Nhận diện, đấu tranh phản bác luận điệu mới của các thế lực thù địch, phản động, phần tử cơ hội chính trị lợi dụng vấn đề "Tự do ngôn luận để chống phá Đảng, Nhà nước"

 2. Nhận diện luận điệu của các thế lực chống phá lợi dụng vấn đề “tự do ngôn luận” để chống phá Đảng và Nhà nước

• Về nội dung:

Thứ nhất, luận điệu đồng nhất “tự do ngôn luận” với “ngôn luận tự do" để từ đó chống phá Đảng và Nhà nước ta. Trong các luận điệu chỉ trích Việt Nam không có tự do ngôn luận có thể thấy các lập luận đã cố tình tập trung vào vế đầu của Tuyên ngôn thế giới về nhân quyền năm 1948, khẳng định tự do tư tưởng, tự do ngôn luận là quyền cơ bản của con người, mà bỏ đi vế sau là quyền tự do đó phải nằm trong khuôn khổ pháp luật và thể chế mỗi quốc gia.

 Thay vì xem xét các mối quan hệ giữa Hiến pháp, pháp luật và hoạt động tự do ngôn luận của công dân trên thực tiễn, các thế lực thù địch, chống phá chỉ tập trung vào các vụ việc và cá nhân cụ thể như: “đàn áp các blogger”, “bắt giam các nhà báo” để xuyên tạc về tự do ngôn luận ở Việt Nam, nhưng trong những vụ việc này, các đối tượng bị bắt giữ đều có hành vi lợi dụng các quyền tự do ngôn luận để đưa tin sai sự thật, tuyên truyền chống phá Đảng và Nhà nước, xuyên tạc tình hình kinh tế - xã hội ở Việt Nam. Khái niệm mà họ sử dụng chính là “ngôn luận tự do” gần với khái niệm tự do tuyệt đối, không có giới hạn.

Do đó, cái gọi là ngôn luận tự do theo cách mà các thế lực thù địch tuyên truyền là đề cao tư tưởng của các cá nhân, không đi kèm trách nhiệm và các khuôn khổ luật pháp, đạo đức xã hội, không quan tâm hoặc xem nhẹ những hệ quả gây ra cho xã hội, cộng đồng. Điều đó khác rất xa với tự do ngôn luận chân chính, có trách nhiệm với sự phát triển tiến bộ của xã hội và nhân loại. 

Thứ hai, luận điệu xuyên tạc quyền tự do ngôn luận ở Việt Nam chỉ là hình thức, nhưng thực tế thì bị hạn chế tối đa bởi các chế tài thực thi. Trong những năm gần đây, đã có không ít những luận điệu từ trong và ngoài nước xuyên tạc, lên án quyền tự do ngôn luận ở Việt Nam. Đáng lưu ý nhất là Báo cáo quốc gia về thực tiễn nhân quyền năm 2018 của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đã có những nhận định không khách quan, thiếu chứng cứ về tình hình nhân quyền ở Việt Nam, trong đó có quyền tự do ngôn luận tự, tự do báo chí. Chẳng hạn, ngày 11/3/2019 tại Giơ-ne-vơ (Thụy Sĩ), Ủy ban nhân quyền của Liên Hợp Quốc đã tổ chức xem xét báo cáo quốc gia lần thứ III của Việt Nam về thực thi Công ước Quốc tế về các quyền Dân sự và Chính trị (Công ước ICCPR). Tại cuộc họp này đoàn Việt Nam đã trả lời nhiều câu hỏi, chất vấn với thái độ cởi mở, cầu thị liên quan đến tình hình thực hiện các quy định của công ước ICCPR, trong đó có vai trò của cơ quan nhà nước cũng như cơ chế bảo vệ và thúc đẩy việc bảo đảm quyền tự do ngôn luận tại Việt Nam.

Nhưng trên thực tế, không ít luận điệu vẫn cho rằng, Việt Nam đã “xảo ngôn” trong phiên họp đó. Mặc dù với lập luận dẫn chứng không hoàn toàn giống nhau, nhưng các luận điệu đều có chung quan điểm là: ở Việt Nam hiện nay, quyền tự do ngôn luận chỉ là hình thức, tuy được hiến pháp và luật quy định nhưng trên thực tế quyền này bị hạn chế tối đa bởi các yếu tố thực thi pháp luật và những cơ chế quyền lực trong hệ thống chính trị.

Hay như thực tiễn 3 năm qua, đỉnh điểm là năm 2021, trong khi Nhà nước ta đang nỗ lực ngăn chặn, kiểm soát và đẩy lùi dịch bệnh COVID-19, các phần tử chống đối, phản động lợi dụng tình hình dịch bệnh để tuyên truyền thông tin sai trái, xuyên tạc chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước gây hoang mang dư luận xã hội, như: phát tán tin giả, dựng chuyện về số người mắc bệnh, số ca tử vong và loan tin tốc độ lây lan dịch bệnh lớn hơn nhiều lần con số do Chính phủ công bố, tạo tâm lý sợ hãi cho cộng đồng, làm xáo trộn đời sống xã hội, gây nghi ngờ, mâu thuẫn giữa nhân dân với Đảng và Nhà nước. Các thế lực thù địch cố tình lờ đi những kết quả quan trọng chúng ta đã đạt được, hạ thấp vai trò lãnh đạo của Đảng, năng lực quản lý của Nhà nước trong xử lý dịch bệnh, vu khống Nhà nước che giấu thông tin, không ngăn chặn dịch bệnh ngay từ đầu… Rất nhiều phần tử cơ hội khác còn cố tình tung tin sai sự thật về tình hình dịch bệnh nhằm trục lợi bất chính. Đó là những thông tin tiêu cực khiến người dân lo sợ, đổ xô đi mua khẩu trang, lương thực tích trữ, dẫn đến tình trạng “găm” hàng, “thổi” giá… Những hành vi như vậy không thể dùng cái gọi là “quyền tự do ngôn luận” để biện hộ.

Ngược lại, trong khi Đảng và Nhà nước ta đang ra sức ngăn chặn những thông tin xuyên tạc, sai trái trên thì các thế lực phản động, thù địch lại rêu rao rằng, đây là “một hình thức kiểm duyệt thông tin”, “vi phạm quyền tự do ngôn luận”. Trong khi, sự thật là việc ngăn chặn trên là cần thiết, phù hợp với quy định của pháp luật, các quốc gia trên thế giới đều phải thực hiện.

• Về phương thức:

Bên cạnh việc đưa ra những luận điệu sai trái, xuyên tạc về vấn đề tự do ngôn luận ở Việt Nam thì các thế lực thù địch, chống phá còn lợi dụng quyền tự do ngôn luận của công dân, kết hợp với những phương thức thực hiện quyền này để tuyên truyền những nội dung sai trái, lệch lạc nêu trên, những nội dung khác chống phá Đảng và Nhà nước ta.

Thứ nhất, chúng sử dụng các phương thức truyền thống như: xuất bản báo chí ở nước ngoài, sản xuất băng, đĩa hình chuyển về trong nước; tài trợ cho một số cơ quan báo chí nước ngoài chuyên chống phá Việt Nam để xuyên tạc, chống phá quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước trên tất cả các lĩnh vực nói chung và về quyền tự do ngôn luận nói riêng tại Việt Nam.

Bên cạnh đó, cần phải nói thêm rằng, phương thức thể hiện của tự do ngôn luận rất đa dạng. Cho nên, về hình thức, báo chí được xem là một phương thức đặc biệt để thực hiện quyền tự do ngôn luận của công dân, nói cách khác, đây chính là quyền tự do ngôn luận trên báo chí của công dân. Nó đặc biệt ở chỗ không phải chỉ là diễn đàn để mọi công dân, mọi tầng lớp, mọi độ tuổi, giới tính, ngành nghề khác nhau được quyền phát ngôn, bày tỏ tư tưởng, ý kiến, thể hiện hành động, nơi mà tự do ngôn luận thể hiện tập trung, mạnh mẽ và được lan tỏa nhiều nhất. Mà là ở chỗ, nội dung mà công dân có thể nêu lên ở đó: Công dân có thể phát biểu ý kiến về tình hình đất nước và thế giới; ý kiến xây dựng và thực hiện đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; góp ý kiến, phê bình, kiến nghị, khiếu nại, tố cáo trên báo chí đối với các tổ chức của Đảng, cơ quan nhà nước… (Điều 11 Luật báo chí năm 2016). Chính vì lẽ đó, đây cũng chính là phương thức mà các thế lực thù địch, phản động, các phần tử cơ hội có thể sử dụng để công kích mạnh vào hệ thống chính trị, vào Đảng và Nhà nước ta một cách trực tiếp nhất, mạnh mẽ nhất và khó bị xử lý nhất.

Thứ hai, chúng đặc biệt sử dụng Internet, truyền thông đại chúng để chống phá, đưa ra những nội dung, thông tin xuyên tạc, sai sự thật. Với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin, hình thức thể hiện của tự do ngôn luận có sự biến đổi lớn. Internet, mạng xã hội trở thành công cụ phổ biến để mọi cá nhân, tổ chức bày tỏ quan điểm, tư tưởng, truyền bá thông tin, thể hiện quyền tự do ngôn luận. Đặc biệt là sự ra đời nhanh chóng của các nền tảng kết nối cộng đồng như: Facebook, Zalo, Youtube, Tiktok, Instagram, Google,..… đã xóa nhòa ranh giới về mặt không gian, địa lý giữa các vùng miền, quốc gia. Và theo số liệu thống kê của Bộ Thông tin và Truyền thông cho thấy, tính đến tháng 9/2022, số lượng người dùng Internet tại Việt Nam vào khoảng 70 triệu người, chiếm khoảng 70% dân số cả nước. Với con số này, Việt Nam là quốc gia có lượng người dùng Internet cao thứ 12 trên toàn thế giới.

Lợi dụng sự phát triển của công nghệ số, những thuộc tính thể hiện sự ưu việt của không gian mạng là: đa dạng trong nội dung truyền tải, hình thức thể hiện, tự do trong các thức biểu đạt, nhanh chóng trong tốc độ tiếp cận, nhạy bén trong tương tác cộng đồng; lợi dụng sự quan tâm, mức độ sử dụng mạng xã hội của người dân ở Việt Nam nói trên, các thế lực thù địch, phản động đã và đang sử dụng không gian mạng như một mặt trận chủ lực, triệt để lợi dụng các website có máy chủ ở nước ngoài, khó bị kiểm soát hoặc hạn chế truy cập; những trang mạng có lượng người truy cập lớn, hội nhóm có nhiều thành viên để đăng tải hoặc chia sẻ quan điểm đối lập dưới nhiều hình thức: bài viết, tranh ảnh, clip,… để tung tin giả mạo, sai sự thật về vấn đề tự do ngôn luận nói riêng và về đường lối, chủ trương của Đảng; chính sách, pháp luật của Nhà nước nói chung. Điều này đã mang đến không ít thách thức, khó khăn cho công cuộc xây dựng và phát triển toàn diện kinh tế - xã hội, an ninh, trật tự an toàn xã hội, cũng như công cuộc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng từ trước đến nay.

Trong thời gian qua, thực tiễn đã cho thấy, những vụ án liên quan đến sử dụng Internet, mạng xã hội để chống phá Nhà nước như vụ: N. N. N. Q. (Đà Nẵng) phạm tội tuyên truyền chống Nhà nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam theo Điều 88 BLHS; vụ án L.Đ. L. (Nghệ An) phạm tội hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân theo Điều 79 BLHS. Các bị cáo đều triệt để sử dụng tự do ngôn luận, sử dụng Internet, mạng xã hội như: Facebook, Block,… lập tài khoản để hoạt động hội nhóm nhằm tập hợp lực lượng, phát tán tài liệu, bôi nhọ Đảng và Nhà nước, xuyên tạc chính sách, pháp luật, lịch sử cách mạng Việt Nam, lôi kéo nhiều người vào tổ chức khủng bố Việt Tân, tập hợp lực lượng nhằm lật đổ chính quyền nhân dân… Mục đích của tất cả những đối tượng trên là đều nhằm phát tán các thông tin sai lệch, kích động dư luận, định hướng người đọc về những suy nghĩ và hành động trái với mục tiêu của công cuộc đi lên Xã hội chủ nghĩa, công cuộc đổi mới ở Việt Nam.

