Dự thảo Nghị định về kinh doanh xổ số: Còn nhiều ý kiến trái chiều về nội dung cấm dịch vụ “Mua hộ vé xổ số”

Bộ Tài chính đang lấy ý kiến góp ý của nhân dân với dự thảo Nghị định về kinh doanh xổ số, thay thế Nghị định số 30/2007/NĐ-CP và Nghị định số 78/2012/NĐ-CP, để phù hợp với sự phát triển của thị trường trong giai đoạn hiện nay. (Ảnh minh họa)

“Cấm” liệu có gây khó khăn cho người dân, doanh nghiệp?

Tại Điều 4 Dự thảo Nghị định thay thế Nghị định số 30/2007/NĐ-CP ngày 01/03/2007 về kinh doanh xổ số và Nghị định số 78/2012/NĐ-CP ngày 05/10/2012 sửa đổi, bổ sung một số điều quy định tại Nghị định số 30/2007/NĐ-CP có quy định về “các hành vi bị nghiêm cấm”. Cụ thể là cấm: “Tổ chức hoạt động kinh doanh xổ số trái phép dưới mọi hình thức và mọi loại phương tiện”.

Về dịch vụ “Mua hộ vé xổ số”, đây không phải là loại hình mới. Theo đó, khi có nhu cầu mua vé xổ số (Vietlott, Công ty xổ số kiến thiết), người dùng sẽ tải và cài đặt “Ứng dụng Mua hộ vé xổ số” trên điện thoại. Sau khi cài đặt, tạo tài khoản, người mua chọn “Đồng ý” để ủy quyền cho doanh nghiệp thực hiện “Mua hộ vé xổ số”. Mọi thanh toán, chi phí, lựa chọn loại vé xổ số đều được thực hiện bằng các thao tác trên điện thoại. Sau khi nhận được ủy quyền, doanh nghiệp “Mua hộ vé xổ số” sẽ tiến hành mua, chụp, chuyển cho người dùng qua điện thoại và nhanh chóng chuyển trực tiếp đến người dùng.

Theo lý giải tại Dự thảo tờ trình của Bộ Tài chính (đơn vị xây dựng dự thảo) thì thời gian qua xuất hiện trường hợp một số tổ chức, cá nhân lợi dụng pháp luật dân sự về hoạt động mua hộ vé xổ số để tổ chức kinh doanh, phân phối vé xổ số thông qua các thiết bị điện tử, viễn thông, internet ảnh hưởng đến tính công khai minh bạch của hoạt động kinh doanh xổ số (ví dụ như dịch vụ mua hộ vé xổ số qua ứng dụng ví điện tử, dự thưởng vé xổ số loto,...) do đó cần thiết phải bổ sung các hành vi này là hành vi bị nghiêm cấm để có căn cứ xử lý vi phạm”.

Về nội dung này, Đại biểu Quốc hội Phạm Văn Hòa (nguyên Ủy viên Ủy ban Pháp luật của Quốc hội khóa XIV) cho rằng: Trước đây khi chưa có Internet, chưa có mạng xã hội, hoạt động mua bán xổ số chỉ có một hình thức là mua bán trực tiếp. Đến giờ thương mại trực tuyến cho phép mua bán qua mạng, tôi cho rằng dịch vụ “Mua hộ vé số” qua app, ví điện tử… là bình thường, phản ánh nhu cầu đa dạng của xã hội, miễn là mua hộ nhưng đảm bảo đến cuối cùng, người trúng số phải có tấm vé số để đi lĩnh thưởng.

Cũng theo Đại biểu Phạm Văn Hòa, xổ số hoàn toàn là của Nhà nước, tất cả các Công ty xổ số hiện nay đều là của Nhà nước, không có cổ phần gì cả, và là hợp pháp. Nếu đã cho phép xổ số thì tại sao lại không cho phép mua hộ vé xổ số? Dịch vụ "Mua hộ vé xổ số" là mối quan hệ dân sự giữa người mua và bên cung cấp dịch vụ.

“Đó là quy luật khách quan của thị trường, người dân đang cần, đang đồng tình. Nếu thời gian qua đã có sự tồn tại của những công ty mua hộ vé số, xã hội đã chấp nhận sự tồn tại của nó thì bây giờ không thể đùng một cái ban hành ra Nghị định cấm. Như thế chưa thật khách quan. Cấm là gây khó khăn cho người dân, doanh nghiệp”- Đại biểu Quốc hội Phạm Văn Hòa nhận định.

"Mua hộ vé xổ số" là hoạt động bình thường, phản ánh quy luật cung cầu của thị trường

Nhìn nhận dưới góc độ kinh tế, PGS.TS Ngô Trí Long (Chuyên gia kinh tế, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường giá cả, Bộ Tài chính) cho rằng: Mua hộ vé số thì có hai hình thức: Mua hộ trực tiếp và mua hộ trực tuyến (qua ứng dụng trên Internet). Đây là hoạt động bình thường, phản ánh quy luật cung cầu của thị trường.

