Gian nan hành trình tìm công lý của bà lão nông dân
Ngày đăng : 16:55, 22/11/2018
Hơn 20 năm công tác trong ngành Kiểm sát nhân dân, đã kiểm sát việc lập hồ sơ và tham gia phiên tòa xét xử hàng trăm vụ án dân sự, hành chính, mỗi vụ án có những nội dung, tình tiết riêng phản ánh những góc cạnh khác nhau của đời sống dân sự. Nhưng quá trình kiểm sát việc giải quyết vụ án hành chính giữa bà Trần Thị T và Văn phòng đăng ký đất đai, Chi nhánh YL đã để lại trong tôi nhiều trăn trở về hành trình tìm công lý vô cùng gian nan của bà lão nông dân nghèo này. Hy vọng đây chỉ là một vụ việc cá biệt trong thực tiễn nhưng dù là cá biệt thì qua vụ án này cũng cho thấy nền tảng đạo đức công vụ của một phận cán bộ, đảng viên hiện nay đang xuống cấp, rất cần phải được chỉnh đốn để nâng cao tinh thần, thái độ và hiệu quả phục vụ nhân dân.
Từ sự “nhiêu khê” của cơ quan hành chính…
Tháng 4 năm 2014, bà Trần Thị T làm đơn gửi UBND xã YP đề nghị cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đối với thửa đất số 16, tờ bản đồ số 32 diện tích 220m2 ở xã YP, huyện YL, tỉnh VP. Nguồn gốc do vợ chồng bà nhận chuyển nhượng của cụ Bùi Đức N ở cùng thôn từ năm 1984 nhưng người đứng tên trong văn tự mua đất là cụ Nguyễn Bá B (là bố chồng bà T). Qua rất nhiều thủ tục vô cùng “nhiêu khê” ở cấp xã thì cuối cùng hồ sơ của bà T cũng được UBND xã hoàn thiện và có tờ trình chuyển đến các cơ quan có thẩm quyền của huyện YL đề nghị xem xét cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho gia đình bà T.
Vượt qua được thử thách ở chính quyền cơ sở, lên đến cấp huyện tưởng như nguyện vọng chính đáng của mình sớm được giải quyết nhưng nào ngờ, hành trình của bà còn gian nan hơn gấp bội. Sau khi tiếp nhận hồ sơ do UBND xã YP chuyển đến, ngày 23/9/2016, Văn phòng đăng ký đất đai, Chi nhánh YL phối hợp với Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện xác minh, kiểm tra hiện trạng thửa đất, đến ngày 14/12/2016 đã ra văn bản số 728 yêu cầu gia đình bà T hoàn thiện hồ sơ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho cụ B với lý do văn tự mua bán đất với cụ N lập năm 1984 đứng tên cụ B. Bà T không nhất trí nên làm đơn khiếu nại đề nghị được xem xét lại vì đây là diện tích đất vợ chồng bà bỏ tiền ra mua, không phải cụ B nhưng vì tôn trọng bố mẹ chồng nên mới để cho cụ B đứng tên trong văn tự mua bán. Bằng chứng là sau khi mua bán đất thì trong hồ sơ quản lý đất đai của xã, người đứng tên sử dụng đất và người thực hiện nghĩa vụ thuế với nhà nước là vợ chồng bà, chứ không phải cụ B. Bà T còn chứng minh bằng biên bản họp gia đình có sự tham gia của vợ chồng cụ B cùng đầy đủ các anh em trong gia đình, tất cả đều khẳng định vợ chồng bà T là ngưởi bỏ tiền ra mua đất, còn cụ B chỉ đứng tên trong văn tự mua bán như lời bà T trình bày là đúng, đề nghị chính quyền làm thủ tục hành chính đối với thửa đất trên cho bà T. Mặc dù vậy, Văn phòng đăng ký đất đai, Chi nhánh YL vẫn ra Quyết định số 31/QĐ-VPĐKĐĐ ngày 24/01/2017 giữ nguyên nội dung văn bản số 728. Theo đó, bà T phải làm thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho cụ B trước, sau đó mới có thể làm các thủ tục chuyển từ cụ B sang cho bà T!
Đến những vi phạm của Tòa án cấp sơ thẩm
Không còn tin tưởng vào kết quả giải quyết theo thủ tục hành chính nên bà T quyết định khởi kiện ra Tòa án với hy vọng việc giải quyết theo thủ tục tư pháp sẽ mang lại công lý và quyền lợi cho mình, song thủ tục tư pháp cũng vô cùng gian nan.
Từ khi Tòa án thụ lý vụ án đến khi xét xử quá lâu với rất nhiều thủ tục vòng vo. Cụ thể, ngày 16/12/2016, bà làm đơn khởi kiện gửi Tòa án, qua nhiều lần sửa đổi, bổ sung đơn khởi kiện theo yêu cầu của Tòa án, đến ngày 22/5/2017, vụ án của bà mới được thụ lý nhưng đến ngày 28/9/2017, Tòa án cấp huyện quyết định chuyển vụ án lên Tòa án tỉnh giải quyết theo thẩm quyền. Ngày 19/10/2017, Tòa án tỉnh thụ lý vụ án, đến ngày 15/01/2018, Tòa án tỉnh lại chuyển vụ án về Tòa án huyện YL giải quyết. Tòa án cấp huyện thụ lý đến ngày 7/5/2018 mở phiên tòa xét xử sơ thẩm, tuyên không chấp nhận yêu cầu khởi kiện của bà T, buộc bà phải chịu 300.000 đồng án phí sơ thẩm và 4.250.000 đồng án phí giá ngạch do yêu cầu khởi kiện không được chấp nhận.
