Học tập và vận dụng sáng tạo quan điểm của đồng chí Hoàng Quốc Việt để xây dựng VKSND vững mạnh, hoàn thành tốt nhiệm vụ trong giai đoạn mới

Ngày 26/7 của 60 năm trước, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Lệnh số 20-LCT công bố Luật tổ chức Viện kiểm sát nhân dân, Luật được Quốc hội nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa khoá II, Kỳ họp thứ nhất thông qua ngày 15/7/1960, đánh dấu sự ra đời của Viện kiểm sát nhân dân, hệ thống cơ quan lần đầu tiên được thành lập trong bộ máy nhà nước ta.

Từ đó đến nay, Viện kiểm sát nhân dân đã trải qua chặng đường 60 năm xây dựng và phát triển, với 05 lần sửa đổi Hiến pháp, 06 lần sửa đổi Luật, Viện kiểm sát nhân dân qua từng giai đoạn lịch sử đã có nhiều chuyển biến về chức năng Hiến định, nhiệm vụ chính trị và hệ thống tổ chức, nhưng luôn khẳng định vị trí là thiết chế phục vụ đắc lực cho sự lãnh đạo của Đảng cộng sản Việt Nam, thiết chế quan trọng không thể thay thế trong tổ chức và thực hiện quyền lực nhà nước ở nước ta. Ngày 26/7 hàng năm đã trở thành truyền thống tốt đẹp của ngành Kiểm sát nhân dân, toàn ngành Kiểm sát lại dành những suy nghĩ, tình cảm và hành động thiết thực tưởng nhớ, tri ân các thế hệ cán bộ của ngành. Trong dịp này, người đặc biệt được nhắc đến nhiều nhất là người lãnh đạo tối cao đầu tiên của ngành Kiểm sát - Đồng chí Hoàng Quốc Việt, người Viện trưởng xuất sắc, mẫu mực, tấm gương sáng của mọi thế hệ cán bộ ngành Kiểm sát nhân dân.

Đồng chí Hoàng Quốc Việt được Trung ương Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh cử và được Quốc hội khóa II, Kỳ họp thứ nhất bầu làm Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao và giữ cương vị này trong suốt 16 năm liên tục (1960 - 1976). Nhận trọng trách trong những ngày đầu đầy bộn bề, gian khó, Viện kiểm sát nhân dân với chức năng "kiểm sát việc tuân theo pháp luật của các cơ quan thuộc Hội đồng Chính phủ, cơ quan Nhà nước địa phương, các nhân viên cơ quan Nhà nước và công dân"⁽¹⁾ còn hết sức mới mẻ, nên nhận thức của các cấp, các ngành có lúc, có nơi còn chưa thống nhất, đội ngũ cán bộ Kiểm sát mới cũng còn bỡ ngỡ với chức năng, nhiệm vụ của ngành, đồng chí Hoàng Quốc Việt đã cùng với tập thể lãnh đạo Viện kiểm sát nhân dân tối cao tập trung và khẩn trương xây dựng, củng cố hệ thống Viện kiểm sát nhân dân về mọi mặt. Trên cơ sở quy định của Luật tổ chức Viện kiểm sát nhân dân về nhiệm vụ, mục đích, các hoạt động kiểm sát việc tuân theo pháp luật⁽²⁾, gắn kết với nhiệm vụ cách mạng ở từng thời kỳ, đồng chí vừa xác định phương hướng, mục tiêu, nhiệm vụ, phương pháp công tác; vừa chăm lo xây dựng tổ chức bộ máy, vừa tổ chức công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ để triển khai nhiệm vụ. Tư tưởng, quan điểm của đồng chí Hoàng Quốc Việt về sự lãnh đạo của Đảng đối với Viện kiểm sát nhân dân, về pháp luật và pháp chế xã hội chủ nghĩa, về phẩm chất đạo đức của người cán bộ Kiểm sát và phương pháp công tác kiểm sát được ứng dụng và kiểm nghiệm qua thực tiễn công tác của ngành không chỉ giúp Viện kiểm sát nhân dân thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ Luật định mà đã từng bước làm sáng rõ con đường của Viện kiểm sát nhân dân trong sự nghiệp cách mạng của Đảng, của dân tộc; khẳng định, củng cố vị trí, vai trò của Viện kiểm sát nhân dân trong hệ thống chính trị, đặt nền móng cho việc hình thành hệ thống lý luận về Viện kiểm sát nhân dân.

