Trao đổi về xử lý án hình sự liên quan đến ma tuý
Ngày đăng : 09:44, 13/07/2019
 |
|
Ảnh minh họa |
Tuy nhiên, quá trình thực hiện đã nảy sinh một số vướng mắc trong một số trường hợp cụ thể do chưa có sự thống nhất của cơ quan tiến hành tố tụng nói chung và cá nhân người tiến hành tố tụng nói riêng. Đặc biệt, đối với những vụ án mà đối tượng phạm tội khai mua ma túy về vừa sử dụng, vừa bán và thực tế chứng minh được đã bán 1 lần cho 1 người và thu được trên người hoặc ở nhà đối tượng đủ định lượng để xử lý theo khoản 1 tội tàng trữ thì có nơi xử lý 2 tội: Tàng trữ trái phép chất ma túy và tội Mua bán trái phép chất ma túy; có nơi xử lý 1 tội là Mua bán trái phép chất ma túy.
Trường hợp đối tượng phạm tội khai mua về để bán nhưng mới bán một ít cho 1 người thì bị bắt, phần còn lại bị CQĐT thu khi khám xét (tổng khối lượng ma túy chỉ đủ để xử lý theo khoản 1 tội tương ứng; bản thân đối tượng không sử dụng ma túy) thì có nơi xử lý về tội Mua bán trái phép chất ma túy theo khoản 1 Điều 251 BLHS, có nơi xử lý theo điểm b khoản 2 Điều 251 BLHS (hình sự sớm vì cho rằng số ma túy mà đối tượng chưa bán được sẽ được bán có thể một hoặc nhiều lần nữa nên bị coi là phạm tội 2 lần trở lên)...
Để khắc phục tình trạng trên, chúng tôi thấy rằng cần phải làm rõ nội hàm khái niệm: Hành vi mua bán trái phép chất ma túy có bao hàm cả hành vi tàng trữ trái phép chất ma túy hay không? (mua rồi tàng trữ là tiền đề cho hệ quả là hành vi bán) Cần xác định rõ tội Mua bán trái phép chất ma túy có cấu thành vật chất hay hình thức? Tội phạm hoàn thành khi nào? Bởi nếu cấu thành vật chất thì tội phạm hoàn thành khi có đủ cả hành vi mua và bán? Nếu cấu thành hình thức chỉ cần có hành vi mua về nhằm để bán đã hoàn thành tội phạm... Các vướng mắc trên cần có sự giải thích rõ của cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo Luật ban hành văn bản.
Để góp phần hoàn thiện pháp luật, trong phạm vi bài viết này, chúng tôi đưa ra quan điểm của mình về nhận thức, cách tiếp cận và xử lý một số tình huống cụ thể để bạn đọc cùng trao đổi:
1. Quan điểm nhận thức và cách tiếp cận:
1.1. Trong khi chưa có văn bản pháp luật hướng dẫn, giải thích cụ thể, chúng ta cần nghiên cứu kỹ các điều luật quy định tại Chương XX Bộ luật Hình sự; vận dụng tư tưởng chỉ đạo của liên ngành tư pháp Trung ương khi ban hành Thông tư liên tịch số 17 và số 08 về hướng dẫn áp dụng một số quy định “Các tội phạm về ma túy” để thực hiện đúng đắn, xiên suốt các nguyên tắc “suy đoán vô tội”, “không dùng lời nhận tội của bị can là chứng cứ duy nhất để buộc tội” và “có lợi cho người phạm tội” .
1.2. Theo tư tưởng chỉ đạo của liên ngành tư pháp Trung ương khi xây dựng Thông tư liên tịch số 17 thì đối với tội Mua bán trái phép chất ma túy có cấu thành cắt xén (chỉ cần giao nhận ma túy xong và nhằm để bán là đã hoàn thành tội). Do vậy, việc chứng minh nguồn chất ma túy có ý nghĩa quan trọng trong xác định số lần phạm tội. Theo chúng tôi, 1 lần mua ma túy được xác định là 1 nguồn, 2 lần mua ma túy (của cùng 1 người, hoặc của 2 người) là 2 nguồn. Mỗi lần mua ma túy thì tội phạm đã hoàn thành từ thời điểm giao nhận (tàng trữ hoặc mua bán), do đó khi áp dụng pháp luật trong trường hợp ma túy có được từ 2 nguồn phải xác định tính nguy hiểm cao hơn và bị xử lý nghiêm khắc hơn.