Tất cả những hành vi đó đã vượt ra khỏi khuôn khổ chính đáng của quyền tự do ngôn luận được pháp luật quốc tế và pháp luật Việt Nam quy định như đã nêu ở mục 1. Sự can thiệp, trừng phạt của nhà nước đối với những hành vi như vậy là có căn cứ pháp lý, phù hợp với pháp luật và tập quán quốc tế. Vì vậy, không thể coi đó là những trường hợp vi phạm quyền tự do ngôn luận, là bóp nghẹt quyền sử dụng Internet, mạng xã hội như một số dư luận điệu đảo vu cáo. Trái lại, thực chất đây lại là những trường hợp lợi dụng quyền tự do ngôn luận, lợi dụng mạng xã hội vì những mục đích xấu, trái với lợi ích chung của Nhà nước, xã hội mà không một quốc gia có chủ quyền nào có thể chấp nhận được.

3. Một số giải pháp đề xuất nhằm đấu tranh phản bác luận điệu mới của các thế lực thù địch, phản động, phần tử cơ hội chính trị

Trước tình hình thực tế nêu trên, Đảng, Nhà nước, toàn dân cần tập trung thực hiện đồng bộ, kết hợp nhiều giải pháp để vẫn đảm bảo được quyền tự do ngôn luận của công dân, mặt khác để đấu tranh có hiệu quả đối với các quan điểm xuyên tạc, vu cáo của các thế lực thù địch, phản động, phần tử cơ hội về quyền tự do ngôn luận ở Việt Nam hiện nay, cụ thể:

Một là, tăng cường sự lãnh đạo chỉ đạo của các cấp ủy nhằm tổ chức thực hiện thiết thực hiệu quả nghị quyết số 35-NQ/TW ngày 22/10/2018 của Bộ Chính trị về tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới trong toàn hệ thống chính trị, toàn xã hội. Phát huy cao nhất trách nhiệm của cấp ủy, tổ chức đảng các cấp, trước hết là người đứng đầu trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Ðảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch… Theo đó, quan điểm xuyên suốt là phải thật sự gắn kết biện chứng hai nội dung: đấu tranh với các quan điểm sai trái, thù địch là để tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và ngược lại.

Và trước tiên là phải tăng cường hiệu quả hoạt động của các Ban chỉ đạo thực hiện Nghị quyết số 35NQ/TW, Văn phòng Ban chỉ đạo, các Tổ chức thư ký và giúp việc, tăng cường trách nhiệm của người đứng đầu và của Trưởng ban chỉ đạo. Cần huy động sự tham gia của cả hệ thống chính trị, toàn xã hội vào việc thực hiện Nghị quyết số 35-NQ/TW chứ không coi đó là chỉ là công việc của riêng cấp Ủy, của cơ quan tuyên giáo các cấp, của các cơ quan nghiên cứu, giảng dạy lý luận chính trị và của các nhà khoa học.

Hai là, tiếp tục hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật của nhà nước có liên quan đến quyền tự do ngôn luận đồng thời, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác quản lý và sử dụng internet, mạng xã hội. Trong đó, chú trọng xây dựng, hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật và có các giải pháp kỹ thuật phù hợp với sự phát triển nhanh của internet, mạng xã hội.

