Cảnh giác với rủi ro tiền ảo

Pháp luật chưa thừa nhận

Bộ luật Dân sự 2015 chưa có các quy định điều chỉnh về tiền ảo, tiền điện tử hay tài sản ảo, tài sản điện tử.

Theo Điều 105 Bộ luật Dân sự thì “tài sản là vật, tiền, giấy tờ có giá và quyền tài sản. Tài sản bao gồm bất động sản và động sản”. Như vậy, các tài sản ảo, tài sản điện tử chưa được quy định. Từ đó, cũng không có các quy định về chế độ sở hữu, chiếm hữu, sử dụng, định đoạt hay các quyền về tài sản khác.

Với tư cách là một phương tiện trung gian thanh toán, tiền ảo cũng chưa được Ngân hàng Nhà nước Việt Nam thừa nhận. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cho rằng, về bản chất tiền ảo là một loại tài sản ảo (thường có tên gọi là coin)

Còn với “tiền điện tử”, Ngân hàng Nhà nước cho biết thuật ngữ này chưa được quy định trong các văn bản pháp luật về ngân hàng, cụ thể là chưa được quy định trong Luật Ngân hàng Nhà nước, Luật Các tổ chức tín dụng. Tuy nhiên, về bản chất, tiền điện tử là tiền thật được điện tử hóa (lưu giữ, thanh toán, chuyển tiền, giao dịch qua các phương tiện điện tử). Theo đó, Ngân hàng Nhà nước khẳng định, hiện tại khung pháp lý quản lý đối với “tiền điện tử” đã có đầy đủ để điều chỉnh và đang được thực hiện bình thường, không nảy sinh vướng mắc, cũng như cơ sở pháp lý để quản lý tiền điện tử đã hoàn thiện.

Như vậy, đối với ngân hàng Nhà nước, tiền điện tử được công nhận vì nó là tiền thật. Và rõ ràng, các đồng tiền “điện tử” hay ảo khác mà chưa xuất thân từ tiền thật đều không được thừa nhận là tiền điện tử theo các giải thích của Ngân hàng Nhà nước.

Trên thực tế, Tòa án Việt Nam, đã xử một vụ án liên quan đến việc kinh doanh tiền ảo. Đó là vụ TAND tỉnh Bến Tre xét xử ông Nguyễn Việt Cường kiện yêu cầu toà huỷ quyết định truy thu thuế đối với việc ông tham gia trao đổi tiền điện tử (Bitcoin). Theo HĐXX, hiện chưa có luật công nhận tiền điện tử Bitcoin là hàng hoá. Từ đó, Tòa án đã tuyên hủy Quyết định thu thuế đối với việc kinh doanh tiền điện tử của ông Nguyễn Việt Cường. Tòa án còn lập luận, việc cơ quan thuế ra quyết định truy thu thuế đối với việc kinh doanh tiền ảo của ông Nguyễn Việt Cường là mặc nhiên công nhận loại tiền này là hàng hoá trong khi đề án về khung pháp lý để quản lý, xử lý loại tiền này chỉ mới đang được xây dựng. Việc truy thu thuế không phù hợp sẽ ảnh hưởng hoạt động quản lý tiền tệ của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, tạo điều kiện để chuyển tiền bất hợp pháp, thanh toán chuyển tiển cho các giao dịch bất hợp pháp. Đây có thể coi là một “án lệ” liên quan đến địa vị pháp lý của đồng tiền điện tử bitcoin ở Việt Nam.

Cảnh giác với tiền ảo

Các đồng tiền ảo (hoặc có thể gọi khác là tiền điện tử) hình thành từ công nghệ blockchain, dù rất nhiều nước chưa thừa nhận là tiền tệ, vẫn đang được giao dịch, trao đổi, làm trung gian thanh toán.

Thường thì các “đồng tiền” này được giao dịch thông qua các sàn giao dịch điện tử được đông đảo thừa nhận. Bản thân các đồng tiền điện tử được giao dịch phải đạt được một số tiêu chí nhất định về công nghệ và các tiêu chí khác mới được đưa vào danh sách để giao dịch. Ngoài ra, không phải cứ đầu tư vào tiền ảo là có lãi. Giá trị của các đồng tiền cũng biến động ngược chiều không lường trước được

Trong khi đó, gần đây một số đối tượng ở Việt Nam, lại mời chào người dân kém hiểu biết về công nghệ, thiếu thông tin hoặc sống ở nông thôn tham gia đầu tư, mua bán các đồng tiền ảo khác với những quảng cáo về lợi nhuận hấp dẫn (có thể gấp hàng chục lần lãi suất tiền gửi ngân hàng). Phương thức giao dịch thậm chí “cổ điển”- bằng giấy viết tay. Rõ ràng, người mua hoặc đầu tư gần như không có thông tin gì về loại “tiền” mà mình sở hữu, không quản lý, cầm nắm được. Hơn nữa, nhân thân của những người tham gia chào mời đầu tư tiền ảo không rõ ràng, nếu không tìm hiểu kỹ dễ  “sa bẫy”  lừa đảo.

Từ thực tế trên, có thể thấy rằng, nếu không am hiểu về công nghệ, không hiểu rõ và không có thông tin về các đồng tiền ảo đang được giao dịch trên thị trường thì nên cẩn trọng khi quyết định đầu tư. Đặc biệt, cần cảnh giác cao độ với những lời chào mời có gắn với những khoản lợi nhuận khổng lồ theo kiểu kinh doanh đa cấp. Về mặt pháp lý, phải luôn lưu ý rằng, tiền ảo chưa được pháp luật Việt nam thừa nhận là một tài sản hay phương tiện trung gian thanh toán, nên khi xảy ra các tranh chấp, sẽ khó được pháp luật bảo vệ.

Ls. Lê Ngọc Sơn

Bài viết có liên quan >>>

Thủ tướng Chính phủ: Yêu cầu làm rõ vai trò của tài sản ảo, tiền ảo

Công khai “rao bán” tiền giả