Nhìn rộng hơn, PGS.TS Ngô Trí Long phân tích: Kinh doanh mà càng đẩy mạnh bán ra bao nhiêu thì càng tốt bấy nhiêu, nó giúp ngành đó tăng doanh thu, lợi nhuận, thông qua đó Nhà nước và nhân dân cũng hưởng lợi từ nguồn thu thuế. Bất cứ hoạt động nào cũng phải đảm bảo hài hòa lợi ích của tất cả các bên: Nhà nước, doanh nghiệp và người dân.

“Bộ Luật Dân sự 2015, Luật Đầu tư 2020 và Luật Thương mại đã ban hành, nếu các  luật này không cấm dịch vụ “Mua hộ vé xổ số” thì Dự thảo Nghị định này không thể cấm được. Về nguyên tắc ban hành văn bản quy phạm pháp luật, Nghị định là văn bản dưới Luật, không thể “cãi lại” Luật đã ban hành. Bởi vậy, doanh nghiệp người ta phản ứng là đúng, là có căn cứ”, PGS.TS Ngô Trí Long nhấn mạnh.

Cũng theo PGS.TS Ngô Trí Long, trong thực tế có hiện tượng lợi dụng hoạt động này để gây ra những hành vi tiêu cực cho xã hội, nhưng nếu cơ quan quản lý không hành xử theo hướng sai đâu xử lý đấy mà cấm tất cả dịch vụ “Mua hộ vé xổ số” với tư duy “cái gì không quản được thì cấm” là vô lý.

Theo Luật sư Hoàng Tùng – Giám đốc Văn phòng Luật sư Trung Hòa: Tại Điều 138 Bộ Luật Dân sự 2015 có quy định: “Cá nhân, pháp nhân có thể ủy quyền cho cá nhân, pháp nhân khác xác lập, thực hiện giao dịch dân sự”. “Về nguyên tắc cơ bản của pháp luật dân sự được quy định tại Điều 3 Bộ Luật Dân sự 2015 thì “cá nhân, pháp nhân xác lập, thực hiện, chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự của mình trên cơ sở tự do, tự nguyện cam kết, thỏa thuận. Mọi cam kết, thỏa thuận không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội có hiệu lực thực hiện đối với các bên và phải được chủ thể khác tôn trọng. Do đó, việc quy định cấm Mua hộ vé xổ số đang trái với quy định tại Điều 4 Bộ Luật Dân sự 2015”, Luật sư Hoàng Tùng nhấn mạnh.

Đồng quan điểm với Luật sư Hoàng Tùng, dưới góc độ pháp lý về đầu tư, Luật sư Vũ Văn Biên – Giám đốc Công ty Luật TNHH An Phước nhấn mạnh thêm: Theo quy định tại Điều 5 Luật Đầu tư 2020, nhà đầu tư có quyền thực hiện hoạt động đầu tư kinh doanh trong các ngành, nghề mà Luật này không cấm. Đối với ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện thì nhà đầu tư phải đáp ứng các điều kiện đầu tư kinh doanh theo quy định của pháp luật. Đồng thời theo Điều 7 Luật Doanh nghiệp 2020 thì doanh nghiệp được phép kinh doanh trong những ngành nghề mà luật không cấm. Và tất nhiên, như vậy Dịch vụ Mua hộ vé xổ số không thuộc danh mục các ngành, nghề cấm đầu tư kinh doanh.

“Tổ soạn thảo cần làm rõ bản chất các căn cứ gồm: Một là, cần xem lại việc mua hộ vé số, bản chất của việc “Mua hộ vé xổ số” hiện nay có phải là kinh doanh xổ số hay không? Hai là, Tổ soạn thảo cho rằng: “việc phân phối, mua bán vé xổ số qua mạng internet, viễn thông… dễ gây ra tình trạng thiếu minh bạch công khai” là không phù hợp”; Tổ soạn thảo đang coi việc mua hộ vé số là một “ngành nghề kinh doanh”. Nếu coi đây là ngành nghề kinh doanh thì theo Điều 33 Hiến pháp 2013: “Mọi người có quyền tự do kinh doanh trong những ngành nghề mà pháp luật không cấm”; Điều 7 Luật Doanh nghiệp 2020 quy định về quyền của doanh nghiệp: “Tự do kinh doanh ngành, nghề mà luật không cấm” và theo Điều 6, Điều 7 Luật Đầu tư 2020, không có điều khoản nào quy định về việc cấm/hạn chế “ngành nghề kinh doanh mua hộ vé số”. Đã không có điều khoản cấm, điều khoản hạn chế thì không được cấm/hạn chế các ngành nghề kinh doanh đó được, nếu cố tình cấm/hạn chế sẽ bị coi là “Vi hiến”, trái với nguyên tắc chung trong xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật”, Luật sư Vũ Văn Biên nhấn mạnh.

Trịnh Quyết