Theo đó, chúng ta nên áp dụng cơ chế kiểm soát thông tin “đầu vào” thay vì cách thức như hiện nay là chỉ khi xuất hiện những thông tin, nội dung xuyên tạc, chống phá trên mạng internet rồi mới tìm cách phối hợp với các trang mạng xã hội như Facebook, Google,… để yêu cầu chỉnh sửa, dỡ bỏ nội dung, truy tìm vị trí, địa chỉ tài khoản, máy đăng tải nội dung đó, mà lúc này thì rõ ràng thông tin, nội dung sai lệch, xuyên tạc đó đã được truyền tải rộng rãi khó có thể kiểm soát được. Để làm được điều này, cần bổ sung vào Luật báo chí, Luật an ninh mạng hoặc ban hành văn bản pháp luật riêng quy định những nội dung cấm, không được đăng tải trên mạng xã hội như: nội dung mang tính chống phá Đảng, Nhà nước, nội dung xuyên tạc các đường lối, chính sách, quy định của pháp luật nước ta, nội dung gây chia rẽ chính quyền với nhân dân…. Văn bản này đòi hỏi phải áp dụng với cả đơn vị, tổ chức là các trang mạng xã hội ở Việt Nam yêu cầu họ phải đồng hành, phối hợp trong việc lọc, không cho phép đăng tải những nội dung bị cấm đã quy định hoặc những nội dung như thế nào thì thông qua kiểm soát và được tải lên mạng xã hội. Đồng thời, chế tài xử lý đối với các hành vi đó nếu vi phạm phải thiết thực và phù hợp với thực tiễn.

Ba là, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý nghiêm minh các hành vi lợi dụng (hoặc để bị lợi dụng) quyền tự do ngôn luận nhằm mục đích xấu hoặc những động cơ cá nhân gây bất lợi cho hoạt động quản lý nhà nước, cho việc tổ chức thực hiện đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của nhà nước, của ngành và chính quyền địa phương. Đặc biệt là thanh tra, kiểm tra trong các cơ quan, đơn vị báo chí trên cả nước, những địa phương thường xuất hiện, có cá nhân phát tán nội dung không đúng, sai sự thật, xuyên tạc chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước nói chung và về vấn đề tự do ngôn luận tại Việt Nam nói riêng. Cần kết hợp công tác kiểm tra, thanh tra thường xuyên với kiểm tra, thanh tra đột xuất theo vụ việc, lấy hiệu quả làm tiêu chí đánh giá. Đồng thời, có hình thức, phương pháp và cơ chế huy động sự tham gia tự giác của nhân dân và việc giám sát thực hiện quyền tự do ngôn luận, tự do ngôn luận trên báo chí ở từng khu vực dân cư, cơ quan đơn vị và địa phương.

Bốn là, Để đấu tranh chống lại những luận điệu và thủ đoạn nêu trên, Đảng và Nhà nước ta cần phải đẩy mạnh công tác tuyên truyền, đặc biệt là tuyên truyền trên không gian mạng, theo đó:

Về đối tượng tuyên truyền: mọi công dân ở mọi tầng lớp, mọi dân tộc, mọi tôn giáo, mọi độ tuổi, giới tính, ngành nghề khác nhau.

Về chủ thể tuyên truyền: Trước hết là những cơ quan, tổ chức, cá nhân có nhiệm vụ, trách nhiệm tuyên truyền, giáo dục pháp luật đến toàn thể người dân: Các Bộ, ngành các cấp, báo cáo viên, tuyên truyền viên pháp luật, các cơ quan thông tấn, truyền hình. Quan trọng nhất là sự vào cuộc, phối hợp quyết liệt của toàn bộ hệ thống báo chí Việt Nam, sự nêu gương, đi đầu của đội ngũ cán bộ, Đảng viên, công chức, viên chức trong hệ thống chính trị.

Về nội dung tuyên truyền: trước hết tuyên truyền về các quy định của pháp luật đối với quyền tự do ngôn luận của công dân, những “giới hạn của quyền tự do ngôn luận” mà Hiến pháp, Luật báo chí, Luật an ninh mạng, Bộ quy tắc ứng xử trên mạng xã hội ngày 17/6/2021 Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông, và các văn bản pháp luật khác có quy định (thông qua việc tuyên truyền các hành vi bị cấm và chế tài xử lý nếu vi phạm); tuyên truyền cho người dân biết những dạng hành vi, luận điệu mà các thế lực thù địch, phản động thường sử dụng về tự do ngôn luận để chống phá Đảng và Nhà nước; đặc biệt phải tuyên truyền, khuyến khích người dân biết chống lại, phát hiện, tố giác những đối tượng phát tán, truyền những quan điểm sai trái, thù địch đó.