Để xác định một người phạm tội về ma túy một lần hay nhiều lần thì vấn đề phải chứng minh “nguồn ma túy” bằng các tài liệu, chứng cứ có đầy đủ tính khách quan, khoa học, không dùng lời khai của người phạm tội là chứng cứ duy nhất.
Cụ thể người phạm tội khai số ma túy có được mua từ 2 hay nhiều nguồn khác nhau thì phải làm rõ:
- Mua của ai, ở đâu, thời gian, địa điểm, giá cả chủng loại. (khi lấy lời khai tiến hành ghi âm, ghi hình có âm thanh theo quy định);
- Thu giữ list điện thoại, tin nhắn các cuộc trao đổi mua bán ma túy ( nếu có thể );
- Đặc điểm loại ma túy, vỏ bao gói….của các nguồn đó có giống hay khác nhau (mô tả chi tiết khi thu giữ);
- Hàm lượng ma túy để xác định các nguồn khác nhau (tùy trường hợp cụ thể);
- Người phạm tội có sử dụng ma túy không, sử dụng loại ma túy gì, có trùng với loại ma túy thu giữ không (Test thử ma túy đối với người phạm tội). Hiện nay, việc test thử ma túy với người phạm tội chưa được tiến hành trong tất cả các vụ án nên có phần ảnh hưởng đến việc định tội danh (sẽ đề cập ở phần các tình huống cụ thể).
Trên cơ sở đánh giá toàn diện các chứng cứ thu thập được để xác định các loại ma túy đã bán, tàng trữ mà CQĐT thu giữ được có từ một nguồn hay nhiều nguồn ma túy để có quyết định định tội danh cho đúng.
1.3. Để chứng minh mục đích bán trái phép chất ma túy trong trường hợp tàng trữ nhằm để bán cần phải làm rõ đối với người phạm tội:
- Có ai hỏi mua chưa (con người cụ thể, điện thoại trao đổi, mặc cả về giá…) hay cứ gặp ai thì bán hoặc cứ hỏi mua thì bán (bán rong);
- Đối tượng có sử dụng ma túy không, loại gì, test thử có cùng loại ma túy thu giữ không?.
Trên cơ sở đánh giá tài liệu, chứng cứ khác để khẳng định tính có căn cứ trong lời khai của người phạm tội; nếu người phạm tội khai mua ma túy vừa để sử dụng vừa để bán, bản thân họ có sử dụng ma túy cùng loại mà CQĐT thu giữ và chưa chứng minh được người đó đã bán cho người khác thì phải xử lý về hành vi tàng trữ (theo nguyên tắc có lợi, quyết định tội danh nhẹ hơn).
2. Một số tình huống cụ thể:
Giả định các tình huống nêu ra sau đây đều xác định tổng khối lượng ma túy chứng minh được để xử lý dưới 05 gam Heroine.
2.1. Tình huống 1
Huyện X bắt quả tang Nguyễn Văn A có hành vi tàng trữ trái phép chất ma túy thu giữ ≥ 0,1 gam Heroine. A khai nhận tàng trữ với mục đích vừa sử dụng vừa bán. Huyện X khởi tố vụ án, khởi tố bị can về tội : Tàng trữ trái phép chất ma túy theo khoản 1 Điều 249 – BLHS.
Tiếp đến, tỉnh Y bắt mở rộng vụ án đối với Nguyễn Văn B có hành vi mua bán trái phép chất ma túy, thu giữ của B 0,3 gam Heroine, B khai nhận nguồn gốc ma túy bị thu giữ là mua của A với giá 1.000.000đ, đấu tranh với A khai nhận phù hợp với B.
Do A có hành vi mua bán ma túy liên quan đến B, huyện X chuyển vụ án Nguyễn Văn A đến tỉnh Y để điều tra và được nhập vụ án với Nguyễn Văn B.
Việc xử lý đối với Nguyễn Văn A về 2 tội Tàng trữ trái phép chất ma túy và Mua bán trái phép chất ma túy hay xác định Nguyễn Văn A phạm tội Mua bán trái phép chất ma túy với tình tiết định khung phạm tội 02 lần trở lên.
* Quan điểm của chúng tôi:
- Số ma túy A có được từ 1 nguồn thì xử lý 1 tội Mua bán trái phép chất ma túy với tổng khối lượng ( Khoản 1 ).
- Số ma túy A có được từ 2 nguồn, A không dương tính với loại ma túy thu giữ thì xử lý khoản 2 tội Mua bán trái phép chất ma túy.
- Số ma túy A có được từ 2 nguồn, A dương tính với loại ma túy thu giữ thì xử lý theo khoản 1 của hai tội Mua bán trái phép chất ma túy và Tàng trữ trái phép chất ma túy.
b. Tình huống 2
A bị bắt quả tang đang tàng trữ 01 gói ma túy ≥0,1 gam heroine, A khai để bán. Đấu tranh A khai đã bán 01 lần cho B giá 300.000đ và có đủ cơ sở kết luận bán ma túy cho B là có thật nhưng B đã sử dụng hết số ma túy mua của A.
- Trường hợp 1: A khai nguồn gốc ma túy A bán cho B và hiện đang tàng trữ là 01 lần mua của C.
- Trường hợp 2: A khai nguồn gốc ma túy A bán cho B là mua của C. Số ma túy đang tàng trữ của D.
* Quan điểm của chúng tôi:
- Số ma túy A có được từ 1 nguồn thì xử lý tội Mua bán trái phép chất ma túy với tổng khối lượng ( Khoản 1 ).
- Số ma túy A có được từ 2 nguồn, A không dương tính với loại ma túy thu giữ thì xử lý khoản 2 tội Mua bán trái phép chất ma túy.
- Số ma túy A có được từ 2 nguồn, A dương tính với loại ma túy thu giữ thì xử lý khoản 1 của hai tội Mua bán trái phép chất ma túy và Tàng trữ trái phép chất ma túy ( Nguyên tắc có lợi; A có thể thay đổi lời khai ).
c. Tình huống 3
A bị bắt quả tang đang tàng trữ 01 gói ma túy ≥0,1 gam heroine, A khai nhằm sử dụng. Đấu tranh A khai đã bán 01 lần cho B giá 300.000đ
- Trường hợp 1: A khai nguồn gốc ma túy A bán cho B và hiện đang tàng trữ là 01 lần mua của C.
- Trường hợp 2: A khai nguồn gốc ma túy A bán cho B là mua của C. Số ma túy đang tàng trữ của D.
* Quan điểm của chúng tôi:
- Số ma túy A có được từ 1 nguồn thì xử lý tội Mua bán trái phép chất ma túy với tổng khối lượng ( Khoản 1 ).
- Số ma túy A có được từ 2 nguồn, A không dương tính với loại ma túy thu giữ thì xử lý khoản 2 tội Mua bán trái phép chất ma túy.
- Số ma túy A có được từ 2 nguồn, A dương tính với loại ma túy thu giữ thì xử lý khoản 1 của hai tội Mua bán trái phép chất ma túy và Tàng trữ trái phép chất ma túy.
d. Tình huống 4:
B bị kiểm tra hành chính về hành vi sử dụng trái phép chất ma túy. B khai mua của A. Khám xét khẩn cấp nhà A thu được 01 gói ma túy (hoặc bắt khẩn cấp A thu được 01 gói ma túy) đủ trọng lượng ≥ 01 gam Heroine. A khai đã bán cho B 01 lần. Số ma túy bị thu giữ A khai:
- Trường hợp 1: để sử dụng
- Trường hợp 2: để bán
* Quan điểm của chúng tôi:
- Số ma túy A có được từ 1 nguồn thì xử lý tội Mua bán trái phép chất ma túy với tổng khối lượng ( Khoản 1 ).
- Số ma túy A có được từ 2 nguồn, A không dương tính với loại ma túy thu giữ thì xử lý khoản 2 tội Mua bán trái phép chất ma túy.
- Số ma túy A có được từ 2 nguồn, A dương tính với loại ma túy thu giữ thì xử lý khoản 1 của hai tội Mua bán trái phép chất ma túy và Tàng trữ trái phép chất ma túy.
e. Tình huống 5:
A đang bán ma túy cho B thì bị bắt, B đã nhận được ma túy. Thu giữ của A còn 01 gói ma túy ≥ 0,1 gam Heroine hoặc khám xét nhà A thu được 01 gói > 0,1 gam (phân tích trường hợp 02 gói cùng một nguồn mua hoặc khác nguồn mua).
- Trường hợp 1: A khai gói ma túy còn lại để bán có xử lý theo khoản 2 không?
- Trường hợp 2: A khai gói ma túy còn lại để sử dụng.
* Quan điểm của chúng tôi:
- Số ma túy A có được từ 1 nguồn thì xử lý tội Mua bán trái phép chất ma túy với tổng khối lượng ( Khoản 1 ).
- Số ma túy A có được từ 2 nguồn, A không dương tính với loại ma túy thu giữ thì xử lý khoản 2 tội Mua bán trái phép chất ma túy.
- Số ma túy A có được từ 2 nguồn, A dương tính với loại ma túy thu giữ thì xử lý khoản 1 hai tội Mua bán trái phép chất ma túy và Tàng trữ trái phép chất ma túy.
f. Tình huống 6:
B điện cho A hỏi mua 1.000.000đ ma túy. A mang đi 02 gói ma túy. Đến nơi, B chỉ có 500.000đ, A đưa 01 gói còn 01 gói > 0,1gam Heroine. Xử lý A về tội gì? (Cùng nguồn mua hoặc khác nguồn mua). Ở đây A có mục đích bán cả 02 gói từ đầu.
* Quan điểm của chúng tôi:
- 1 nguồn thì xử lý theo khoản 1 tội Mua bán trái phép chất ma túy;
- 2 nguồn thì xử lý theo khoản 2 tội Mua bán trái phép chất ma túy (Không cần A có dương tính hay không dương tính với loại ma túy thu giữ ).
g. Tình huống 7:
A bị bắt quả tang đang tàng trữ trái phép chất ma túy ≥ 0,1 gam Heroine, sau khi bị bắt A còn khai trước đó còn bán ma túy cho nhiều người.
Xử lý A về tội gì khi chỉ có lời khai của A về số ma túy bị bắt quả tang A nhằm mục đích để bán (A là người thường xuyên sử dụng ma túy). Xử lý A một tội hay hai tội.
* Quan điểm của chúng tôi:
- Chứng minh được 1 người đã mua ma túy của A, ma túy A có từ 1 nguồn thì xử lý theo khoản 1 tội Mua bán trái phép chất ma túy.
- Chứng minh được 1 người đã mua, ma túy A có từ 2 nguồn nếu A không dương tính với loại ma túy thu giữ thì xử lý khoản 2 tội Mua bán trái phép chất ma túy; nếu A dương tính loại ma túy thu giữ thì xử lý khoản 1 của hai tội Mua bán trái phép chất ma túy và Tàng trữ trái phép chất ma túy ( Không cần A khai để sử dụng hay để bán ).
- 2 người đã mua, ma túy A có từ 2 nguồn hoặc 1 nguồn thì xử lý theo khoản 2 tội Mua bán trái phép chất ma túy.
Trên đây, là quan điểm cá nhân về cách tiếp cận và xử lý một số tình huống tội phạm về ma túy, rất mong quý độc giả cùng tham gia trao đổi quan điểm trên trang thông tin điện tử ngành kiểm sát nhân dân tỉnh Phú Thọ nhằm góp phần xây dựng, hoàn thiện pháp luật hình sự về ma túy./.