Đồng chí Hoàng Quốc Việt, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao báo cáo một số vấn đề các Nghị quyết 22, 23, 24 và Nghị quyết 08 của Bộ Chính trị về công tác kiểm sát (tháng 4/1976).

Giá trị của những tư tưởng ấy kết tinh trong các chủ trương công tác và biện pháp chỉ đạo của đồng chí Hoàng Quốc Việt đối với tổ chức và hoạt động nghiệp vụ của ngành, tiếp tục được các đồng chí Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao sau này kế thừa và phát triển. Những thành tựu lịch sử Viện kiểm sát nhân dân đạt được trong 60 năm qua là minh chứng thuyết phục cho con đường đúng đắn đó. Ngày nay, trong điều kiện xây dựng “nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân”, tăng cường “kiểm soát giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp”⁽³⁾, đồng thời, tiếp tục thực hiện chủ trương cải cách tư pháp với mục tiêu “xây dựng nền tư pháp trong sạch, vững mạnh, dân chủ, nghiêm minh, bảo vệ công lý, từng bước hiện đại, phục vụ nhân dân, phụng sự Tổ quốc”⁽⁴⁾ thì thiết chế Viện kiểm sát nhân dân với chức năng thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động tư pháp càng trở nên quan trọng và cần thiết, là yếu tố bảo đảm tăng cường hiệu lực, hiệu quả công tác tư pháp trong giai đoạn mới. Ngành Kiểm sát nhân dân cần tiếp tục học tập và vận dụng sáng tạo quan điểm của đồng chí Hoàng Quốc Việt để tham mưu cho Đảng, Quốc hội định hướng chiến lược về sự phát triển của ngành phù hợp với bối cảnh, tình hình chung của đất nước.

Công tác của Viện kiểm sát nhân dân phải luôn bám sát và phục vụ kịp thời các chủ trương, đường lối của Đảng

Quan điểm lãnh đạo, chỉ đạo nhất quán, xuyên suốt của đồng chí Hoàng Quốc Việt trong 16 năm lãnh đạo ngành Kiểm sát nhân dân đó là: Công tác kiểm sát thực chất là công tác chính trị, vì vậy, phải quán triệt chủ trương, đường lối của Đảng vào hoạt động kiểm sát, vận dụng vào từng khâu công tác kiểm sát, công tác kiểm sát phải phục vụ kịp thời các nhiệm vụ mà Đảng đề ra, luôn nêu cao tính Đảng trong công tác kiểm sát. Đây là tư tưởng có tính tầm nhìn vô cùng quan trọng, cho thấy sự gắn kết biện chứng giữa Đảng cộng sản lãnh đạo và thiết chế Viện kiểm sát nhân dân, sự ra đời và tồn tại của Viện kiểm sát nhân dân là phục vụ sự lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nước và xã hội, để thực hiện các nhiệm vụ cách mạng của Đảng.

Từ năm 1960 - 1965, trong bối cảnh miền Bắc vừa xây dựng và củng cố quan hệ sản xuất mới xã hội chủ nghĩa, vừa đấu tranh trấn áp các thế lực thù địch chống phá sự nghiệp cách mạng, vừa chiến đấu chống lại chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ, đồng chí Hoàng Quốc Việt đã chỉ đạo toàn ngành tập trung trọng tâm công tác để phục vụ các nhiệm vụ lớn mà Đảng đã xác định như tăng cường đấu tranh chống phản cách mạng, giữ gìn an ninh, trật tự; xây dựng và phát triển hợp tác hóa nông nghiệp; phục vụ phong trào “ba xây, ba chống”.