Về hình thức, cách thức tuyên truyền: đa dạng hóa cách thức tuyên truyền, đặc biệt cần sử dụng mạng xã hội để nhận diện và đấu tranh thông qua các trang thông tin có lượng người xem, truy cập lớn, được đông đảo người dân biết đến để từ đó, xây dựng được “thế trận lòng dân trên không gian mạng” trước các luận điệu của thế lực thù địch, chống phá. Và với mỗi loại đối tượng cần có cách thức tuyên truyền riêng. Ví dụ: Đối với người dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới, hải đảo, vùng thường xuyên có các phần tử, tổ chức phản động, phần tử chính trị hoạt động (đơn cử như vùng dân tộc thiểu số trên địa bàn Tây Nguyên) thì việc tuyên truyền thông qua loa phát thanh, tuyên truyền trực tiếp đến từng buôn, bản, làng, thôn; tổ chức họp bản, buôn để tuyên truyền là cực kỳ quan trọng.

Cuối cùng, để bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, chống các luận điệu mới của các thế lực lợi dụng vấn đề “tự do ngôn luận” để chống Đảng, Nhà nước, cần sự chung tay, góp sức của tất cả người dân trên cả nước, kiều bào Việt Nam ở nước ngoài…. Trong đó, đặc biệt là đội ngũ cán bộ, Đảng viên; bên cạnh việc nâng cao kỹ năng sử dụng mạng xã hội và luôn tỉnh táo trước những thủ đoạn mới của các thế lực thù địch, mỗi cán bộ, Đảng viên phải là một cây bút “chiến đấu” trực tiếp chống lại những luận điệu sai trái đó, có như vậy mới “toàn dân hóa” được cuộc chiến chống lại các luận điệu xuyên tạc của các thế lực.

Như vậy, có thể đi đến kết luận rằng, trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, Đảng và Nhà nước ta luôn xác định việc bảo đảm, thực thi quyền tự do ngôn luận ở Việt Nam là một trong những giải pháp quan trọng để khơi dậy, phát huy ý chí, nguyện vọng, trí tuệ, sức mạnh tinh thần của mọi tầng lớp nhân dân nhằm thực hiện thắng lợi mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Đồng thời, Việt Nam cũng luôn tích cực tiếp thu, học hỏi, tham khảo những kinh nghiệm tiến bộ của các quốc gia khác để thực hiện ngày càng tốt hơn quyền tự do ngôn luận cho đại đa số người dân. Nhưng dù trong thời kỳ nào, tự do ngôn luận luôn được pháp luật ghi nhận trên cơ sở và trong khuôn khổ của pháp luật của mỗi quốc gia, chịu sự quản lý của Nhà nước. Nếu ai đó cố tình lợi dụng tự do ngôn luận để công khai chống Đảng, Nhà nước, đi ngược lại với lợi ích của quốc gia, dân tộc đều bị xử lý một cách nghiêm minh như nhau bằng những thiết chế nhất định. Điều này là hiển nhiên và không có gì khác biệt giữa bất kỳ một quốc gia độc lập có chủ quyền nào trên thế giới.

(Bài viết đạt giải Khuyến khích thể loại tạp chí trong Cuộc thi chính luận bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng năm 2024 trong Đảng bộ Khối các cơ quan Trung ương)

Tài liệu tham khảo

1. Vũ Anh Tuấn (2019) "Quyền tự do ngôn luận và đấu tranh với quan điểm xuyên tạc quyền tự do ngôn luận ở Việt Nam hiện nay" Tạp chí Khoa học chính trị số 02/2020.

2. Lê Minh Dũng (2016), “Cơ sở pháp lý của quyền tự do ngôn luận”, Tại chí Nghề Luật, Số 1/2016, tr. 62 - 68.

3. Bộ Chính trị (2018), Nghị quyết số 35-NQ/TW ngày 22/10/2018 của Bộ Chính trị về tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới.