Rút kinh nghiệm từ vụ án tranh chấp quyền sử dụng đất và yêu cầu hủy quyết định cá biệt
Ngày đăng : 16:18, 06/04/2023
Nội dung vụ án
Vợ chồng ông Nguyễn Thạnh (chết năm 1974), bà Trần Thị Lan (chết năm 2005) tạo lập được thửa đất số 117, tờ bản đồ 23 (nay là thửa 193, tờ bản đồ số 20), diện tích 2.790m2 tại thôn Bàu Bính, xã Bình Dương, huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam. Ông Thạnh, bà Lan chết đều không để lại di chúc.
Khi còn sống, tức năm 1992, bà Trần Thị Lan có nói vợ chồng ông Phạm Mười, bà Nguyễn Thị Gái (ông Mười là cháu bà Lan) đến làm nhà tạm để ở bên cạnh nhà bà Lan cho vui. Nhưng ông Phạm Mười đã tự ý đăng ký, kê khai và được UBND huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất ngày 06/4/1996. Bà Lan không biết việc hộ ông Mười được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, hai bên đã xảy ra tranh chấp.
Năm 2002, bà Lan khiếu nại và được chính quyền địa phương giải quyết, ông Mười, bà Gái đồng ý trả lại đất cho bà Lan; thực tế, bà Lan đã đền bù cây cối trên đất cho vợ chồng ông Mười, bà Gái với số tiền 780.000 đồng. Ông Mười, bà Gái đã nhận tiền, tháo dỡ nhà và đã giao thừa đất này cho gia đình bà Lan quản lý, sử dụng từ năm 2002 đến nay. Tuy nhiên, ông Mười, bà Gái vẫn đứng tên trên giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
Sau đó, bà Nguyễn Thị Hồng Thu (con gái bà Lan) khởi kiện yêu cầu vợ chồng ông Phạm Mười, bà Nguyễn Thị Gái chấm dứt hành vi cản trở và trả lại quyền sử dụng đất; yêu cầu hủy Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đã cấp cho hộ ông Phạm Mười ngày 06/4/1996 đối với thửa đất nêu trên.
Bị đơn (ông Mười, bà Gái) không đồng ý với yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn vị thửa đất này, do bị đơn đã chuyển nhượng cho người khác nên không thuộc quyền quản lý, sử dụng.
Bản án dân sự sơ thẩm số 59/2021/DS-ST ngày 19/10/2021 của TAND tỉnh Quảng Nam quyết định: “Chấp nhận yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn - bà Nguyễn Thị Hồng Thu, buộc ông Phạm Mười, bà Nguyễn Thị Gái chấm dứt hành vi cản trở, sử dụng trái phép thửa đất số 117, tờ bản đồ số 23 (nay là thửa đất số 193, tờ bản đồ số 20), diện tích 2.790m2, loại đất thổ cư tại thôn Bàu Bính, xã Bình Dương, huyện Thăng Bình; Hủy một phần Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất do UBND huyện Thăng Bình cấp ngày 06/4/1996 cho hộ ông Phạm Mười đối với thửa đất số 117, tờ bản đồ số 23, diện tích 2,790m2, loại đất thổ cư tại thôn Bàu Bính, xã Bình Dương, huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam".
Ngày 01/11/2021, bị đơn - bà Nguyễn Thị Gái kháng cáo toàn bộ bản án sơ thẩm.
Những vấn đề cần rút kinh nghiệm
VKSND tỉnh Quảng Nam đã tiến hành xác minh, thu thập chứng cứ mới và xác định được: Ngày 14/5/2020, vợ chồng ông Phạm Mười, bà Nguyễn Thị Gái đã chuyển nhượng thửa đất thửa 193, tờ bản đồ số 20 (thửa cũ 117, tờ bản đồ số 23) cho vợ chồng ông Nguyễn Văn Đua, bà Nguyễn Thị Mai.
Ngày 09/6/2020, ông Đua, bà Mai đã được Sở TN&MT tỉnh Quảng Nam cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đối với thửa đất này, diện tích 2.790m2. Ngày 11/01/2021, bà Nguyễn Thị Mai chuyển nhượng thửa đất cho ông Nguyễn Văn Đua. Ông Đua đã được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất ngày 27/01/2021.
Ngày 10/5/2021, ông Nguyễn Văn Đua chuyển nhượng thừa đất cho ông Trịnh Anh Tuấn, được Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam chỉnh lý sang tên cho ông Trịnh Anh Tuấn ngày 28/5/2021.
Như vậy, các giao dịch chuyển nhượng nêu trên đã được thực hiện trước ngày xét xử sơ thẩm, nhưng tòa án cấp sơ thẩm không đưa ông Nguyễn Văn Đua, bà Nguyễn Thị Mai và ông Trịnh Anh Tuấn vào tham gia tố tụng với tư cách là người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan là không đúng quy định tại khoản 4 Điều 68 BLTTDS.
Mặt khác, bản án sơ thẩm đã tuyên hủy Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cấp cho hộ ông Phạm Mười ngày 06/4/1996, nhưng thửa đất này đã được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho ông Đua, bà Mai ngày 09/6/2020, sau đó chỉnh lý sang tên cho ông Tuấn ngày 28/5/2021. Do đó, Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cấp cho hộ ông Phạm Mười không còn giá trị. Bản án sơ thẩm cũng chưa xem xét đối với quyền và nghĩa vụ của những người sử dụng đất mới đã được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nêu trên, dẫn đến bản án cũng không thể thi hành được.
Ngày 01/11/2021, Viện trưởng VKSND tỉnh Quảng Nam có Quyết định kháng nghị phúc thẩm số 27/QĐKNPT-VKS-DS, đề nghị hủy bản án sơ thẩm; giao hồ sơ vụ án cho TAND tỉnh Quảng Nam để xét xử sơ thẩm lại vụ án vì không đưa người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan vào tham gia tố tụng và bản án không thể thi hành được.
Tại phiên tòa phúc thẩm, đại diện VKSND cấp cao tại Đà Nẵng đề nghị: Căn cứ khoản 3 Điều 308 Bộ luật TTDS năm 2015; chấp nhận kháng nghị phúc thẩm và kháng cáo của bị đơn; hủy toàn bộ bản án dân sự sơ thẩm; giao hồ sơ vụ án cho TAND tỉnh Quảng Nam để xét xử lại theo thủ tục sơ thẩm.
Bản án dân sự phúc thẩm số 65/2022/DS-PT ngày 10/3/2022 của TAND cấp cao tại Đà Nẵng quyết định: “Căn cứ khoản 3 Điều 308, Điều 310 của Bộ luật TTDS năm 2015, chấp nhận kháng nghị và một phần khảng cáo; hủy Bản án dân sự sơ thẩm 59/2021/DS-ST ngày 19/10/2021 của TAND tỉnh Quảng Nam và chuyển hồ sơ vụ án cho TAND tỉnh Quảng Nam giải quyết lại vụ án theo thủ tục sơ thẩm”.