Trong giai đoạn 1965 - 1975, chiến tranh mở rộng ra miền Bắc, công tác kiểm sát đã chuyển hướng bảo đảm pháp chế trong thời chiến, kiên quyết đấu tranh chống các loại tội phạm xâm phạm an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội, tài sản xã hội chủ nghĩa, vật tư quốc phòng, góp phần bảo đảm thực hiện các chính sách về nghĩa vụ quân sự, hậu phương quân đội; chú trọng kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong lĩnh vực hành chính - kinh tế: Kiểm sát các cơ quan nhà nước và nhân viên nhà nước, chống việc lợi dụng thời chiến để buông lỏng quản lý, kiểm sát các hợp tác xã, tăng cường pháp chế ở cơ sở. Đồng chí Hoàng Quốc Việt còn đặc biệt chú trọng công tác xây dựng Đảng trong ngành Kiểm sát, việc triển khai thực hiện và kết quả công tác của ngành luôn được báo cáo kịp thời với Ban Bí thư, cấp ủy địa phương.

Đồng chí luôn khẳng định công tác kiểm sát phải đặt dưới sự lãnh đạo tuyệt đối của Đảng, nghiệp vụ mà không có sự lãnh đạo của cấp ủy thì nghiệp vụ đó không có nội dung, không phục vụ được yêu cầu cách mạng; đồng thời, cũng không được thụ động trông chờ, ỷ lại vào cấp ủy, qua công tác phải tham mưu cho cấp ủy phù hợp với tình hình thực tiễn, tranh thủ sự lãnh đạo của Đảng.

Trên nền tảng tư tưởng của đồng chí Hoàng Quốc Việt về tính Đảng trong công tác kiểm sát, trong những năm qua, ngành Kiểm sát nhân dân đã xây dựng các chương trình, kế hoạch tổ chức quán triệt, triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội XII của Đảng, Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI, XII); xác định phương châm “Đoàn kết, đổi mới - Trách nhiệm, kỷ cương - Thực chất, hiệu quả”, coi đây là một trong những biện pháp thiết thực, sáng tạo để thực hiện hiệu quả các Nghị quyết. Đồng thời, đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, xác định đây là nội dung quan trọng của công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, xây dựng ngành. Thực hiện nghiêm các cuộc vận động xây dựng đội ngũ cán bộ, Kiểm sát viên “Vững về chính trị, giỏi về nghiệp vụ, tinh thông về pháp luật, công tâm và bản lĩnh, kỷ cương và trách nhiệm”. Thực hiện Chiến lược cải cách tư pháp của Đảng, ngành Kiểm sát đã triển khai thực hiện nghiêm, hiệu quả các chương trình, nhiệm vụ trọng tâm về cải cách tư pháp của Ban chỉ đạo cải cách tư pháp trung ương; quan tâm, chú trọng xây dựng, hoàn thiện pháp luật, triển khai thi hành pháp luật mới về tư pháp đồng bộ, thống nhất trong toàn ngành và với các cơ quan tư pháp khác; tăng cường hợp tác quốc tế trong đấu tranh phòng, chống tội phạm; từng bước bảo đảm tốt hơn các nguồn lực cho việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ trong tình hình mới, phù hợp với hoạt động đặc thù của Viện kiểm sát. Trong thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động tư pháp, ngành Kiểm sát thực hiện quyết liệt nhiều giải pháp nhằm chống oan sai và bỏ lọt tội phạm; thực hiện tốt hơn chủ trương tăng cường trách nhiệm công tố trong hoạt động điều tra, gắn công tố với hoạt động điều tra, trách nhiệm công tố được thực hiện sớm hơn, gắn chặt hơn, theo sát tiến độ điều tra; chất lượng tranh tụng tại các phiên tòa hình sự từng bước được nâng lên. Đặc biệt, tiếp tục quán triệt, thực hiện nghiêm chỉ thị, nghị quyết của Đảng, Quốc hội, kết luận, chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư, Trưởng Ban chỉ đạo trung ương về phòng, chống tham nhũng trong việc xử lý các vụ việc, vụ án về kinh tế, tham nhũng; đã phối hợp chặt chẽ với Ban Nội chính trung ương, Bộ Công an, Tòa án nhân dân tối cao kịp thời tháo gỡ khó khăn, khẩn trương điều tra, truy tố, xét xử các vụ án đúng tiến độ, bảo đảm yêu cầu về chính trị, pháp luật và nghiệp vụ, thu hồi tài sản cho Nhà nước, qua đó, khẳng định rõ vai trò, trách nhiệm của ngành Kiểm sát trong công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng. Công tác điều tra tội phạm của Viện kiểm sát nhân dân tối cao đã phát hiện, khởi tố nhiều vụ án xâm phạm hoạt động tư pháp, đặc biệt đã kịp thời khởi tố, điều tra nhiều đối tượng có hành vi tham nhũng trong hoạt động tư pháp, một số vụ có vi phạm tố tụng nghiêm trọng, qua đó, góp phần quan trọng bảo đảm hoạt động điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án tuân thủ pháp luật, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, củng cố, xây dựng hệ thống cơ quan tư pháp trong sạch, vững mạnh. Công tác kiểm sát hoạt động tư pháp đã phát hiện nhiều thiếu sót, vi phạm pháp luật trong giải quyết án dân sự, hành chính, giam giữ, thi hành án và giải quyết khiếu nại, tố cáo về tư pháp; đã ban hành hàng nghìn kháng nghị, kiến nghị yêu cầu các cơ quan tư pháp chấn chỉnh, khắc phục kịp thời; thông qua thực hiện chức năng, Viện kiểm sát các cấp đã tổng hợp, ban hành nhiều kiến nghị đối với Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành, Chủ tịch Ủy ban nhân dân các cấp về các biện pháp ngăn chặn, phòng ngừa thiếu sót, vi phạm, tháo gỡ vướng mắc trong quá trình thực thi pháp luật, thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước. Bên cạnh việc triển khai thực hiện đầy đủ, nghiêm túc các nghị quyết, chỉ thị của Trung ương Đảng, các Viện kiểm sát nhân dân cấp tỉnh, cấp huyện còn thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị của địa phương.

Thông qua việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ, Viện kiểm sát nhân dân các cấp đồng thời có trách nhiệm tham mưu cho Đảng trong việc xây dựng và ban hành chủ trương, đường lối lãnh đạo Nhà nước và xã hội nói chung, cải cách tư pháp nói riêng. Trong quá trình triển khai thực hiện chiến lược cải cách tư pháp, Viện kiểm sát nhân dân đã tham mưu cho Đảng về một số chủ trương cần được nghiên cứu thêm về tính khả thi, sự phù hợp với thực tiễn đất nước và đã được chấp nhận. Viện kiểm sát nhân dân còn là cơ quan tham mưu, tư vấn cho cấp ủy các cấp trong đường lối giải quyết các vấn đề mới, nóng, bức xúc, một tình huống thi hành pháp luật hoặc vụ việc cụ thể phức tạp, phạm vi ảnh hưởng rộng.

Trong thời gian tới, ngành Kiểm sát nhân dân vẫn phải xác định tiếp tục duy trì và làm tốt hơn nữa, bám sát và phục vụ kịp thời, hiệu quả hơn nữa các chủ trương, đường lối của Đảng, coi đây là kim chỉ nam trong hoạt động của mình, là thước đo chất lượng, hiệu quả công tác của toàn ngành. Đây cũng là cơ sở quan trọng để khẳng định mô hình tổ chức Viện kiểm sát nhân dân trong Hiến pháp là phù hợp với chế độ chính trị và bản chất của Nhà nước ta.

Công tác của Viện kiểm sát nhân dân phải gắn với thực tiễn cuộc sống của nhân dân, bảo vệ lợi ích của quần chúng nhân dân

Với nhiều năm kinh nghiệm làm công tác dân vận trước khi về ngành Kiểm sát nhân dân, đồng chí Hoàng Quốc Việt đã quán triệt và tổ chức thực hiện xuất sắc tư tưởng của Bác Hồ về xây dựng nền tư pháp mang đậm tính nhân dân vào quá trình thực hiện chức năng, nhiệm vụ của ngành. Bảo vệ quyền dân chủ của nhân dân, bảo vệ lợi ích của quần chúng lao động là một trong những trọng tâm công tác của ngành Kiểm sát thời kỳ này với các nhiệm vụ chính: Đấu tranh với tình trạng vi phạm dân chủ ở nông thôn, trong vận động cải tiến hợp tác xã nông nghiệp, trong bảo đảm chính sách hậu phương quân đội và bảo vệ quyền dân chủ của công dân trong công tác bắt, giam, giữ. Đồng chí thường căn dặn cán bộ Kiểm sát “hành động của mỗi cán bộ Kiểm sát không có gì khác hơn là việc làm lợi cho cách mạng, làm lợi cho nhân dân”, khi tiến hành công tác kiểm sát phải quán triệt lời dạy của Bác: “Việc gì có lợi cho dân, phải hết sức làm. Việc gì có hại cho dân, phải hết sức tránh”, “Muốn biết ai tốt, ai xấu, ai thiện, ai ác, điều cơ bản là phải xem thái độ của họ đối với nhân dân lao động”. Hoạt động kiểm sát phải dựa vào nhân dân và bảo vệ nhân dân. Đồng chí nhấn mạnh: Muốn phát hiện tội phạm phải dựa vào quần chúng, đồng thời, phải làm cho quần chúng hiểu biết pháp luật, sử dụng pháp luật để đấu tranh chống tội phạm. Chỉ khi pháp luật thực sự ở trong tay nhân dân thì pháp luật mới được chấp hành nghiêm chỉnh và mới phát huy đầy đủ uy lực của nó⁽⁵⁾. Để làm được điều này, bản thân đồng chí đã gương mẫu trực tiếp thâm nhập thực tiễn, đồng chí đã có nhiều chuyến công tác về nông thôn, đến các công trường, xí nghiệp, hợp tác xã để nói chuyện với người lao động, bà con xã viên và nghe cung cấp thông tin về tình hình vi phạm pháp luật. Trong chỉ đạo giải quyết án, đồng chí đề ra đường lối xử lý: Đối với những vấn đề thuộc mâu thuẫn địch ta, phải thực hiện chuyên chính mạnh mẽ, thẳng tay trừng trị bọn phản cách mạng. Đối với những vấn đề thuộc nội bộ nhân dân, phải áp dụng phương pháp giáo dục, thuyết phục là chính, xử lý có tình người. Với nhân dân lao động nhất thời phạm tội nhẹ nên mạnh dạn giao về cho tổ chức quần chúng giúp đỡ, tránh đơn thuần áp dụng phương pháp trừng trị, bỏ tù để giải quyết⁽⁶⁾.

Tư tưởng về tính nhân dân trong công tác kiểm sát của đồng chí Hoàng Quốc Việt được kế thừa, trở thành quan điểm chỉ đạo xuyên suốt trong việc xây dựng các đạo luật về tư pháp quan trọng và thực tiễn công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động tư pháp của Viện kiểm sát nhân dân hiện nay. Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 do Viện kiểm sát nhân dân tối cao chủ trì soạn thảo đã bổ sung nguyên tắc mới nhằm bảo đảm tốt hơn quyền con người, quyền công dân theo quy định của Hiến pháp năm 2013⁽⁷⁾, đồng thời, bổ sung nhiều quy định nhằm cụ thể hóa các quyền con người, quyền công dân trong lĩnh vực tư pháp tại các khoản 1, 2 Điều 20 và Điều 31 Hiến pháp năm 2013. Triển khai thi hành Hiến pháp, Bộ luật Tố tụng hình sự với những nguyên tắc tư pháp tiến bộ, Viện kiểm sát nhân dân tập trung thực hiện tốt nhiệm vụ chống oan, sai bằng các biện pháp cụ thể như: Tăng cường trách nhiệm công tố trong hoạt động điều tra, kiểm sát chặt chẽ ngay từ giai đoạn tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm; tăng cường yêu cầu xác minh, điều tra; Kiểm sát viên tăng cường tham gia hỏi cung và trực tiếp hỏi cung, phúc cung trước khi quyết định truy tố, nâng chất lượng tranh tụng của Kiểm sát viên tại phiên tòa,... đã góp phần nâng cao chất lượng công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát điều tra, truy tố của ngành Kiểm sát, hằng năm đều đạt và vượt các chỉ tiêu Nghị quyết Quốc hội giao và kết quả công tác năm sau tốt hơn năm trước, như: Các trường hợp đình chỉ do bị can không phạm tội, Tòa tuyên bị cáo không phạm tội tiếp tục giảm; tỉ lệ trả hồ sơ để điều tra bổ sung giữa các cơ quan tiến hành tố tụng giảm, các trường hợp oan, sai cũng giảm liên tục theo từng năm.

Trong các công tác thực hiện chức năng, Viện kiểm sát nhân dân kiên quyết kháng nghị những hành vi, bản án, quyết định của cơ quan, cá nhân có thẩm quyền trong hoạt động tư pháp có vi phạm pháp luật nghiêm trọng, xâm phạm quyền con người, quyền công dân, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân. Đối với người bị tạm giữ, tạm giam, người đang chấp hành án phạt tù không có căn cứ và trái pháp luật, Viện kiểm sát nhân dân phải quyết định trả tự do ngay, Viện kiểm sát là cơ quan duy nhất có trách nhiệm giải quyết khiếu nại, tố cáo của người bị tạm giữ, tạm giam. Viện kiểm sát các cấp kiểm sát chặt chẽ việc giải quyết khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp, số đơn/việc đã giải quyết đạt gần 90%, ban hành hơn 1.000 kháng nghị, kiến nghị yêu cầu các cơ quan tư pháp khắc phục vi phạm pháp luật; hàng năm, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao chịu trách nhiệm báo cáo Quốc hội về công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp. Công tác giải quyết đơn đề nghị kháng nghị giám đốc thẩm, tái thẩm được quan tâm chỉ đạo quyết liệt, mặc dù số lượng đơn rất lớn và tăng theo từng năm, trong khi biên chế, cơ sở vật chất, trang thiết bị của Viện kiểm sát còn nhiều hạn chế nhưng chất lượng, tiến độ giải quyết đơn có sự chuyển biến tích cực.

Ngày nay, trong điều kiện Đảng và Nhà nước ta đang thực hiện công cuộc xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân càng cần nhận thức rõ trách nhiệm của mình trong việc bảo vệ Hiến pháp và pháp luật, trong kiểm soát quyền lực tư pháp để quyền con người, quyền công dân được bảo vệ và bảo đảm thực chất, hiệu quả trong môi trường tư pháp trong sạch và dân chủ. Tư tưởng trọng dân, lấy lợi ích của nhân dân làm mục tiêu và thước đo hiệu quả công tác của đồng chí Hoàng Quốc Việt từ những năm 60 của thế kỷ 20 đến nay vẫn còn nguyên giá trị, đó cũng chính là mục tiêu mà công cuộc cải cách tư pháp ngày nay hướng đến.

Xây dựng đội ngũ cán bộ Kiểm sát có phẩm chất chính trị, đạo đức nghề nghiệp, năng lực, trình độ phải là nhiệm vụ hàng đầu trong công tác xây dựng ngành của Viện kiểm sát nhân dân

Người cán bộ Kiểm sát, theo quan điểm của đồng chí Hoàng Quốc Việt, chỉ có duy nhất một chất, đó là chất cách mạng. Kiểm sát viên phải là đảng viên, ai chưa phải là đảng viên phải lấy tiêu chuẩn của người cộng sản để phấn đấu, rèn luyện. Đồng chí thường căn dặn: Làm cán bộ Kiểm sát phải có quan điểm chính trị vững vàng, kiên định, nếu tư tưởng, quan điểm chính trị sai lệch, dù có giỏi nghiệp vụ thì công việc cũng không có kết quả gì. Có như vậy, Viện kiểm sát mới thực hiện được nhiệm vụ chính trị của Đảng. Cán bộ Kiểm sát phải gương mẫu trong việc chấp hành pháp luật, trong sạch về lối sống, phẩm chất, dũng cảm đấu tranh bảo vệ công lý, bảo vệ pháp chế, có như vậy mới kiểm sát được việc chấp hành pháp luật của người khác.

Cán bộ Kiểm sát còn phải phấn đấu thực hiện lời Bác Hồ dạy “Công minh, chính trực, khách quan, thận trọng, khiêm tốn”. Để cán bộ dễ nhớ, dễ hiểu, đồng chí làm rõ: “Công minh, chính trực” là tư tưởng chủ đạo cho hành động, phải công bằng và sáng suốt, ngay thẳng và trung thực, công tâm và bản lĩnh; “khách quan, thận trọng” là phương pháp thực hiện công việc trong quá trình giải quyết vụ án cụ thể, đồng chí luôn nhấn mạnh “Công tác kiểm sát không phải muốn làm thế nào cũng được, bởi nó đụng chạm trực tiếp đến sinh mệnh con người”, do vậy, người cán bộ Kiểm sát phải có phương pháp làm việc thận trọng, tỉ mỉ, sâu sát, tôn trọng sự thật khách quan; còn “khiêm tốn” là thái độ ứng xử không tự cao, tự mãn, không hống hách⁽⁸⁾. Cán bộ Kiểm sát cũng phải tích cực thâm nhập thực tiễn, sâu sát, học hỏi từ thực tiễn, phải khắc phục tư tưởng lệch lạc muốn tách rời việc làm án với phong trào quần chúng, nếu như vậy sẽ chỉ còn chuyên môn đơn thuần và không có tác dụng phòng ngừa tội phạm. Mỗi cán bộ Kiểm sát phải xây dựng cho mình lòng nhiệt tình, tận tụy với nghề nghiệp, nếu không có lòng nhiệt tình công tác thì sẽ như hòn than nguội, mất đi sự nhạy cảm với tình hình và dễ bị kẻ thù lợi dụng; phải luôn nghiêm khắc đặt cho mình trách nhiệm cao trước Đảng, trước nhân dân, khi có vi phạm, thiếu sót phải nhận phần trách nhiệm nặng nề hơn vì chúng ta được Đảng dày công rèn luyện, giáo dục nhiều hơn quần chúng. Đồng chí đặc biệt khuyến khích cán bộ tự học, đọc nhiều sách để nâng cao trình độ, kiến thức khoa học về các mặt để phục vụ công tác, hiểu thêm cuộc sống và đạo lý cách mạng, không được chủ quan, tự mãn. Đồng chí luôn quan tâm loại trừ những con sâu mọt chen lẫn trong đội ngũ cán bộ, đã chỉ đạo quyết liệt cuộc vận động “ba xây, ba chống” (chống tham ô, chống lãng phí, chống quan liêu), kiên quyết đấu tranh chống thói cửa quyền, hách dịch, tham nhũng trong bộ máy nhà nước.

Ngày 12/10/1964, đồng chí Hoàng Quốc Việt ký ban hành Quyết định số 220/QĐ thành lập Trường Cán bộ kiểm sát. Ngày 21/4/1970, đồng chí ký ban hành Quyết định số 62/QĐ-TC về tổ chức bộ máy của Viện kiểm sát nhân dân tối cao (được Ủy ban Thường vụ Quốc hội phê chuẩn ngày 25/4/1970), trong đó, Trường Cán bộ kiểm sát được chuyển thành Trường bổ túc và đào tạo cán bộ Kiểm sát, đánh dấu bước phát triển quan trọng trong công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ của ngành Kiểm sát nhân dân. Ngay từ giai đoạn này, đồng chí đã đề cập đến vấn đề thi sát hạch đối với Kiểm sát viên “Rồi đây chúng ta cũng phải xây dựng ngành qua sát hạch... Bởi có sát hạch thì mới có thể bảo đảm Kiểm sát viên ở bậc nào đáp ứng đầy đủ tiêu chuẩn ở bậc đó, bảo đảm mỗi cán bộ Kiểm sát chúng ta đảm nhiệm đầy đủ nhiệm vụ được phân công”⁽⁹⁾.

