Xây dựng đoàn kết trong Đảng và đại đoàn kết toàn dân tộc

Tư tưởng và hành động phải thống nhất. Không thể bề ngoài là đoàn kết nhưng những khi cần ra một quyết định, ban hành một quyết sách thì không có được sự thống nhất, hay khi cần thì liên minh nhau lại nhân danh đoàn kết, khi không cần thì tìm cách cản trở công việc của nhau.

Thực tiễn đã minh chứng, những thành tựu vĩ đại của cách mạng Việt Nam bắt nguồn từ sự đoàn kết trong Đảng, đoàn kết toàn dân tộc và đoàn kết quốc tế. Người khẳng định: “Nhờ đoàn kết chặt chẽ, một lòng một dạ phục vụ giai cấp, phục vụ nhân dân, phục vụ Tổ quốc cho nên từ ngày thành lập đến nay, Đảng ta đã đoàn kết, tổ chức và lãnh đạo nhân dân ta hăng hái đấu tranh tiến từ thắng lợi này đến thắng lợi khác. Đoàn kết là một truyền thống cực kỳ quý báu của Đảng và dân tộc ta”. Vì thế, trong lời căn dặn trước lúc đi xa, Người viết “Trước hết nói về Đảng” chất chứa những quy luật phát triển của Đảng, trong đó có đoàn kết thống nhất: “Trong Đảng phải thực hành dân chủ rộng rãi, thường xuyên và nghiêm chỉnh tự phê bình và phê bình là cách tốt nhất để củng cố và phát triển sự đoàn kết và thống nhất của Đảng. Phải có tình đồng chí thương yêu lẫn nhau” 

Từ đó đến nay, thực hiện sứ mệnh tiên phong dẫn dắt dân tộc, Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh lúc nào cũng quan tâm, chăm lo xây dựng tổ chức trong sạch, vững mạnh với trung tâm là sự đoàn kết thống nhất trong nội bộ Đảng. Vấn đề này quan trọng đến mức, trước lúc đi xa, trong Di chúc thiêng liêng để lại cho Đảng và nhân dân, Người đã nhiều lần nhắc tới hai chữ đoàn kết và chỉ rõ: “Nhờ đoàn kết chặt chẽ, một lòng một dạ phục vụ giai cấp, phục vụ nhân dân, phục vụ Tổ quốc, cho nên từ ngày thành lập đến nay, Đảng ta đã đoàn kết, tổ chức và lãnh đạo nhân dân ta hăng hái đấu tranh tiến từ thắng lợi này đến thắng lợi khác”. Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn: “Đoàn kết là một truyền thống cực kỳ quý báu của Đảng và của dân ta. Các đồng chí từ Trung ương đến các chi bộ cần phải giữ gìn sự đoàn kết nhất trí của Đảng như giữ gìn con ngươi của mắt mình”.

Lời dạy của Người về đoàn kết thống nhất trong Đảng tuy ngắn gọn, nhưng làm sáng cả tâm can bao tầng lớp nhân dân Việt Nam; làm toát lên tất cả tầm quan trọng của đoàn kết thống nhất mà mỗi cán bộ, đảng viên phải khắc ghi. 

Thực trạng

Trong thời điểm đất nước đang đứng trước những thời cơ và thách thức mới nhưng cũng đầy những thử thách lớn lao, những thành tựu mà toàn Đảng, toàn dân đạt được qua gần 35 năm thực hiện công cuộc đổi mới toàn diện đất nước chính là kết quả của sự đoàn kết thống nhất của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta, là minh chứng khẳng định sự trưởng thành và vững mạnh của Đảng. Tuy nhiên, trong bối cảnh tình hình thế giới diễn biến phức tạp, khó lường, bên cạnh những thành tựu đạt được, chúng ta vẫn đang phải đối mặt với nhiều khó khăn, phức tạp. Các thế lực thù địch luôn tìm mọi cách, bằng nhiều âm mưu thâm độc, xảo quyệt, kích động chia rẽ nội bộ, gây mất đoàn kết trong Đảng. Chính vì vậy, tăng cường đoàn kết và thống nhất trong Đảng từ Trung ương đến cơ sở là điều tất yếu và cấp thiết trong giai đoạn hiện nay.

Hiện nay, đoàn kết thống nhất trong Đảng càng phải được xem là một chiến lược lâu dài đối với sự nghiệp cách mạng. Là Đảng duy nhất cầm quyền, Đảng ta càng phải xây dựng, củng cố sự đoàn kết thống nhất, có như vậy thì hệ thống chính trị, các tầng lớp nhân dân, các dân tộc mới đoàn kết xung quanh Đảng. Đoàn kết của Đảng chính là tấm gương cho cả hệ thống chính trị và là nhân tố quyết định bảo đảm đoàn kết dân tộc.

Đặc biệt, trước thềm Đại hội XIII của Đảng, khi chúng ta đang đứng trước thời điểm phải lựa chọn những người xứng đáng, vừa có tài, vừa có đức để đảm nhận những trọng trách lãnh đạo đất nước, thì hơn bao giờ hết, chúng ta càng phải phát huy truyền thống đoàn kết thống nhất. Đây là trách nhiệm lớn, mà trước hết là của tập thể, cá nhân lãnh đạo từ Trung ương đến từng cơ sở. Mỗi cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ giữ trọng trách lãnh đạo từ cấp cao đến cấp cơ sở phải thực sự thực hiện nghiêm lời căn dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong Di chúc: “Các đồng chí từ Trung ương đến các chi bộ cần phải giữ gìn sự đoàn kết nhất trí của Đảng như giữ gìn con ngươi của mắt mình”.

Tiếp thu những bài học kinh nghiệm trong lãnh đạo cách mạng của Đảng, tư tưởng Hồ Chí Minh về sự đoàn kết thống nhất, trong các kỳ đại hội Đảng, vấn đề trọng yếu này luôn được đặt ra một cách nghiêm túc, xem xét toàn diện và đề ra những nhiệm vụ giải pháp nhằm xây dựng đoàn kết thống nhất trong Đảng ngày càng bền chặt. Trong đó, Nghị quyết Đại hội IX (năm 2001) của Đảng từng yêu cầu: “Từng đảng bộ giữ vững sự đoàn kết thống nhất trong tập thể lãnh đạo. Đối với những cấp ủy, tổ chức Đảng vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ, cán bộ lãnh đạo độc đoán, chuyên quyền, kéo bè kéo cánh gây mất đoàn kết nội bộ, cấp ủy cấp trên phải chỉ đạo kiểm điểm làm rõ đúng sai, xử lý nghiêm những người có khuyết điểm”.

Đồng chí Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng đã khẳng định, từ thực tiễn phong phú của cách mạng Việt Nam, Đảng ta đã tích lũy và đúc rút được nhiều bài học quý báu, hun đúc nên những truyền thống vẻ vang mà hôm nay chúng ta có trách nhiệm phải ra sức giữ gìn và phát huy. Một trong số đó là truyền thống đoàn kết thống nhất, có tổ chức và kỷ luật chặt chẽ trên cơ sở nguyên tắc tập trung dân chủ, tự phê bình, phê bình và tình thương yêu đồng chí.

Mặc dù vậy, trong bối cảnh và tình hình hiện nay, những nhân tố gây mất đoàn kết thống nhất trong Đảng vẫn tồn tại và không ngừng tạo ra thách thức. Thực tế, một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên còn nói không đi đôi với làm; bề ngoài thì tỏ ra đoàn kết, nhưng bên trong thì kết bè kéo cánh, cục bộ địa phương, lợi ích nhóm...

Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XII) về “Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" trong nội bộ”, Đảng chỉ rõ: “Tình hình mâu thuẫn, mất đoàn kết nội bộ không chỉ ở cấp cơ sở mà ở cả một số cơ quan trung ương, tập đoàn kinh tế, tổng công ty”... Đó là chưa kể, các thế lực thù địch, phản động, phá hoại vẫn tìm đủ mọi cách gây mất đoàn kết, làm chia rẽ trong Đảng. Đây là thực tế đòi hỏi các cấp ủy, tổ chức Đảng và đảng viên phải quan tâm tiếp tục có những giải pháp rèn luyện, giữ gìn, bồi đắp đoàn kết thống nhất.

Tuy nhiên, bước vào thời kỳ hội nhập quốc tế, trước những tác động của kinh tế thị trường, một bộ phận cán bộ, đảng viên, kể cả cán bộ cấp cao có xu hướng chạy theo chủ nghĩa cá nhân; một số tổ chức đảng có biểu hiện mất đoàn kết nội bộ, chưa tôn trọng và thực hiện chưa đúng nguyên tắc tập trung dân chủ. Việc tự phê bình và phê bình có nơi trở nên hình thức, có nơi bị lợi dụng để đấu đá, hạ bệ lẫn nhau.

Trong Đảng cũng đã xuất hiện những xu hướng, những biểu hiện mất đoàn kết, đoàn kết xuôi chiều (thực chất cũng là không đoàn kết) ngấm ngầm phát sinh, phát triển mà khó phát hiện và ngăn chặn. Đó là sự bất đồng quan điểm, thiếu dân chủ trong thảo luận và quyết định các vấn đề quan trọng thuộc thẩm quyền của cấp ủy các cấp; bè cánh, “lợi ích nhóm”, “tư duy nhiệm kỳ”, cục bộ địa phương ngay trong việc ban hành, tổ chức thực hiện các quyết sách.

Đoàn kết chỉ thực sự có kết quả khi phát huy được vai trò của công tác tự phê bình và phê bình nhưng trong nhiều trường hợp, quy luật tự phê bình và phê bình không mấy tác dụng. Tình trạng nể nang, né tránh, ngại va chạm, “dĩ hòa, vi quý” khá phổ biến ở nhiều tổ chức đảng hiện nay. Tình trạng tham nhũng chậm được ngăn chặn cũng làm cho phân liệt ngay trong chính đội ngũ đảng viên của Đảng khi nhiều đảng viên có chức quyền giàu lên nhanh chóng, trong đó không thể không có trường hợp do tham nhũng, tiêu cực mà không có mấy biện pháp khắc phục hiệu quả. Những khuyết điểm đó làm cho niềm tin của nhân dân đối với Đảng bị suy giảm, chậm được khắc phục và trở thành một trong những nguy cơ của Đảng cầm quyền.

Giải pháp

Trong tư tưởng của Bác, đoàn kết phải là đoàn kết thống nhất, trước sau như một, tức là phải dựa trên nền tảng đường lối, quan điểm của Đảng và vì lợi ích của cách mạng, của nhân dân, của tập thể. Người luôn nhấn mạnh: Đảng tuy có nhiều đảng viên, song khi tiến hành nhiệm vụ cách mạng thì chỉ như một người, trong Đảng không cho phép có tình trạng “trống đánh xuôi, kèn thổi ngược”.

Để đoàn kết trong Đảng, Người coi nguyên tắc tập trung dân chủ là nguyên tắc cơ bản và quan trọng; trong từng tổ chức đảng phải thực hành dân chủ, mở rộng dân chủ, phải thực sự mở rộng dân chủ để tất cả đảng viên bày tỏ hết ý kiến của mình; mọi ý kiến, suy nghĩ của mỗi đảng viên đều phải được bày tỏ, được lắng nghe; mọi quyết định quan trọng đều phải được bàn bạc, thảo luận một cách dân chủ.

Sự đoàn kết thống nhất trước hết phải được xây dựng trong Đảng, được thể hiện trong Đảng. Mỗi đảng viên, nhất là đảng viên giữ trọng trách lãnh đạo phải cương quyết chống chủ nghĩa cá nhân, chủ nghĩa cơ hội trong chính bản thân mình trước những tác động từ bên ngoài. Bởi như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã rút ra: chủ nghĩa cá nhân, chủ nghĩa cơ hội chính là căn nguyên của mất đoàn kết thống nhất trong Đảng.

Để tiếp tục thực hiện tốt Di chúc của Người về đoàn kết trong Đảng, cần phải coi trọng thực hiện những nhiệm vụ, giải pháp sau:

Thứ nhất, tạo sự thống nhất về chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và thực hiện nghiêm minh.

Đường lối của Đảng là những chủ trương, định hướng lớn và những vấn đề có tính nguyên tắc trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội.

Đường lối đúng là ngọn cờ tập hợp sức mạnh của đội ngũ đảng viên và của toàn thể nhân dân và dân tộc Việt Nam, là nhân tố quan trọng nhất để đảm bảo đoàn kết nhất trí trong toàn Đảng và xã hội. Đường lối đó được Nhà nước, các cấp chính quyền triển khai thực hiện bằng việc ban hành các quy định của pháp luật, các quyết định để hiện thực hóa trong cuộc sống. Trong tư tưởng của Người, đoàn kết phải là đoàn kết thống nhất, trước sau như một, tức là phải dựa trên nền tảng đường lối, quan điểm của Đảng và vì lợi ích của tập thể, của nhân dân, không tạo nên đặc quyền đặc lợi cho bất cứ một nhóm người nào trong xã hội. Người luôn nhấn mạnh: Đảng tuy có nhiều đảng viên, song khi tiến hành nhiệm vụ cách mạng thì chỉ như một người, trong Đảng không cho phép có tình trạng “trống đánh xuôi, kèn thổi ngược”.

Thứ hai, giữ vững nguyên tắc tập trung dân chủ, thực hiện tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách, thường xuyên tự phê bình và phê bình.

Đoàn kết thống nhất trong Đảng đòi hỏi cán bộ, đảng viên phải thật thà tự phê bình và phê bình, đây chính là một hình thức rèn luyện đảng viên để xây dựng, chỉnh đốn Đảng ngày càng trong sạch, vững mạnh. Bởi theo Người: “Chỉ có Đảng chân chính cách mạng và chính quyền thật dân chủ mới dám mạnh dạn tự phê bình, hoan nghênh phê bình và kiên quyết sửa chữa. Do tự phê bình và phê bình... mà chúng ta đoàn kết càng chặt chẽ”.

Đây cũng là quy luật phát triển của Đảng. Tự phê bình và phê bình là để giúp nhau sửa chữa, giúp nhau tiến bộ, để công việc được hiệu quả hơn, để đoàn kết và thống nhất trong nội bộ. Để thực hiện đoàn kết thống nhất trong Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh yêu cầu phải thực hiện các nguyên tắc tổ chức và sinh hoạt của Đảng, đặc biệt là nguyên tắc dân chủ, nguyên tắc tự phê bình và phê bình. Người căn dặn “Trong Đảng thực hành dân chủ rộng rãi, thường xuyên và nghiêm chỉnh tự phê bình và phê bình” 4

Tuy nhiên, để có sự đoàn kết thống nhất thực sự thì mỗi cán bộ, đảng viên phải có tình thương yêu đồng chí, có lòng nhân ái, nhân hậu.

Theo Người, để có sự đoàn kết thật sự, không chỉ cần thực hiện nguyên tắc, bản lĩnh, lý trí mà còn rất cần tình thương yêu, sự đồng cảm và chia sẻ với nhau. Năm 1966, Người bổ sung vào bản Di chúc cụm từ “phải có tình đồng chí thương yêu lẫn nhau”.

Trong thực hành công việc không chỉ là đặt ra yêu cầu hoàn thành công việc mà còn phải có sự cảm thông, chia sẻ, giúp đỡ nhau cùng hoàn thành nhiệm vụ. Vì vậy, để duy trì và bồi đắp đoàn kết thống nhất thì từng tổ chức đảng bên cạnh việc phải chú trọng giáo dục ý thức trách nhiệm, còn phải thường xuyên bồi dưỡng tình thương yêu đồng chí. Phê bình cũng cốt để giúp đỡ đồng chí mình tiến bộ. Người được phê bình cũng phải thật thà nhận khuyết điểm thì mới sửa chữa, khắc phục và hoàn thiện bản thân. Vì vậy, các cấp ủy đảng phải thường xuyên giáo dục đạo đức cách mạng, chăm lo củng cố tình đồng chí trong Đảng, chống chủ nghĩa cá nhân, để mỗi cán bộ, đảng viên có ý thức xây dựng sự đoàn kết trong tập thể lãnh đạo, chi bộ đảng.

Thứ ba, tăng cường kiểm tra, giám sát, xử lý cán bộ, đảng viên gây mất đoàn kết nội bộ.

Phải phát hiện sớm hiện tượng mất đoàn kết, tập trung giải quyết và xử lý dứt điểm. Muốn phát hiện sớm thì phải tăng cường kiểm tra, giám sát khi chúng mới manh nha để có biện pháp xử lý dứt điểm. Sự phê bình, nhắc nhở của tổ chức, kỷ luật, kỷ cương của tổ chức sẽ đóng vai trò cần thiết để không để xảy ra mất đoàn kết.

Những nơi nội bộ mất đoàn kết, cán bộ chủ chốt có nhiều biểu hiện tiêu cực thì cấp trên phải chỉ đạo, giúp đỡ trực tiếp. Trong một số trường hợp phải kiểm điểm, xử lý kỷ luật, điều động cán bộ luôn gây mất đoàn kết đến nơi khác với vị trí thấp hơn và nếu vẫn tiếp tục gây mất đoàn kết nội bộ thì phải tiếp tục xử lý kỷ luật ở mức cao hơn.

Thứ tư, phát huy vai trò nêu gương của cán bộ, đảng viên, trước hết là người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị.

Sự đoàn kết thống nhất trước hết phải được xây dựng trong Đảng, được thể hiện trong Đảng. Mỗi đảng viên, nhất là đảng viên giữ trọng trách lãnh đạo phải cương quyết chống chủ nghĩa cá nhân, chủ nghĩa cơ hội trong chính bản thân mình trước những tác động từ bên ngoài. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhiều lần khẳng định: Chủ nghĩa cá nhân, chủ nghĩa cơ hội chính là căn nguyên của mất đoàn kết thống nhất trong Đảng.

Chống chủ nghĩa cá nhân - “giặc nội xâm” - “giặc trong lòng” thật khó và chỉ khi nào bản thân mỗi đảng viên tự giác rèn luyện mới có hiệu quả bền vững. Sự gương mẫu của người đứng đầu cơ quan, đơn vị có vai trò vô cùng quan trọng trong việc nêu gương và trở thành nhân tố quyết định nhất giữ vững đoàn kết trong Đảng. Chính vì thế mà Chủ tịch Hồ Chí Minh yêu cầu cán bộ, đảng viên “từ Trung ương đến chi bộ cần giữ gìn sự đoàn kết nhất trí của Đảng như giữ gìn con ngươi của mắt mình”

Đảng ta ngày càng đề cao vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu đối với việc giữ vững sự đoàn kết thống nhất trong tổ chức đảng và trong các cơ quan, đơn vị. Người đứng đầu cấp ủy, chính quyền phải thực sự công bằng, công tâm trong xử lý công việc, phải thực sự là trung tâm quy tụ, đoàn kết của tổ chức đảng, của tập thể cơ quan, đơn vị. 

Kết luận

Chỉ có thực hiện nghiêm túc, hiệu quả các giải pháp nêu trên thì mới khắc phục được tình trạng suy thoái của một bộ phận cán bộ, đảng viên hiện nay, góp phần phòng chống sự tấn công phá hoại khối đoàn kết thống nhất trong Đảng của các thế lực thù địch, xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh.

Cũng do có sự đoàn kết nhất trí trong Đảng và toàn xã hội, cách mạng Việt Nam đã vượt qua những khó khăn, thử thách khốc liệt bởi những biến cố của lịch sử và giành được những thắng lợi to lớn có ý nghĩa lịch sử, nhất là gần 35 năm đổi mới. Bài học về đoàn kết nhất trí vẫn được tiếp tục khẳng định trên con đường đổi mới, hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng. Nhiều cấp ủy đảng, nhất là các cơ quan lãnh đạo cấp Trung ương đã luôn xác định đúng đắn tầm quan trọng của đoàn kết, thống nhất, thường xuyên giữ gìn, vun đắp, phát triển trong điều kiện khó khăn, trước những tác động của kinh tế thị trường và từ trong Đảng đã lan tỏa đến toàn xã hội.

Xây dựng sự đoàn kết và thống nhất trong Đảng là bài học sống còn của một Đảng cầm quyền, là nguồn gốc của sức mạnh, nhân tố quyết định thắng lợi của cách mạng nước ta. Kinh nghiệm thực tiễn xây dựng Đảng cho thấy, lúc nào, nơi nào tư tưởng đại đoàn kết toàn dân tộc và sự đoàn kết, thống nhất trong Đảng được quán triệt và thực hiện đày đủ, thì khi đó, nơi đó cách mạng đạt được thành tựu.

Thấm nhuần tư tưởng và thực hiện Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, những năm qua, Đảng ta luôn coi trọng, giữ gìn và phát huy đoàn kết thống nhất. Nhờ đó, Đảng đã quy tụ và phát huy được sức mạnh toàn dân, tạo nên sức mạnh tổng hợp để hoàn thành nhiệm vụ lãnh đạo đất nước mà nhân dân đã tin tưởng giao phó. Trong nhiều kỳ đại hội Đảng, vấn đề đoàn kết thống nhất đều được nghiêm túc đặt ra, được xem xét, đánh giá một cách toàn diện và sâu sắc.

Lê Hoàng Nhi