Nâng cao vai trò lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành của Viện trưởng VKSND cấp huyện

Sinh thời, Bác Hồ đã dạy: “Cán bộ là cái gốc của mọi công việc”; “Công việc thành công hay thất bại đều do cán bộ tốt hay kém”. Vì thế, yêu cầu đặt ra là phải xây dựng, đào tạo, bồi dưỡng, rèn luyện đội ngũ cán bộ, đặc biệt là cán bộ lãnh đạo ở cấp cơ sở phải có năng lực, trình độ, nêu cao tinh thần trách nhiệm, gương mẫu, có lề lối làm việc, phong cách lãnh đạo, quản lý nhằm đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn hiện nay. Từ yêu cầu đòi hỏi của thực tế và qua kinh nghiệm công tác trong ngành Kiểm sát của bản thân, chúng tôi nhận thấy, để nâng cao vai trò chỉ đạo điều hành của Viện trưởng cấp huyện trở thành nhà lãnh đạo quản lý giỏi thì điều kiện căn bản và cốt lõi đối với mỗi người cán bộ lãnh đạo phải đạt được các yêu cầu sau:

Nhận thức đúng đắn khái niệm về “lãnh đạo” và “quản lý

Thông thường, nhà lãnh đạo là người hoạch định, đề ra đường lối, chủ trương và đưa ra những ý tưởng, còn người quản lý là người trực tiếp chỉ đạo biến những chủ trương, ý tưởng của nhà lãnh đạo thành hiện thực hay nói cách khác là người chỉ đạo thực hiện. Tuy nhiên, với đặc thù của ngành Kiểm sát thì trong một số khâu công tác nhất định như thực hành quyền công tố, kiểm sát xét xử hình sự; kiểm sát án hành chính, dân sự… Viện trưởng trực tiếp chỉ đạo, nên là người giữ vai trò quản lý. Do đó, Viện trưởng Viện kiểm sát cấp huyện phải biết gắn chặt vai trò của mình là lãnh đạo song cũng đồng thời là người quản lý. Để thực hiện tốt vai trò này, Viện trưởng Viện kiểm sát cấp huyện cần hội tụ đầy đủ các yếu tố đó là: Khả năng quy tụ, trình độ và năng lực, nghiệp vụ công tác.

Về khả năng quy tụ: Là khả năng nhận thức đầy đủ đối tượng quản lý, khả năng khích lệ, khả năng hành động nhằm tạo ra bầu không khí làm việc hoàn hảo và khơi dậy những động cơ thúc đẩy hành động bên trong của mỗi con người trong đơn vị đó. Người lãnh đạo nói chung và người Viện trưởng nói riêng cần sự tác động có nghệ thuật đến cán bộ, nhân viên sao cho họ tự nguyện và nhiệt tình phấn đấu để đạt được những mục tiêu đã đề ra. Do vậy, lãnh đạo là sự chỉ dẫn, điều khiển và đi trước. Chính yếu tố “đi trước” này đòi hỏi rất nhiều phẩm chất ưu việt của người lãnh đạo mà những nhân viên có năng lực cũng cần nhiều thời gian trải nghiệm, tích lũy mới có thể có được. Trách nhiệm cơ bản của người lãnh đạo không hoàn toàn ở việc thực thi quyết định quản lý, mà là ở chỗ bảo đảm cho hoạt động đúng hướng, có sự phối kết hợp hài hòa giữa các bộ phận riêng lẻ hay các cá nhân trong đơn vị để tạo thành một tập thể thống nhất trong việc thực hiện mục tiêu chung. Ngoài ra, người lãnh đạo cần biết nhìn nhận và sử dụng những khả năng của các cán bộ dưới quyền mình để chuẩn bị cho những giải pháp quản lý tối ưu. Người lãnh đạo phải nắm rõ năng lực của từng cán bộ dưới quyền mà có sự sắp xếp, bố trí cũng như triển khai công việc có hiệu quả và khai thác được tối đa sức mạnh tiềm năng của mỗi con người nằm trong sự lãnh đạo của mình. Người lãnh đạo không chỉ chú ý tới khả năng chuyên môn của nhân viên, mà còn phải chú ý đến đặc điểm quan trọng của mỗi con người trong đời sống xã hội và phải lưu ý đến cả những chuyện riêng tư của họ. Từ đây có thể thấy, phẩm chất quan trọng nhất của người lãnh đạo là phải hiểu, đồng cảm và chia sẻ với mỗi người cấp dưới, làm cho họ đồng thuận và tin tưởng tuyệt đối vào mình, đó chính là khả năng quy tụ.

