Nguyễn Văn H không phạm tội “Tham ô tài sản”

Trong các tội phạm về chức vụ theo Bộ luật Hình sự 1999, tội “tham ô tài sản (Điều 278 BLHS) và tội “lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản” (Điều 280 BLHS) gây ra nhiều lúng túng trong việc xác định tội danh bởi cả hai loại tội phạm này giống nhau về chủ thể (người có chức vụ quyền hạn), do lỗi cố ý trực tiếp, tội cấu thành vật chất và đều xâm hại quan hệ sở hữu.Vì vậy, cần phải phân biệt những đặc trưng cơ bản sau của 2 tội này để hạn chế những nhẫm lẫn trong việc xác định tội danh.

Thứ nhất, về đối tượng tác động của tội phạm: Với tội “Tham ô là tài sản” do người phạm tội quản lí một cách hợp pháp (do chức vụ đem lại), tài sản của Nhà nước; với tội “lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản” của người khác (tài sản có thể của Nhà nước hoặc một chủ thể khác).

Thứ hai, hành vi đặc trưng của tội phạm: Hành vi của tội “tham ô tài sản” là người phạm tội sử dụng chức vụ như một phương tiện để biến tài sản của mình được giao quản lý thành tài sản các nhân; sử dụng quyền hạn để thực hiện không đúng chức trách hoặc làm trái chế độ quản lí tài sản; sử dụng quyền hạn quá giới hạn cho phép nhưng có liên quan đến cương vị công tác nhằm mục đích chiếm đoạt tài sản; đối với tội “lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản” thì người phạm tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn như một phương tiện để làm một việc vượt ra ngoài trách nhiệm được giao nhằm chiếm đoạt tài sản. Lạm dụng chức vụ, quyền hạn uy hiếp tinh thần chủ tài sản buộc họ phải giao tài sản (tương tự hành vi của tội “cưỡng đoạt tài sản”). Lạm dụng chức vụ, quyền hạn lừa dối người khác nhằm chiếm đoạt tài sản (tương tự hành vi của tội “lừa đảo chiếm đoạt tài sản”); hoặc lạm dụng tín nhiệm của chủ tài sản dựa vào chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản (tương tư hành vi của tội “lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản”).

Đối với hành vi của Nguyễn Văn H, Cơ quan điều tra và VKSND tỉnh X đã quyết định thay đổi tội danh đối với Nguyễn Văn H từ tội “lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản” quy định tại điều 280 BLHS sang tội “tham ô tài sản” quy định tại Điều 278 BLHS là chưa chính xác. Nguyễn Văn H thỏa mãn về mặt chủ thể của cả hai tội quy định tại Điều 278 và Điều 280 BLHS. Xét về hành vi, Nguyễn Văn H đã yêu cầu C viết giấy biên nhận và ký vào phiếu chi tiền thì sẽ được thanh toán số tiền 120 triệu đồng còn lại; vì tin tưởng H là Chi cục trưởng Chi cục thuế, nên C đã viết giấy biên nhận và ký phiếu chi. Nhưng sau khi nhận được số tiền từ thủ quỹ và kế toán của Chi cục thuế huyện A thì Nguyễn Văn H không giao lại cho C. Do đó, xét cả về hành vi và đối tượng tác động của tội phạm thì Nguyễn Văn H không phạm tội “tham ô tài sản” theo Điều 278 BLHS như nhận định của Cơ quan điều tra và VKSND tỉnh X. Hành vi Nguyễn Văn H thỏa mãn dấu hiệu hiệu của tội “lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản” quy định tại Điều 280 BLHS như nhận định của Cơ quan điều tra và VKSND huyện A.

Trên đây là ý kiến của tác giả rất mong nhận được phản hồi từ bạn đọc./.

Trần Quang Hiếu
Tòa án Quân sự khu vực 2 Quân khu 4