Đẩy mạnh vai trò truyền thông của các cơ quan báo chí để từng người dân trở thành người tiêu dùng thông minh

Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang, Trưởng Ban Chỉ đạo 389 quốc gia.

Báo cáo của Văn phòng Ban Chỉ đạo 389 quốc gia tại Hội nghị cho thấy, Quý I năm 2023, các lực lượng chức năng bắt giữ, xử lý 28.028 vụ việc vi phạm (giảm 11,24% so với cùng kỳ năm 2022). Trong đó, phát hiện, bắt giữ 1.345 vụ mua bán, vận chuyển hàng cấm, hàng lậu (tăng 68,34% so với cùng kỳ năm 2022); 25.595 vụ gian lận thương mại, gian lận về thuế (giảm 14,54% so với cùng kỳ năm 2022); 1.088 vụ hàng giả, vi phạm sử hữu trí tuệ (tăng 30,93% so với cùng kỳ năm 2022); thu nộp ngân sách nhà nước hơn 3.387 tỷ đồng (tăng 76,66% so với cùng kỳ năm 2022); khởi tố hình sự 278 vụ/679 đối tượng.

Thực hiện Kế hoạch cao điểm chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả trước, trong và sau Tết Nguyên đán Quý Mão 2023, các lực lượng chức năng đã bắt giữ, xử lý 28.037 vụ việc vi phạm. Trong đó, xử lý 25.167 vụ vi phạm hành chính; 2.179 vụ mua bán, vận chuyển hàng cấm, hàng lậu; 7.932 vụ gian lận thương mại, gian lận về thuế; 1.325 vụ hàng giả, vi phạm sử hữu trí tuệ; thu nộp ngân sách nhà nước khoảng 513,6 tỷ đồng; khởi tố hình sự 163 vụ/193 đối tượng.

Theo báo cáo, hoạt động mua bán, vận chuyển hàng cấm, buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả qua các tuyến biên giới, cửa khẩu đất liền, đường mòn, lối mở biên giới, tuyến biên giới biển, cảng biển, các vùng biển và các địa bàn nội địa trọng điểm trong Quý I năm 2023 tuy không phát sinh điểm nóng về buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả nhưng có chiều hướng diễn biến phức tạp hơn. Nổi lên, các hoạt động vận chuyển trái phép ma túy, pháo nổ, thuốc lá điếu ngoại, động vật hoang dã, đường cát, hàng đông lạnh, thực phẩm… không rõ nguồn gốc.

Cụ thể trên tuyến biên giới Việt Nam - Trung Quốc, hoạt động buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới giảm đáng kể do hoạt động rào chắn trên toàn tuyến biên giới; hoạt động gian lận thương mại, trốn thuế chuyển hướng qua các cửa khẩu trọng điểm. Các đối tượng chủ yếu lợi dụng thành lập doanh nghiệp mới, khai báo không đúng số lượng, chủng loại, xuất xứ, điều kiện nhập khẩu, kiểm tra chất lượng hàng hóa để né tránh kiểm tra, phát hiện của lực lượng chức năng nhằm buôn lậu, gian lận thương mại, trốn thuế… tập trung chủ yếu vào các mặt hàng tiêu dùng (vải, quần áo, giày dép), bánh kẹo, các sản phẩm của động vật, pháo nổ, gia súc; hoạt động mua bán, vận chuyển trái phép ma túy gia tăng trên tuyến biên giới các tỉnh Điện Biên, Lào Cai. Tuyến biên giới Việt Nam - Lào, các hoạt động buôn lậu, vận chuyển trái phép ma túy, pháo nổ, thuốc lá điếu ngoại, động thực vật hoang dã, đường cát, nội tạng động vật đông lạnh, rượu, mỹ phẩm… qua biên giới các tỉnh Sơn La, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị diễn biến phức tạp. Tuyến biên giới Việt Nam - Campuchia, các hoạt động buôn lậu, vận chuyển hàng cấm như ma túy, pháo nổ, thuốc lá điếu ngoại; buôn lậu, vận chuyển trái phép vàng, ngoại tệ, đường cát, thuốc tân dược, thực phẩm chức năng, thực phẩm qua các tuyến biên giới các tỉnh Bình Phước, Tây Ninh, Long An, Đồng Tháp, An Giang, Kiên Giang diễn biến phức tạp.

Trên tuyến biển, cảng biển: Tình hình hoạt động buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả trên biển và địa bàn liên quan có chiều hướng diễn biến phức tạp. Các đối tượng lợi dụng hoạt động buôn lậu, vận chuyển hàng cấm như ma túy, pháo nổ, thuốc lá điếu ngoại, động vật hoang dã, hàng điện tử đã qua sử dụng; buôn lậu, vận chuyển hàng hóa có lợi nhuận cao dầu (DO, FO), than, quặng, phế liệu, dược phẩm, thực phẩm chức năng… tại các cảng biển như Hải Phòng, Đà Nẵng, Bà Rịa - Vũng Tàu, Thành phố Hồ Chí Minh, vùng biển Đông Bắc, Tây Nam... có chiều hướng gia tăng sau dịp Tết Nguyên đán Quý Mão 2023.