Về trình độ: Viện trưởng Viện kiểm sát cấp huyện phải được đào tạo, trang bị đầy đủ vốn kiến thức sâu, rộng, toàn diện không chỉ trong lĩnh vực pháp luật mà cả kiến thức lý luận chính trị, quản lý nhà nước, kiến thức xã hội, thì mới có được thế giới quan và phương pháp luận đúng đắn, biện chứng để tư duy và hoạt động thực tiễn đúng, hiệu quả cao. Ngoài ra, Viện trưởng Viện kiểm sát cấp huyện cần có sự am hiểu và ứng dụng thành thạo công nghệ thông tin nhằm phục vụ cho công tác quản lý, chỉ đạo, điều hành, đáp ứng được yêu cầu cải cách và hiện đại hóa hiện nay.

Về năng lực nghiệp vụ: Cần có năng lực tư duy, khả năng dự báo, tầm nhìn, khả năng tổ chức thực hiện. Năng lực lãnh đạo, quản lý có được, một phần do tố chất bẩm sinh mà có, còn phần lớn là do rèn luyện mà hình thành.

Người lãnh đạo phải thể hiện tính chuyên nghiệp trong thao tác quy trình lãnh đạo, quản lý thông qua sự rèn luyện bền bỉ và tích lũy kinh nghiệm qua hoạt động thực tiễn. Nhất thiết, Viện trưởng cần trực tiếp thực hiện các thao tác nghiệp vụ như tham gia tiến hành tố tụng tại các phiên tòa rút kinh nghiệm, trực tiếp giữ vai trò công tố tại phiên tòa xét xử hình sự phức tạp…, và phải thể hiện năng lực tốt, được cán bộ cấp dưới ghi nhận một cách khách quan.

Giữ vững phẩm chất cách mạng, phấn đấu học tập không ngừng

Phải trau dồi đạo đức cách mạng, nắm vững các chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước. Thường xuyên học tập, cập nhật những kiến thức mới, những vấn đề về lý luận, thực tiễn nhằm nâng cao kiến thức, phục vụ cho hoạt động lãnh đạo, quản lý nhằm đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp trong giai đoạn hiện nay. Trước yêu cầu mới của xã hội, người lãnh đạo không chỉ hô hào mọi người học tập thường xuyên mà phải là tấm gương cho cán bộ đơn vị về việc học tập. Cần có kế hoạch chiến lược về nghiên cứu khoa học, tự học, tự bồi dưỡng về các kiến thức chính trị, xã hội, chuyên môn, nghiệp vụ, quản lý, công nghệ thông tin, ngoại ngữ… để phát triển bản thân.

Nên người lãnh đạo phải liên tục cập nhật, học tập, nghiên cứu các văn bản mới, để lãnh đạo chỉ đạo tốt hoạt động của đơn vị Viện kiểm sát cấp huyện.

Hình thành được lề lối làm việc, phong cách, kỹ năng nghiệp vụ công tác

Trước hết, cần nhận thức rõ đầy đủ về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của người lãnh đạo. Yêu cầu đặt ra là người cán bộ lãnh đạo chủ chốt của một đơn vị phải nhận thức được vị trí, vai trò, nhiệm vụ của mình, tức là phải luôn đặt ra câu hỏi: Người lãnh đạo đang đứng ở đâu, cần phải làm gì? Phải hiểu rõ về mình, từ đó mới lựa chọn cách ứng xử, phương pháp giải quyết tốt, đúng đắn các mối quan hệ với mọi người và với công việc.

Phải xây dựng được kế hoạch công tác, bao gồm: Kế hoạch công tác của ngành, lĩnh vực của đơn vị, địa phương được giao phụ trách. Phải cụ thể hóa kế hoạch cho từng năm, quý, tháng và từng tuần trên cơ sở bám sát Chỉ thị công tác của ngành và kế hoạch công tác của Viện kiểm sát tỉnh, cấp ủy địa phương; phải tuân thủ sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp trên, đồng thời cũng phải biết tranh thủ sự ủng hộ của cấp ủy, chính quyền địa phương; tranh thủ sự giúp đỡ về nghiệp vụ của các phòng nghiệp vụ chuyên môn. Xây dựng và duy trì tốt mối quan hệ phối hợp công tác với các cơ quan hữu quan, đặc biệt là với các cơ quan tiến hành tố tụng.

Xây dựng kế hoạch tự đào tạo, đào tạo tại chỗ để nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, Kiểm sát viên của đơn vị. Làm tốt công tác quy hoạch để kịp thời bổ sung nguồn cán bộ lãnh đạo quản lý cho đơn vị mình và cho ngành. Ngoài ra, cần thiết phải xây dựng chương trình, kế hoạch công tác của cá nhân, trong đó lượng hóa nội dung công việc phải thực hiện theo tiến độ, thời gian. Công tác tự đào tạo, đào tạo tại chỗ là một nội dung quan trọng của công tác xây dựng ngành, đồng thời cũng chính là sự chuẩn bị cho sự kế thừa và cho người kế nhiệm.

