Hòa giải thành trước khi ra quyết định miễn TNHS

Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của BLHS năm 2015 đã sửa đổi khoản 2 Điều 94 BLHS năm 2015 như sau: Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát hoặc Tòa án đã quyết định miễn trách nhiệm hình sự phối hợp với Ủy ban nhân dân cấp xã tổ chức việc hòa giải tại cộng đồng khi người bị hại hoặc người đại diện hợp hợp pháp của người bị hại đã tự nguyện hòa giải.

Về vấn đề này, tại khoản 2 Điều 94 BLHS năm 2015 quy định: Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát hoặc Tòa án phối hợp với Ủy ban nhân dân cấp xã tổ chức việc hòa giải tại cộng đồng khi người bị hại hoặc người đại diện hợp hợp pháp của người bị hại đã tự nguyện hòa giải và đề nghị miễn trách nhiệm hình sự.

Như vậy, so với quy định tại khoản 2 Điều 94 BLHS năm 2015, thì Dự thảo Luật đã quy định theo hướng, hòa giải tại cộng đồng thực hiện sau khi có quyết định miễn trách nhiệm hình sự. Bởi lẽ, nếu quy định phải hòa giải thành trước khi miễn trách nhiệm hình sự thì trong một số trường hợp sẽ dẫn đến chồng chéo với quy định tại khoản 3 Điều 29 BLHS năm 2015 và hòa giải tại cộng đồng không còn là biện pháp giám sát, giáo dục sau khi được miễn trách nhiệm hình sự.

Không đồng tình với quan điểm thể hiện trong Dự thảo Luật, Ủy ban kiểm sát VKSND tối cao cho rằng, nên giữ nguyên khoản 2 Điều 94 BLHS năm 2015; theo đó, việc hòa giải tại cộng đồng phải được tiến hành khi người bị hại hoặc người đại diện hợp pháp của người bị hại đã tự nguyện hòa giải và đề nghị miễn TNHS, vì việc miễn TNHS phải trên cơ sở kết quả hoà giải đã đạt được.

Trong 03 biện pháp giám sát, giáo dục (Khiển trách; Giáo dục tại xã, phường, thị trấn; Hòa giải tại cộng đồng) thì 02 biện pháp (Khiển trách; Giáo dục tại xã, phường, thị trấn) có sự tác động của Nhà nước đối với người phạm tội sau khi được miễn trách nhiệm hình sự, còn biện pháp Hòa giải tại cộng đồng hầu như không có sự tác động của Nhà nước sau khi miễn trách nhiệm hình sự, vì việc tham gia hòa giải hay không phụ thuộc vào ý chí của người phạm tội và bị hại.

Việc giữ nguyên khoản 2 Điều 94 BLHS năm 2015 là bảo đảm hợp lý về trình tự, thủ tục, tránh xảy ra trường hợp đã quyết định miễn TNHS nhưng sau đó không hòa giải được, gây khó khăn, vướng mắc trong khi thực hiện. Quy định này là phù hợp với Điều 428 BLTTHS năm 2015 về trình tự, thủ tục áp dụng biện pháp hòa giải tại cộng đồng.

Kỳ Sơn