Mặc dù chức năng kiểm sát việc tuân theo pháp luật của Viện kiểm sát nhân dân hiện nay đã thu hẹp, chỉ còn kiểm sát hoạt động tư pháp nhưng những phẩm chất cần có của người cán bộ Kiểm sát mà đồng chí Hoàng Quốc Việt đã chỉ ra vẫn luôn đúng đắn. Đây cũng là yêu cầu mà Chiến lược cải cách tư pháp của Đảng đặt ra nhằm xây dựng đội ngũ cán bộ tư pháp trong sạch, vững mạnh: “Bồi dưỡng cán bộ tư pháp theo hướng cập nhật các kiến thức mới về chính trị, pháp luật, kinh tế, xã hội, có kỹ năng nghề nghiệp và kiến thức thực tiễn, có phẩm chất, đạo đức trong sạch, dũng cảm đấu tranh vì công lý, bảo vệ pháp chế xã hội chủ nghĩa”; “Nghiên cứu thực hiện cơ chế thi tuyển để chọn người bổ nhiệm vào các chức danh tư pháp”. Luật tổ chức Viện kiểm sát nhân dân năm 2014 đã hiện thực hóa mong muốn của đồng chí Hoàng Quốc Việt về việc thi sát hạch Kiểm sát viên, và từ khi có Luật đến nay, Viện kiểm sát nhân dân tối cao đã tổ chức tốt 05 kỳ thi tuyển Kiểm sát viên các ngạch sơ cấp, trung cấp, cao cấp. Tiêu chuẩn, điều kiện dự thi vào các ngạch Kiểm sát viên cũng đầy đủ, toàn diện hơn, phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ của từng ngạch.

Trong những năm qua, ngành Kiểm sát nhân dân đã chọn khâu đột phá là công tác cán bộ, phát huy vai trò, trách nhiệm người đứng đầu các cấp, gắn trách nhiệm người đứng đầu với kết quả thực hiện chức năng, nhiệm vụ của đơn vị, với yêu cầu người đứng đầu phải thực sự “công bằng, trách nhiệm, gương mẫu”, cấp dưới phải “trung thực, tận tụy, trách nhiệm” trong công việc. Quy hoạch, đào tạo cán bộ, nhất là cấp lãnh đạo, người đứng đầu nhằm phát hiện, đào tạo, rèn luyện, thử thách, tạo môi trường và động lực phấn đấu cho đội ngũ cán bộ như tăng cường luân chuyển, điều động, biệt phái cán bộ lãnh đạo, quản lý từ cấp tối cao, cấp cao về địa phương và từ địa phương lên, bố trí cán bộ nhiều vị trí công tác để đào tạo toàn diện và kịp thời chọn ra đội ngũ kế thừa, đáp ứng yêu cầu thay thế trước mắt và lâu dài. Thực hiện chủ trương, nghị quyết của trung ương trong sắp xếp, kiện toàn tổ chức bộ máy theo hướng tinh gọn đầu mối, hoạt động hiệu quả; đặc biệt là củng cố, kiện toàn các đơn vị có chức năng, nhiệm vụ đấu tranh phòng chống tội phạm tham nhũng, nhất là việc bố trí người đứng đầu các đơn vị này phải là người có năng lực, kinh nghiệm, bản lĩnh và dám đương đầu đấu tranh với cái sai, bảo vệ cái đúng. Tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong toàn ngành, tăng cường thanh tra đột xuất, yêu cầu tự thanh tra, nhằm phát hiện kịp thời để uốn nắn, ngăn chặn những dấu hiệu suy thoái, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ ngành.