Tuyến hàng không và bưu chính quốc tế: Lợi dụng sự thông thoáng về chế độ, chính sách, phương thức chuyển phát nhanh, dịch vụ ký gửi, hàng hóa, hành lý…, các đối tượng trong và ngoài nước đã móc nối, cấu kết thành các đường dây buôn lậu, gian lận thương mại, vận chuyển hàng cấm, các loại hàng hóa, tiền tệ… như ma túy tổng hợp, vũ khí, vật liệu nổ, thuốc lá điếu ngoại, sản phẩm động vật hoang dã nguy cấp, quý, hiếm, thuốc tân dược, mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, rượu, các loại hàng hóa có giá trị cao… qua các cảng hàng không quốc tế. Nổi lên, trong quý I năm 2023, hoạt động mua bán, vận chuyển các chất ma túy qua đường hàng không quốc tế gia tăng cả về số vụ việc và khối lượng tang vật vi phạm; hoạt động vận chuyển trái phép ma túy tổng hợp trên các chuyến bay từ Châu Âu, Hoa Kỳ qua các cảng hàng không quốc tế Nội Bài, Tân Sơn Nhất vào Việt Nam có chiều hướng tăng.

Trong địa bàn nội địa: Tình hình tội phạm, vi phạm pháp luật về sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng hóa xâm phạm sở hữu trí tuệ, hàng hóa vi phạm về nhãn hàng hóa, kinh doanh hàng hóa hết hạn sử dụng, không rõ nguồn gốc, kinh doanh hàng nhập lậu, hàng hóa không hóa đơn, chứng từ vẫn còn diễn ra. Các đối tượng làm giả các loại hàng hóa tiêu dùng phục vụ dịp Tết Nguyên đán Quý Mão 2023 như bánh kẹo, mỳ chính, rượu, xăng dầu, thuốc, thuốc tân dược...  Các đối tượng lợi dụng thương mại điện tử, mua sắm trên trang mạng xã hội, chuyển phát nhanh, bưu điện… để mua bán, vận chuyển, trà trộn hàng giả, hàng lậu, hàng kém chất lượng… diễn biến phức tạp trên nhiều tỉnh, thành phố. Đối tượng vi phạm chủ yếu là người điều khiển phương tiện vận tải hàng hóa, xe mô tô, chủ các hộ, cơ sở kinh doanh cố định, lưu động… Hoạt động buôn bán, vận chuyển, tàng trữ pháo nổ, thực phẩm không rõ nguồn gốc (nội tạng động vật, đồ ăn chế biến sẵn đông lạnh…), quần, áo, giày dép, đồ chơi trẻ em… gia tăng, diễn biến phức tạp trong dịp Tết Nguyên đán Quý Mão 2023. Tại một số tỉnh, thành phố, hoạt động mua bán trái phép hóa đơn với số lượng đặc biệt lớn có dấu hiệu gia tăng.

Phát biểu tại hội nghị, Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang, Trưởng Ban Chỉ đạo 389 nhấn mạnh, công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại, và hàng giả là nhiệm vụ rất khó khăn do những người thực hiện hành vi vi phạm thu được lợi ích cực kỳ lớn, đồng thời người tiêu dùng thường có xu hướng tìm đến mặt hàng giá rẻ trong lúc khó khăn. Đặc biệt, tình hình về ma túy rất đáng lo ngại, vì người đã sử dụng thường có nhu cầu bức bách, khiến việc mua bán, vận chuyển, tàng trữ ma túy được đẩy lên mức ngày càng cao hơn.

Bên cạnh đó, công tác quản lý nhà nước chưa đáp ứng tốt yêu cầu trước thực trạng buôn lậu, gian lận thương mại, và hàng giả ngày càng diễn biến phức tạp, đòi hỏi các lực lượng chức năng phải nỗ lực cố gắng, quyết tâm nhiều hơn. Phó Thủ tướng yêu cầu trước hết người đứng đầu các lực lượng, đơn vị chức năng phải quản lý cán bộ của mình, tuyệt đối không để xảy ra tình trạng bảo kê, bao che, tiếp tay cho các đối tượng vi phạm. Các lực lượng, đơn vị liên quan cũng cần phải phối hợp với nhau tốt hơn nữa, trước hết là trong công tác trao đổi thông tin và xử lý từng vụ việc cụ thể; tránh tình trạng đùn đẩy, né tránh trách nhiệm.

Đánh giá cao vai trò của truyền thông trong thời gian qua, Phó Thủ tướng mong muốn các cơ quan báo chí, truyền thông tiếp tục đẩy mạnh để làm sao từng người dân trở thành người tiêu dùng thông minh, tự kiểm soát được nguồn gốc, chất lượng hàng hóa bởi đây mới là giải pháp căn cơ, cốt lõi để đẩy lùi tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả.

Trịnh Quyết