Trong đơn khởi kiện, bà T yêu cầu giải quyết 4 vấn đề gồm: xem xét, kết luận tính hợp pháp của hành vi hành chính của UBND xã YP, Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện YL và Văn phòng đăng ký đất đai, Chi nhánh YL về việc không hoàn thiện hồ sơ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho vợ chồng bà T; hủy Quyết định số 31/QĐ-VPĐKĐĐ ngày 24/01/2017; yêu cầu Văn phòng đăng ký đất đai, Chi nhánh YL phải bồi thường thiệt hại số tiền 85.000.000 đồng và yêu cầu các cơ quan trên xin lỗi công khai bằng văn bản đối với gia đình bà. Thế nhưng Tòa án cấp sơ thẩm lại xác định người bị kiện chỉ có Văn phòng đăng ký đất đai, Chi nhánh YL, còn UBND xã YP và Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện YL là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan. Đặc biệt, trong đơn khởi kiện bà T yêu cầu giải quyết 4 vấn đề nhưng Tòa án cấp sơ thẩm chỉ xem xét giải quyết 2 vấn đề, đó là yêu cầu hủy Quyết định 31/QĐ-VPĐKĐĐ ngày 24/01/2017 và yêu cầu bồi thường thiệt hại và đều bác yêu cầu khởi kiện của bà, còn đối với các yêu cầu khác thì không được Tòa án cấp sơ thẩm nhận định và quyết định giải quyết trong bản án.
Bà T tiếp tục kháng cáo với hy vọng sẽ tìm được công lý ở cấp phúc thẩm. Tại đây, dù gian nan vất vả nhưng bà cảm thấy vững tin đôi phần vì vụ án của bà cũng đã được Viện kiểm sát nhân dân tỉnh VP ban hành kháng nghị theo thủ tục phúc thẩm, trong kháng nghị đã chỉ ra rất nhiều sai phạm của cấp sơ thẩm như: Xác định không đúng tư cách tố tụng của các đương sự, giải quyết không đúng thẩm quyền, đánh giá chứng cứ không khách quan, không toàn diện dẫn đến giải quyết không có căn cứ và không hết các yêu cầu của người khởi kiện, vi phạm về án phí.
Tại phiên tòa phúc thẩm ngày 28/9/2018, Hội đồng xét xử đã chấp nhận kháng cáo của bà T và chấp nhận kháng nghị của Viện kiểm sát, hủy toàn bộ bản án sơ thẩm để giải quyết lại. Điều đó giúp cho bà T có thêm niềm tin và hy vọng trong hành trình tìm công lý và quyền lợi cho gia đình bà nhưng trước mắt vẫn còn rất gian nan bởi sau gần hai năm kể từ ngày bà nộp đơn khởi kiện (ngày 16/12/2016), nay vụ án lại trở về với thủ tục tố tụng ban đầu: Thụ lý giải quyết lại theo thủ tục sơ thẩm.
 |
|
Phiên tòa xét xử phúc thẩm vụ án bà T khởi kiện Văn phòng đăng ký đất đai, Chi nhánh YL |
Có lẽ vì quá bức xúc với cung cách làm việc của chính quyền các cấp nên dù đã rất mệt mỏi vì phải theo kiện suốt từ năm 2014 đến nay nhưng tại phiên tòa phúc thẩm, phía người bị kiện thừa nhận với những giấy tờ chứng minh nguồn gốc và quá trình sử dụng đất của bà T thì đủ điều kiện để được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và địa phương sẽ làm thủ tục cấp giấy chứng nhận trong thời hạn 30 ngày nếu bà T rút đơn khởi kiện. Nhưng bà T kiên quyết không rút đơn với lý do bà muốn được Tòa án phân định rõ đúng, sai và bà muốn được góp sức trong cuộc đấu tranh để làm trong sạch bộ máy hành chính. Vì thế, dẫu biết nếu rút đơn bà sẽ được làm thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất ngay, còn nếu theo đuổi vụ kiện sẽ rất vất vả, tốn kém cả thời gian, công sức, cũng chưa biết Tòa án sẽ phán xử ra sao và đến khi nào bà mới được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nhưng bà vẫn không rút đơn. Xét trên khía cạnh lợi ích chung của xã hội, có lẽ đó là một sự lựa chọn rất đáng trân trọng./.
Xem thêm>>>
VKSND huyện Dương Minh Châu, tỉnh Tây Ninh trên chặng đường bảo vệ công lý
Xây dựng bản lĩnh người cán bộ Kiểm sát trong thời đại cách mạng công nghiệp 4.0