Để cụ thể hóa công tác trên tại Viện kiểm sát cấp huyện, theo chúng tôi cần thiết phải thực hiện các nội dung sau: Viện trưởng có trách nhiệm bồi dưỡng nâng cao năng lực quản lý, chỉ đạo điều hành, khả năng tổng hợp cho Phó Viện trưởng và các Kiểm sát viên thông qua hình thức phân công quản lý, chịu trách nhiệm một số khâu công tác nhất định; phân công Phó Viện trưởng, Kiểm sát viên kèm cặp, giúp đỡ cán bộ, Chuyên viên, đặc biệt là những cán bộ mới vào ngành còn hạn chế về năng lực, kinh nghiệm và thực tiễn công tác để qua đó có điều kiện được tiếp cận và thực hiện các thao tác nghiệp vụ theo quy định của pháp luật; mạnh dạn giao việc cho những cán bộ trẻ tự đảm đương một số công việc có tính độc lập (có theo dõi, hướng dẫn của Lãnh đạo, Kiểm sát viên) để từng bước nâng cao ý thức, trách nhiệm, bản lĩnh và năng lực sở trường công tác; phân công nhiệm vụ công tác cụ thể theo sở trường, thế mạnh của từng đồng chí cán bộ trên cơ sở đánh giá năng lực công tác của cán bộ, Kiểm sát viên; tổ chức thao giảng các chuyên đề nghiệp vụ để truyền đạt kiến thức chuyên môn, kinh nghiệm thực tiễn giữa lãnh đạo, Kiểm sát viên, Kiểm tra viên và Chuyên viên trong cơ quan nhằm từng bước nâng cao trình độ, năng lực và thực tiễn công tác; đối với những đơn vị nhỏ, ít việc, nên tổ chức các phiên tòa giả định, nhằm từng bước cho cán bộ được tiếp cận các thao tác nghiệp vụ trong thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử nhằm nâng cao chất lượng tranh tụng tại phiên tòa.

Rèn kỹ năng tổ chức thực hiện điều hành hoạt động của cán bộ dưới quyền, đây là yếu tố vô cùng quan trọng, quyết định chất lượng và hiệu quả của hoạt động lãnh đạo, quản lý. Vì vậy, đòi hỏi người Viện trưởng phải rèn luyện để có được kỹ năng sau: Sử dụng đúng người có trình độ, năng lực, phẩm chất đạo đức để bố trí, giao đúng việc; thực hiện đúng tuần tự các bước, các việc đã sắp xếp hợp lý, tối ưu để đạt kết quả cao; chỉ đạo công việc thành thạo, xử lý các tình huống trong lãnh đạo, quản lý đặt ra nhanh, đưa ra các quyết định đúng, trúng, mang tính thuyết phục cao; trong cuộc sống và trong công việc cần có lối sống hòa nhã, khiêm tốn, dân chủ, khách quan, công tâm, gương mẫu, quy tụ phát huy trí tuệ mọi người, dám làm, dám chịu. Sự khách quan, công tâm, giao việc một cách công bằng, theo khả năng và dứt khoát không thiên vị; đánh giá đúng hiệu quả công việc của cán bộ để có chế độ thưởng, phạt nghiêm minh; đối với những cán bộ có năng lực cần có kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng phát triển và đưa vào quy hoạch chức danh quản lý, đó là vì mục đích chung cho ngành, đồng thời cũng là nguồn động viên, khích lệ cán bộ cố gắng phấn đấu hết sức mình cho đơn vị, cho ngành và cho nhà nước. Đặc biệt, người lãnh đạo cần phải dám chịu trách nhiệm, tránh việc đưa ra các chủ trương chung chung, khi có sai phạm thì đổ trách nhiệm cho cán bộ cấp dưới. Chính vì vậy, trong các vụ việc cụ thể cần hình thành cho cán bộ nguyên tắc xây dựng báo cáo đề xuất ghi rõ quan điểm đề xuất của cán bộ, chủ trương của lãnh đạo và người lãnh đạo phải chịu trách nhiệm với những quyết định của mình.

Người Viện trưởng phải sâu sát, linh hoạt trong quá trình điều hành, thường xuyên nắm bắt được khối lượng công việc, mức độ phức tạp của công việc, yêu cầu của công việc phải thực hiện trong từng thời gian cụ thể để đôn đốc cán bộ, công chức trong đơn vị thực hiện. Công tác quản lý, chỉ đạo, điều hành phải có cách thức để phát huy trí tuệ tập thể trong việc giải quyết những vấn đề phức tạp, vướng mắc hoặc còn có nhiều ý kiến khác nhau trong vụ án, qua đó Kiểm sát viên được phân công có thể nắm chắc nội dung vụ án cũng như các căn cứ pháp luật để làm tốt công tác thực hành quyền công tố tại phiên tòa.

Nguyễn Đức Thành

Viện trưởng VKSND huyện Ba Chẽ, tỉnh Quảng Ninh.

Nguồn:TCKS số 11/2016