thay đổi tích cực trong quá trình xử lý thông tin, xử lý công việc của công chức và lãnh đạo VKSND hai cấp; xây dựng tác phong làm việc chất lượng, hiệu quả thông qua môi trường mạng.

Chăm lo công tác xây dựng Đảng, xây dựng ngành

Công tác xây dựng Đảng, xây dựng đội ngũ cán bộ kiểm sát luôn được chú trọng, nguồn quy hoạch cán bộ nay đã có đủ 3 độ tuổi, đáp ứng được yêu cầu bổ sung lãnh đạo trước mắt và lâu dài; công tác nghiên cứu khoa học pháp lý được chú trọng; hoạt động của Trang tin điện tử VKSND tỉnh Quảng Nam ngày càng chất lượng và phong phú; công tác thi đua khen thưởng được đổi mới có khen thưởng đột xuất, khen thưởng về thành tích xuất sắc trong công tác chuyên môn, nhiệm vụ để khích lệ công chức; về cơ sở vật chất được trang bị đầy đủ, trụ sở mới khang trang...

Đồng chí Lương Nguyễn Minh Triết, Bí thư Tỉnh ủy Quảng Nam và đồng chí Nguyễn Quang Dũng, Phó Viện trưởng VKSND tối cao trao Cờ thi đua của VKSND tối cao và chúc mừng tập thể lãnh đạo VKSND tỉnh Quảng Nam.

Từ những nỗ lực, cố gắng của toàn ngành đã đem lại kết quả: Đảng bộ VKSND tỉnh Quảng Nam nhiều năm liền đạt danh hiệu “trong sạch, vững mạnh tiêu biểu”; các tổ chức đoàn thể như Công đoàn, Chi đoàn Thanh niên hoạt động hiệu quả, tạo môi trường thi đua sôi nổi, đoàn kết trong toàn Ngành. Nhiều tập thể và cá nhân trong Ngành được tặng thưởng Huân chương Lao động, Cờ thi đua của Chính phủ, của VKSND dân tối cao, Bằng khen của UBND tỉnh, góp phần khẳng định những đóng góp bền bỉ và thiết thực của Ngành vào sự phát triển chung của tỉnh Quảng Nam.

Tiếp tục đổi mới, nâng cao hiệu quả công tác trong giai đoạn mới

Phát huy truyền thống xây dựng và phát triển, ngành Kiểm sát nhân dân tỉnh Quảng Nam xác định nhiệm vụ trọng tâm:

Tiếp tục đổi mới toàn diện các mặt công tác kiểm sát, nhất là xây dựng đội ngũ cán bộ, Kiểm sát viên vững về chính trị, giỏi về nghiệp vụ, tinh thông về pháp luật, công tâm và bản lĩnh, kỷ cương và trách nhiệm, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ chính trị và chuyên môn trong tình hình mới; thực hiện tốt chức năng thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp trên tất cả các lĩnh vực hình sự, dân sự, hành chính hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chính trị tại địa phương; tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, thực hiện chuyển đổi số ngành kiểm sát; đẩy mạnh công tác phối hợp liên ngành tư pháp, góp phần nâng cao chất lượng điều tra, truy tố, xét xử; gắn công tác kiểm sát với yêu cầu nhiệm vụ chính trị của địa phương, phục vụ hiệu quả công cuộc phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm an ninh, trật tự.

Đại biểu dự hội nghị điển hình tiên tiến ngành Kiểm sát Quảng Nam lần thứ III năm 2025.

Đồng thời, thực hiện Kế hoạch số 101/KH-VKSTC ngày 21/4/2025 của VKSND tối cao về thực hiện sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy, biên chế, Kiểm sát viên, công chức khác của VKSND và Hướng dẫn số 09/HD-VKSTC ngày 21/4/2025 của VKSND tối cao về xây dựng phương án sáp nhập VKSND cấp tỉnh. Đến nay, VKSND tỉnh Quảng Nam  và VKSND TP Đà Nẵng đã có phương án sắp xếp bộ máy làm việc sau sáp nhập.

Với bề dày truyền thống, sự đoàn kết thống nhất trong toàn ngành, sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của VKSND tối cao, Tỉnh ủy, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Nam, cùng với niềm tin, sự ủng hộ của nhân dân, ngành Kiểm sát nhân dân tỉnh Quảng Nam sẽ tiếp tục vững bước trên chặng đường mới, mặc dù công tác của ngành Kiểm sát nhân dân trong thời gian đến chắc chắn sẽ gặp nhiều thách thức, đặc biệt trong giai đoạn đất nước bước vào một kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam. Tuy nhiên, với tinh thần quyết tâm, đoàn kết nhất trí, đồng sức đồng lòng, mỗi công chức, Kiểm sát viên ngành Kiểm sát nhân dân tỉnh Quảng Nam sẽ nâng cao tinh thần trách nhiệm, tận tâm trong công việc, rèn luyện phẩm chất đạo đức, từ đó không ngừng nỗ lực phấn đấu hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, xứng đáng là lực lượng nòng cốt trong công cuộc bảo vệ pháp luật, công lý và quyền lợi chính đáng của nhân dân.

VKSND tỉnh Quảng Nam và VKSND TP Đà Nẵng lên phương án về tổ chức bộ máy sau sáp nhập.

Lê Văn Cân - Viện trưởng VKSND TP Hội An