Những lưu ý về miễn nộp án phí trong các vụ án kinh doanh thương mại

Trong thời gian qua, mặc dù pháp luật đã có quy định rõ trường hợp nào thì đương sự được miễn nộp toàn bộ hay một phần án phí (Pháp lệnh về án phí, lệ phí Tòa án năm 2009; Nghị quyết số: 01/2012/NQ-HĐTP ngày 13/6/2012 và Nghị quyết số: 02/2015/NQ-HĐTP ngày 15/01/2015 của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao). Tuy nhiên, qua công tác kiểm sát các bản án, quyết định của Tòa án do Viện Kiểm sát cấp huyện chuyển lên, vẫn phát hiện một số trường hợp miễn nộp án phí không đúng quy định, nhất là đối với các quyết định công nhận sự thỏa thuận của các đương sự về giải quyết vụ án kinh doanh thương mại.
Theo quy định của pháp luật (khoản 3, Điều 131, Bộ luật tố tụng dân sự năm 2004, Luật sửa đổi, bổ sung năm 2011; khoản 3, Điều 147, Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015), trước khi mở phiên tòa, Tòa án tiến hành hòa giải nếu các bên đương sự thỏa thuận được với nhau về việc giải quyết vụ án thì họ phải chịu 50% án phí sơ thẩm (mỗi bên chịu một nữa), nhưng trong thực tế bị đơn thường phải nộp thay cho cả nguyên đơn. Trong một số trường hợp, khi bị đơn có đơn xin miễn nộp án phí thì Tòa án lại quyết định miễn nộp cả phần tiền án phí mà bị đơn nộp thay cho nguyên đơn. Xét thấy, việc miễn giảm này là không đúng quy định tại khoản 1 và khoản 3, Điều 14, Pháp lệnh án phí, lệ phí Tòa án năm 2009, cụ thể: Người có khó khăn về kinh tế được UBND xã, phường, thị trấn nơi người đó cư trú xác nhận, thì được Tòa án cho miễn nộp một phần tiền tạm ứng án phí, án phí. Mức tiền được miễn không được vượt quá 50% mức tiền tạm ứng án phí, tiền tạm ứng lệ phí, án phí, lệ phí Tòa án mà người đó phải nộp.
Hiện nay, để cụ thể hóa thêm căn cứ pháp lý, ngày 30/12/2016, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số: 326/2016/UBTVQH14 quy định rõ: Trường hợp các đương sự thỏa thuận một bên chịu toàn bộ hoặc một phần số tiền án phí phải nộp mà bên chịu toàn bộ án phí hoặc một phần số tiền án phí phải nộp thuộc trường hợp được giảm thì Tòa án chỉ giảm 50% đối với phần án phí mà người đó phải chịu; phần án phí, lệ phí nhận nộp thay thì không được giảm.
Đây là những quy định mới và cụ thể về trường hợp được miễn nộp án phí, nên khi thực thực hiện kiểm sát các bản án, quyết định của tòa án, mỗi cán bộ, kiểm sát viên cần lưu ý và kịp thời đề xuất kiến nghị, kháng nghị theo quy định.

Nguyễn Văn Sơn – Lê Thị Vẹn

VKSND tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu